Ο Μάρτιος, ως πρώτος μήνας του χρόνου στο παλιό ημερολόγιο (πριν προστεθούν ο Ιανουάριος και ο Φεβρουάριος ) αλλά και ως πρώτος μήνας της άνοιξης, είχε έντονα γιορταστικό χρώμα και χαρακτήρα Πρωτοχρονιάς από την εποχή του Βυζαντίου .
Στη Μικρά Ασία, τα έθιμα των ημερών ήταν άρρηκτα δεμένα με την Σαρακοστή και κύριο χαρακτηριστικό ήταν ή νηστεία. Ταραμοσαλάτες, σταφιδοελιές, λαγάνα, ψωμί χωρίς προζύμι, φρέσκα κρεμμυδάκια, όσπρια βρασμένα χωρίς λάδι, μόνο με αλάτι, και θαλασσινά.
Τα νηστίσιμα πιάτα γίνονταν πιο γευστικά με γλυκόγευστα υλικά, όπως ο χαλβάς, αλλά και πιλάφι με ρεβίθια περιχυμένα με ρετσέλι (φρούτα που τα έβραζαν σε πετιμέζι) και χορτόπιτες με σταφίδες.
Οι Μικρασιάτισσες νοικοκυρές συνήθιζαν, εκτός από ντομάτα πελτές ή ντομάτα χυμό, να παρασκευάζουν και να διατηρούν σε κιούπι τα τουρσιά, που ήταν απαραίτητα για τον χειμώνα. Έφτιαχναν τουρσιά με γογγύλια (είδος βολβού), μικρά αγγουράκια, μελιτζανάκια, σέλινο, καρότο, πιπεριές, ντοματίτσες άγουρες, λάχανο και κουνουπίδι.
Έφτιαχναν επίσης και κάππαρη που εκτός από τουρσί τη χρησιμοποιούσαν και ως καρύκευμα σε σαλάτες και σάλτσες. Την μάζευαν την άνοιξη, την ξέραιναν στον ήλιο και την έβαζαν σε σαλαμούρα μαζί με ξίδι. Πριν τη χρησιμοποιήσουν, την ξέπλεναν καλά για να ξαρμυρίσει και τη στράγγιζαν .
Στην Καππαδοκία τη Σαρακοστή έφτιαχναν πιττάκια σε ωοειδές σχήμα, από το τοπικό φυτό τσιμένι, ανάμεικτο με σκόρδο, καυτερή πιπεριά και αλάτι. Τα υλικά αυτά τα αποξήραιναν και τα έτρωγαν με ψωμί, κάρδαμο, κρεμμύδια και νερόβραστα όσπρια…
Παντζαροσαλάτα
Υλικά
500 γραμμ. παντζάρια χωρίς τα φύλλα και τα κοτσάνια 150 γραμμ. γιαούρτι στραγγιστό • 1-2 σκελίδες σκόρδο χωρίς τη φύτρα ψιλοκομμένο ½ φλιτζάνι καρύδια τριμμένα • 3 κουταλιές ελαιόλαδο 1 κουταλιά λάδι • 1 κουταλιά ξίδι • αλάτι
Εκτέλεση
Σε μια κατσαρόλα ρίχνουμε νερό και ένα κουταλάκι αλάτι και αφού πάρει βράση, ρίχνουμε τα παντζάρια, αφού τα πλύνουμε καλά, και τα βράζουμε μέχρι να μαλακώσουν. Κατόπιν τα αφαιρούμε με τρυπητή κουτάλα και τα τοποθετούμε σε μια πιατέλα να κρυώσουν. Έπειτα τα καθαρίζουμε από τη φλούδα τους και τα ρίχνουμε στο μπλέντερ, κρατώντας ένα παντζάρι για γαρνιτούρα. Προσθέτουμε μέσα στο μπλέντερ το σκόρδο, το ξίδι, αλάτι και το λάδι και τα πολτοποιούμε. Κατόπιν αδειάζουμε τον πολτό σε ένα μπολ, προσθέτουμε το γιαούρτι και τα καρύδια και τ’ ανακατεύουμε να αναμειχθούν καλά. Ψιλοκόβουμε το παντζάρι που είχαμε κρατήσει και γαρνίρουμε τη σαλάτα πασπαλίζοντάς την και με λίγα χοντροκομμένα καρύδια. Αφήνουμε τη σαλάτα για λίγη ώρα στο ψυγείο να «σταθεί» και τη σερβίρουμε.
