Εκλεκτό μας ακροατήριο*, σας ευχαριστώ από καρδιάς, γιατί μου κάνετε την τιμή να με ακούτε!
Μα κι εγώ, θα φροντίσω να μη σας κουράσω. Δεν θα σας πω για το βαρύτιμο έργο που μας έφερε απόψε εδώ, γιατί άλλοι ιδιαίτερα εκλεκτοί και γνώστες θα μας μιλήσουν γι’ αυτό!
Εγώ, μια μόνο κουβέντα -που λέει ο λόγος- θα σας πω, προκειμένου να σας εξηγήσω: Γιατί εκτιμώ τόσον πολύ, τον πολυγραφότατο συγγραφέα Νίκο Ψιλάκη, τον δημιουργό του έργου για το οποίο απόψε, ο λόγος.
Γιατί τον έχω, απ’ όταν γνωριστήκαμε -και πάνε χρόνια- σε βαθύτατη εκτίμηση και θαυμασμό;
Γιατί το έργο του, το ήθος και η ανθρωπιά του, το μεγαλείο της ψυχής του, είναι που μέτρησαν στην εκτίμησή μου!
Υστερα, λογάριασα κι αξιολόγησα -όσο βέβαια οι δυνατότητές μου, το επιτρέπουν- τον ερενητή, τον συλλογέα υλικού, τον χαρισματικό χειριστή της πένας, τον μεθοδικό στην πορεία του έργου, που κάθε φορά έβαζε μπρος κι έφερνε σε ζηλευτή επιτυχία!
Και το σπουδαιότερο -κατά την άποψή μου: Οτι ποτέ δεν διέκρινα, στις συναναστροφές και συζητήσεις μας, οίηση στο Νίκο και δεν τον γνώρισα χθες ή προχθές, πάνε, θαρρώ κάποιες δεκαετίες…
Ψάχνοντας ακριβή χρονολογία, για να τη σημειώσω στάθηκα στα χρόνια που μ’ ένα αυτοκίνητο και μαζί με τη Μαρία του, την αγαπημένη του σύντροφο, μάζευαν υλικό από παραδοσιακές νοικοκυρές των χωριών μας, συνταγές μαγειρικής, ζαχαροπλαστικής, ζυμωτού ψωμιού, των γλυκών, των πιοτών, στα χωριά μας κι έφτασαν ως τον απόμακρο Πελεκάνο Δυτικού Σελίνου.
Κι έτσι γεννήθηκε η “Κρητική Παραδοσιακή Κουζίνα” τους αυτό το θαυμάσιο “Κρητικό Εδεσματολόγιο” του 1995, με 290 σελίδες, οδηγός θαυμάσιος στις νοικοκυρές μας!
Η αναγνώριση της αξίας του, επιβεβαιώνεται από τις πυκνές επανεκδόσεις του έργου.
Και έπονται με άλλα θέματα, τα έργα που ακολουθούν:
Ετσι, τον επόμενο χρόνο, δηλ. το 1996, το νέο έργο του Νίκου, βοήθημα για εκπαιδευτικούς και για όλους, η “Κρητική Μυθολογία” του και βέβαια τα σχετικά “Κρήτες Θεοί”, “Μίνως, ο βασιλιάς της Κρήτης”, σε εικονογράφηση Αγγ. Παπαδημητρίου, και βέβαια “Καρμάνωρ”.
Λίγο μετά και σε συνεργασία με τον κ. Καστανά, το έργο “Ο πολιτισμός της ελιάς, το ελαιόλαδο” που έγινε ανάρπαστο, ενώ με την ευκαιρία των Ολυμπιακών Αγώνων, το ξεχωριστής ποιότητας και επιμέλειας έργο “Ελαίας στέφανος” το 2003, εξαντλήθηκε.
Πιο πριν βέβαια και συγκεκριμένα το 1992, κυκλοφόρησε ο Νίκος, το όντως μνημειώδες έργο του “Μοναστήρια και Ερημητήρια της Κρήτης”, τομ. Α’ σε σχήμα 4ο, σελίδες 464, δεμένο και με πλουσιότατη έγχρωμη εικονογράφηση προικοδοτημένο!
Τον επόμενο χρόνο, το 1993, τέθηκε σε κυκλοφορία και ο Β’ τόμος του έργου, με 640 σελίδες έγχρωμες.
Το δίτομο αυτό έργο μας αφήνει άφωνους και σκεπτόμενους, πότε βρήκε τον τόσο χρόνο που χρειαζόταν για να συγκροτηθεί πότε συγκέντρωσε αυτόν τον πλούτο, τόσες επισκέψεις πραγματοποίησεν σ’ όλους αυτούς τους ιερούς προσκυνηματικούς χώρους, απ’ τη Χρυσοσκαλίτισσα της Δυτ. Κισάμου ως την Ι.Μ. Ιωάννου του Θεολόγου στο Τοπλού του Λασιθίου. Τον βλέπουμε προσκυνητή και μελετητή στους Αγ. Πατέρες τ’ Αζωγυρέ Σελίνου (δες τόμο Β’ σελ. 579) και τον θαυμάζουμε για όσα πολύτιμα εντοπίζει. Και φτάνοντας στη σ. 590 του ίδιου τόμου, μένεις άφωνος μ’ ό,τι μελετάς «Μουσουλμάνους να κάνουν αφιερώματα στην χριστιανική αυτή Μονή!» ή εκείνο το «Τυπικό με τους κανόνες διοίκησης της Ι. Μονής στα 1665 με τη σύναξη των Γερόντων, την εκλογή Ηγουμένου» κ.λ. που συναρπάζουν κυριολεκτικά τον μελετητή των, κι εύχονται κάθε καλό, στον συλλογέα ακαταπόνητο ερευνητή, αυτής της ύλης.
