«Νοέμβρης μήνας με καράβι ταξιδεύει/ Χανιά, Ηράκλειο και κόλπο Μιραμπέλου/ του Μεθυστή τα πανηγύρια μνημονεύει/ Αγίου Μηνά και Μιχαήλ του Αρχαγγέλου.// Το ρεθυμνιώτικο σκοπό παίζει στη λύρα/ και λέει του έρωτα τα πάθη και τη μοίρα./ Νοέμβρης μήνας…» Από το ποίημα “Νοέμβρης μήνας ταξιδεύει” (βλ. Παντελή Θαλασσινού “ΤΟ ΚΑΛΕΝΤΑΡΙ”, στίχοι Ηλία Κατσούλη). Η πρώτη μέρα του Νοέμβρη σήμερα… Καλό μήνα, φίλες και φίλοι!
Των Αγίων Αναργύρων σήμερα -χρόνια πολλά στους εορτάζοντες και στις εορτάζουσες- κι έπεται εορτών και πανηγυριών συνέχεια. Του Αη-Γιώργη του Μεθυστή, όπως τον λέμε, στις 3 του μήνα, των Αγίων Αρχαγγέλων Μιχαήλ και Γαβριήλ στις 8, του Αγίου Νεκταρίου στις 9, του Αγίου Μηνά στις 11, του Αγίου Ιωάννη του Ελεήμονα στις 12, του Αγίου Φιλίππου στις 14, του Αγίου Ματθαίου στις 16, τα Εισόδια της Παναγίας στις 21, της Αγίας Αικατερίνης στις 25, του Αγίου Στυλιανού στις 26, του Αγίου Ανδρέα στις 30… Μήνας και των πολλών αγίων, εκτός όλων των άλλων, ο μήνας που αρχίζει σήμερα. Ιδιαίτερα αγαπητοί στο νησί μας όλοι τους. Και βέβαια αγαπημένοι της κρητικής Λαογραφίας. Βοήθειά μας όλοι τους, με πρώτη την Παναγία των Εισοδίων, την Παναγία τη Μεσοσπορίτισσα.
Νοέμβρης μήνας στην Κρήτη… Κι ενώ τα ρακοκάζανα με τις… “ρακοκαζανοκατανύξεις”, καλά ακόμη κρατούν, καιρός για λιομάζωμα. «Έφτασε ο καιρός, καλέ, που πέφτουν οι ελιές/ και τα λιόφυτα θα πιάσουν πάλι οι κοπελιές»… Μεγάλη η συγκίνησή μου τις προάλλες, όταν άκουσα να τραγουδάει ένας γείτονας στον διπλανό ελαιώνα, πριν βάλει μπροστά το ραβδιστικό του, το γνωστό τραγούδι του Κώστα Μουντάκη. Και πιο μεγάλη όταν άκουσα τη γυναίκα του, θα ‘ταν περίπου εξήντα χρόνων, να το συνεχίζει: «Μυλωνάδες και μαζώχτες, θα τα λέμε πότες-πότες/ κι αφορμή θα ‘ναι οι ελιές να ‘χουμε χρυσές δουλειές»… Βροχή οι θύμησες!
Και Βροχάρη, γιατί πέφτουν πολλές βροχές, και Μεσοσπορίτη γιατί μέχρι τις 21 πρέπει να έχει τελειώσει η μισή σπορά, και Κρασομηνά γιατί στις 3, γιορτή του Αη-Γιώργη του Μεθυστή ανοίγουν τα βαρέλια, και τότε «Τ’ Αϊ Γιώργη του Μεθυστή χαροκοπούν ως το πρωί», και Τρυποτηγανά, γιατί σύμφωνα με το έθιμο τη γιορτή του Αγίου Ανδρέα πρέπει οι νοικοκυρές να κάνουν τηγανίτες, για να μην τρυπήσουν τα τηγανιά τους, λέγαμε στα χωριά μας, μέχρι πριν λίγα χρόνια τον Νοέμβρη. «Το Νοέμπρη και Δεκέμπρη φύτευγε καταβολάδες». «Συμισιακή» με τον επόμενο μήνα η πιο γνωστή απ’ τις παροιμίες του. Ας την έχουμε κι αυτή και σαν μεταφορά υπόψη μας… Νοέμβρης μήνας και στην Κρήτη…
Και… στα πεταχτά
Εβδομάδα Μητρικού θηλασμού η εβδομάδα που διανύουμε. Γι’ αυτόν ο λόγος από τη Νεκταρία Θεοδωρογλάκη στις σημερινές της μαντινάδες. «Η μάνα τ’ αγγελούδι της γλυκά το αγκαλιάζει την ευτυχία γεύεται κάθε που το θηλάζει», μας λέει στην πρώτη. Για να συμπληρώσει στη δεύτερη: «Πόσα προσφέρει στο μωρό το μητρικό το γάλα,/ του δίνει αντισώματα, μετράει κάθε στάλα». Όλα τα “ευ” στη μάνα που θηλάζει το μωρό της.
Τριάντα τρία χρόνια διαρκούς παρουσίας στο πολιτισμικό γίγνεσθαι του τόπου μας μετρά εφέτος ο “Χώρος Τέχνης Χανίων” που ίδρυσε και “διευθύνει” ο γνωστός ανά το πανελλήνιο Χανιώτης σφαιρικός καλλιτέχνης Γιάννης Μαρκαντωνάκης.
Ξεχωριστός ο εορτασμός της τριαντατριάχρονης αυτής πορείας εφέτος. Ούτε λίγο ούτε πολύ 22 οι εκδηλώσεις, όλες για τον αγαπημένο του-μας Ιταλό συγγραφέα Αντόνιο Ταμπούκι, που αγάπησε όσο λίγοι τα Χανιά, σχεδίασε με αφορμή τα 10 χρόνια απ’ τον θάνατο του και άρχισαν να πραγματοποιούνται από χθες. Απίστευτο, μόνο για όσους δεν ξέρουν τον φίλο μου, ωστόσο.
Άλλαξε η ώρα από προχθές 30 Οκτωβρίου, τελευταία Κυριακή του δέκατου μήνα του χρόνου. Επάνοδος για έξι μήνες στην… “κανονικότητα”. Και στην τελευταία Κυριακή του Μάρτη της άλλης χρονιάς με το καλό κι ας μπούμε στην… αντικανονικότητα των ωρών, όπως λένε ορισμένοι…