Bολβοί τουρσί
Υλικά
1 κιλό βολβούς • ξίδι από λευκό κρασί
Εκτέλεση
Καθαρίζουμε τους βολβούς από τις ρίζες και τα βλαστάρια και τους πλένουμε με άφθονο νερό. Σε μια κατσαρόλα γεμάτη νερό, βάζουμε τους βολβούς και μόλις αρχίζει να κοχλάζει το νερό, τους αφήνουμε για ακόμη 10 λεπτά. Κατόπιν αδειάζουμε το νερό, ξαναγεμίζουμε την κατσαρόλα και μόλις πάρει βράση, ρίχνουμε τους βολβούς και τους αφήνουμε να βράσουν μέχρι να μαλακώσουν. Στη συνέχεια τους αφαιρούμε, τους στραγγίζουμε και τους βάζουμε σε μια λεκάνη με κρύο νερό. Τους αφήνουμε για 24 ώρες και στο διάστημα αυτό αλλάζουμε 4 φορές το νερό. Στη συνέχεια τους στραγγίζουμε και τους αδειάζουμε σε βάζα τα οποία γεμίζουμε με ξίδι από κρασί. Έπειτα από μία εβδομάδα οι βολβοί είναι έτοιμοι για σερβίρισμα με ελαιόλαδο.
Καλαμαράκια με σπανάκι
Υλικά:
500 γραμμ. καλαμαράκια • 2/3 φλιτζανιού ελαιόλαδο 1 ματσάκι κρεμμυδάκια φρέσκα χοντροκομμένα 1 ματσάκι άνηθο ψιλοκομμένο • 1 κρεμμύδι ψιλοκομμένο 800 γραμμ. σπανάκι χοντροκομμένο • 300 γραμμ. ντομάτες αλεσμένες 1 κουταλιά πελτέ • αλάτι • πιπέρι
Εκτέλεση:
Καθαρίζουμε και πλένουμε τα καλαμαράκια και τα βάζουμε σε μια κατσαρόλα σε χαμηλή θερμοκρασία να βγάλουν τα υγρά τους και να μισοβράσουν μέχρι να πιούν όλο το νερό τους. Προσθέτουμε το ελαιόλαδο και τα σοτάρουμε ελαφρά μαζί με τα κρεμμύδια. Στο μεταξύ έχουμε καθαρίσει πλύνει και ζεματίσει το σπανάκι σε βραστό νερό και αφού το στραγγίσουμε το προσθέτουμε και αυτό να σοταριστεί μαζί με τα κρεμμύδια. Προσθέτουμε 1 φλιτζανάκι νερό και αφήνουμε το φαγητό να βράσει για 6-7 λεπτά. Στη συνέχεια προσθέτουμε την ντομάτα και τον πελτέ και συνεχίζουμε να βράζουμε το φαγητό. Πέντε λεπτά πριν βγάλουμε το φαγητό από τη φωτιά ρίχνουμε τον άνηθο, το αλάτι και το πιπέρι και το σερβίρουμε.
Χταπόδι με αγκινάρες
Υλικά:
1 κιλό χταπόδι • 10 αγκινάρες • 1 ματσάκι φρέσκα κρεμμυδάκια 1 ξερό κρεμμύδι ψιλοκομμένο • ½ ματσάκι άνηθο ψιλοκομμένο χυμό από ένα λεμόνι • ½ φλιτζάνι ελαιόλαδο • αλάτι • πιπέρι • 1 κουταλιά κοφτή αλεύρι
Εκτέλεση:
Πλένουμε και κόβουμε το χταπόδι σε κομμάτια. Το βάζουμε σε μια κατσαρόλα χωρίς νερό, σε χαμηλή θερμοκρασία να βγάλει τα υγρά του και να σιγοβράσει μέχρι σχεδόν να μαλακώσει. Κατόπιν προσθέτουμε το ελαιόλαδο και τα κρεμμύδια και τα σοτάρουμε ελαφρά. Στο μεταξύ έχουμε καθαρίσει τις αγκινάρες από τα κοτσάνια και τα φύλλα και τις κόβουμε σε δύο κομμάτια, τις προσθέτουμε στην κατσαρόλα να σοταριστούν για 2-3 λεπτά και σβήνουμε το φαγητό με ένα φλιτζάνι βραστό νερό. Στη συνέχεια ρίχνουμε τον άνηθο, το αλατοπίπερο και σιγοβράζουμε το φαγητό μέχρι να μαλακώσουν οι αγκινάρες. Μόλις είναι έτοιμο το φαγητό, παίρνουμε λίγο ζουμί και διαλύουμε το αλεύρι, προσθέτουμε και το χυμό λεμονιού και τα ρίχνουμε στην κατσαρόλα. Αφήνουμε το φαγητό στη φωτιά για 1-2 λεπτά μέχρι να δέσει η σάλτσα και σερβίρουμε.