Το 2001 το εργατικό ζεύγος Νίκου και Μαρίας Ψιλάκη μας χαρίζει “Το ψωμί και τα γλυκίσματα των Ελλήνων” σε 560 σελίδες απλωμένο, έκδοση κι αυτή, που τη χαίρεσαι!
Και δε λέει να σταματήσει, ο πολυγραφότατος Νίκος.
Βέβαια, τον συνδράμει πάντα ποικιλόμορφα η Μαρία του! Και βλέπουν το φως της δημοσιότητας “Οι λαϊκές τελετουργίες στην Κρήτη”, δηλ. παγκρήτια -και το τονίζουμε αυτό- τα έθιμα στον κύκλο του χρόνου, δηλ. το άπαν της Κρητικής μας Λαογραφίας, σ’ έναν καλαίσθητο τόμο 464 σελίδων, τετάρτου σχήματος, με πλουσιότατη έγχρωμη εικονογράφηση, μέσα στο 2005.
Ερματισμός λοιπόν πλούσιος, έμπνευση πηγαία και διάθεση δημιουργική σε φέρνουν στη συνέχεια αγαπητέ Νίκο, ύστερα από έρευνες σχετικές, σ’ ένα από τα πιο τραγικά και σκοτεινά συμβάντα της ναζιστικής θηριωδίας. Στο “γέμισμα” δηλ. του συνόλου χώρου του πλοίου “Ταναΐς” με Ελληνες ομήρους, με Ιταλούς αντιφασίστες και όλους τους Εβραίους της Κρήτης, ανάμεσά τους και 120 παιδιά, στο σκοτεινό πέλαγος Κρήτης και Σαντορίνης, Μάη-Ιούνη του 1944, όπου και βυθίστηκε.
Κι αρχίζει ο αγαπητός Νίκος, με συγκεντρωμένες, όσες πληροφορίες συνέλεξε, απ’ όσους ευχαριστεί στις τελευταίες σελίδες (512-514) του έργου του, να ανασκαλεύει πηγές, να ψηλαφίζει το παρελθόν, ν’ αναθυμάται μνήμες, να περπατά -όπως μας εξομολογείται- σιωπηλά μονοπάτια της Ιστορίας, και να μας στήνει με τη δημιουργική φαντασία του, ένα ιστορικό πολυφωνικό μυθιστόρημα που συναρπάζει και συγκλονίζει τον αναγνώστη του.
Νίκο, σ’ ευχαριστούμε ολόψυχα γιατί ύστερα από την “Πολυφίλητή” σου και τα “Δυο φεγγάρια δρόμο” που μας χάρισες, μας δωρίζεις σήμερα, ένα μυθιστόρημα μνήμης, συναρπαστικό, που μας φέρνει στη σκέψη μας, χρόνια τραγικά, και δίσεκτα, και κόσμο που χάθηκε απάνθρωπα, κι όλα τούτα τα ’πλεξες με ιστορίες μικρές και μεγαλύτερες, με εφηβικούς έρωτες και χτυποκάρδια, με ναυαγούς και κύματα, με τρυφερότητες αλλά και πόνους. Ενα συναρπαστικό δηλ. περιεχόμενο, που δε σταματάμε τη μελέτη του, αν δεν φτάσομε στην 510 σελίδα του δηλ. την τελευταία!
Αυτό είναι το τρίτο σου μυθιστόρημα “Κι οι θάλασσες σωπαίνουν” για το οποίο σε υπερευχαριστούμε Νίκο και για το οποίο θα μας μιλήσουν εκλεκτοί εισηγητές απόψε. Ο Μανώλης Μανούσακας, η Βαρβάρα Περράκη και η Στέλλα Καλυτεράκη. Παρέμβαση θα κάμει ο Βαγγέλης Κακατσάκης, ενώ το συντονισμό θα έχει ο Μαθιός ο Φραντζεσκάκης.
Εμείς:
– Τελειώνοντας, θέλουμε να θυμίσουμε στο ευγενικό μας ακροατήριο, πως ο πνευματικός μόχθος του αγαπητού μας Νίκου έχει αναγνωριστεί και βραβευτεί και από την Ακαδημία Αθηνών και με το Βραβείο Καζαντζάκη επάξια, κι έχει διακρίσεις και βραβεία κι άλλα και όλα αξιόλογα.
Δεν ξέρω μόνο, τι θα του χαρίσουν οι τόσον συναρπαστικές και συγκλονιστικές 514 σελίδες, του πρόσφατου έργου του “Κι οι θάλασσες σωπαίνουν”, που κι εμείς μελετούμε σήμερα εδώ!
Θ’ ανημένομε πάντως μ’ ενδιαφέρον το αποτέλεσμα της κρίσης των αρμόδιων φορέων, γιατί με τέτοιας έμπνευσης και χαρισματικής γραφής έργα, δεν προικοδοτείται συχνά η σύγχρονη Κρητική Πεζογραφία μας.
Πρέπει να τ’ αναγνωρίζουμε όλοι μας!
*Σημ.: Με το τέλος της παρουσίασης του παραπάνω έργου, στο Πνευματικό Κέντρο, στις 19/1 το βράδυ, αρκετοί από τον ευγενικό κόσμο που παρακολούθησε την ως άνω παρουσίαση, με προέτρεψαν -αν αυτό είναι εύκολο- να δημοσιεύσω στα έγκριτα και φιλόξενα Χανιώτικα νέα το κείμενο που διάβασα, κατά την ως άνω, παρουσίαση.
Προσωπικά, ευχαριστώ από καρδιάς τους φίλους για την πρότασή τους και τα Χανιώτικα νέα για τη δημοσίευση.