Γαλακτομπούρεκο
Υλικά
1 φλιτζάνι σιμιγδάλι ψιλό • 1 λίτρο γάλα 5 αυγά • 1½ φλιτζάνι ζάχαρη 3 κουταλιές βούτυρο φρέσκο • 2 βανίλιες ή ξύσμα πορτοκαλιού ½ φλιτζάνι βούτυρο γάλακτος για τα φύλλα • 17 φύλλα μπακλαβά Για το σιρόπι 3 φλιτζάνια ζάχαρη, 2½ φλιτζάνια νερό φλούδα από λεμόνι
Εκτέλεση
Σε μια κατσαρόλα ρίχνουμε το γάλα και το βάζουμε στη φωτιά να ζεσταθεί καλά. Προσθέτουμε το σιμιγδάλι και ανακατεύουμε συνεχώς με ξύλινη κουτάλα μέχρι να πήξει. Απομακρύνουμε την κατσαρόλα από τη φωτιά, χτυπάμε τη ζάχαρη με τα αυγά και τη βανίλια και τα προσθέτουμε στο μείγμα ανακατεύοντας συνεχώς. Κατόπιν προσθέτουμε το βούτυρο, ανακατεύουμε λίγο και αφήνουμε την κρέμα να κρυώσει. Στη συνέχεια σε ένα ταψί στρώνουμε 7 φύλλα αλείφοντάς τα ένα ένα με το φρέσκο βούτυρο γάλακτος. Αδειάζουμε την κρέμα στο ταψί, την απλώνουμε και τη σκεπάζουμε με άλλα 10 φύλλα βουτυρωμένα. Χαράζουμε ελαφρά το γλυκό με μαχαίρι σε κομμάτια και το ψήνουμε σε μέτριο φούρνο για 50 λεπτά περίπου. Κατά τη διάρκεια του ψησίματος ραντίζουμε μία φορά τα φύλλα με λίγο νερό. Ετοιμάζουμε το σιρόπι βράζοντας όλα τα υλικά μαζί μέχρι να δέσει, για περίπου 15 λεπτά. Μόλις βγάλουμε το γλυκό από το φούρνο, ρίχνουμε αμέσως καυτό το σιρόπι. Αφού κρυώσει το γαλακτομπούρεκο, το κόβουμε και το σερβίρουμε
Καζάν ντιμπί
Υλικά
8 φλιτζάνια γάλα • ½ φλιτζάνι ζάχαρη • 1 φλιτζάνι νισεστέ ή ρυζάλευρο 4 κουταλιές ανθόνερο • 3 κουταλιές ζάχαρη για το κάψιμο
Εκτέλεση
Σε μια κατσαρόλα βράζουμε το γάλα (τα 7 φλιτζάνια) με τη ζάχαρη. Σε ένα μπολ ρίχνουμε το υπόλοιπο γάλα (1 φλιτζάνι) και διαλύουμε μέσα το ρυζάλευρο ή το νισεστέ πολύ καλά. Κατόπιν τα προσθέτουμε στην κατσαρόλα με το γάλα, ρίχνουμε και το ανθόνερο και τα αφήνουμε να βράσουν σε χαμηλή φωτιά ανακατεύοντας συνέχεια. Μόλις το μείγμα αρχίζει να πήζει, το κατεβάζουμε από τη φωτιά, παίρνουμε ένα μεγάλο αντικολλητικό τηγάνι, ρίχνουμε τις 3 κουταλιές ζάχαρη και την αφήνουμε να κάψει ελαφρά. Στη συνέχεια, με μια μεγάλη κουτάλα παίρνουμε μια δόση από το μείγμα της κρέμας (δύο κουταλιές) και τη ρίχνουμε στη ζάχαρη και την αφήνουμε και αυτή να καεί. Κατόπιν βγάζουμε το τηγάνι από τη φωτιά, το αφήνουμε λίγο να κρυώσει και προσθέτουμε την υπόλοιπη κρέμα. Μόλις το γλυκό κρυώσει καλά, το χωρίζουμε σε κομμάτια, το βγάζουμε από το τηγάνι και το σερβίρουμε γυρίζοντάς το ανάποδα, να είναι δηλαδή από πάνω η καμένη ζάχαρη. Αν θέλουμε το σερβίρουμε με παγωτό.
Γαλατόπιτα
Υλικά
500 γραμμ. φύλλο κρούστας • 1½ κιλό γάλα (κατά προτίμηση πρόβειο) 8 κουταλιές σιμιγδάλι χοντρό • 1 2/3 φλιτζάνια ζάχαρη 2-3 κουταλιές κόρν φλάουρ ή νισεστέ ή ρυζάλευρο 2 κουταλιές βούτυρο γάλακτος (για την κρέμα) ½ φλιτζάνι βούτυρο γάλακτος για τα φύλλα ξύσμα από ½ λεμόνι και ½ πορτοκάλι • 4 βανίλιες 6-7 αυγά, κανέλα • ζάχαρη άχνη
Εκτέλεση
Σε μια κατσαρόλα αδειάζουμε το μισό γάλα και το βράζουμε. Σε ένα μπολ ρίχνουμε το υπόλοιπο γάλα, προσθέτουμε το σιμιγδάλι και το κορν φλάουρ και τ’ ανακατεύουμε. Σε ένα άλλο σκεύος ρίχνουμε τα αυγά, τη ζάχαρη και τις βανίλιες και τα χτυπάμε με το μίξερ μέχρι να αφρατέψουν και να γίνουν σαν κρέμα. Όταν αρχίσει να βράζει το γάλα, προσθέτουμε το γάλα με το σιμιγδάλι και το κορν φλάουρ και ανακατεύουμε συνεχώς με ξύλινη κουτάλα μέχρι να πήξει, προσέχοντας να μη μας γίνει σφιχτή η κρέμα. Στη συνέχεια κατεβάζουμε την κατσαρόλα από τη φωτιά και προσθέτουμε στην κρέμα τα χτυπημένα αυγά, ανακατεύοντας συνεχώς. Κατόπιν προσθέτουμε το βούτυρο και το ξύσμα. Βουτυρώνουμε ένα ταψί και στρώνουμε βουτυρωμένα και πασπαλισμένα με λίγη κανέλα ένα ένα τα φύλλα. (Στρώνουμε τα περισσότερα φύλλα από κάτω και κρατάμε 5-6 φύλλα για από πάνω. Αδειάζουμε την κρέμα, στρώνουμε τα υπόλοιπα φύλλα, βουτυρωμένα και αυτά και χαράζουμε την γαλατόπιτα σε κομμάτια. Ψήνουμε στους 180° για 40-45’ μέχρι να ροδίσει. Κατόπιν την αφήνουμε να κρυώσει και την πασπαλίζουμε με ζάχαρη άχνη και κανέλα.
Κάλεσμα
1922 – 2022
Πέρασαν 100 χρόνια από τη Μικρασιατικλή καταστροφή και τη γενοκτονία των Ελλήνων της καθ’ ημάς Ανατολής από το τουρκικό Κράτος – 100 χρόνια μετά, οι μνήμες παραμένουν ζωντανές στο εικονοστάσι της καρδιάς μας, ρίχνοντας λάδι στο άσβεστο καντήλι της μνήμης με αφιερώματα για τη Μικρά Ασία, αποτίοντας ελάχιστο φόρο τιμής στους προγόνους μας, που έβαψαν κόκκινα με το αθώο αίμα τους, τα αγιασμένα χώματα της Ιωνικής γης… Η συμμετοχή σας, πολύτιμη!
Ο,τι θα προσφέρετε και μπορεί να εμπλουτίσει την υπάρχουσα συλλογή μας για την αρτιότερη υλοποίηση των αφιερωμάτων, θα καταγραφεί και θα επιστραφεί. Επίσης, η συμμετοχή των παιδιών κρίνεται ιδιαίτερα σημαντική, για τη μεταλαμπάδευση της αγάπης, για τη μικρασιατική ιδέα. Ελπίζουμε σε σας… προσδοκούμε σε σας…
Ας γίνουμε όλοι κρίκοι μιας ανθρώπινης αλυσίδας, που θα συμβάλει στη διατήρηση και ανάδειξη των αλησμόνητων πατρίδων της καρδιάς μας. Τηλ. επικοινωνίας: 6972 227065 Στέλλα Γκοζάνη – Χαριτάκη 6937 707942 Μανώλης Αναγνωστόπουλος 28210 45628 Ηλέκτρα Τσίκα – Μαράκη
