Είθισται κάθε χρόνο στο οικονοµικό φόρουµ του Νταβός να συζητείται η παγκόσµια οικονοµική ανισότητα. Πράγµατι είναι ένα πολύ σηµαντικό θέµα το οποίο πρέπει να απασχολεί κάθε πολιτισµένη κοινωνία. ∆υστυχώς τα δεδοµένα που παρουσιάζονται κάθε χρόνο δείχνουν µια προκατάληψη που πολλές φορές φτάνει στο βαθµό της παραπληροφόρησης.
Αποτέλεσµα είναι να µην κατανοούνται και αναδεικνύονται οι πραγµατικοί παράµετροι που θα πρέπει να βελτιωθούν για να µειωθεί η ανισότητα οπότε δεν λαµβάνονται αποφάσεις που θα βελτιώνουν αυτές τις παραµέτρους. Για παράδειγµα γίνεται επικέντρωση εάν το 1% του πληθυσµού αύξησε τον πλούτο του και δεν δίνονται δεδοµένα για πόσο ποσοστό του πληθυσµού έχει ξεφύγει από τα όρια της φτώχειας ή πόσο ποσοστό από τα υπόλοιπα εισοδηµατικά στρώµατα αυξάνουν ή µειώνουν τον πλούτο τους στο πέρασµα του χρόνου. Η µη αποκάλυψη των πραγµατικών δεδοµένων δηµιουργεί συνθήκες αµφισβήτησης και δηµιουργεί ερωτηµατικά για τα κίνητρα αυτών που δηµοσιεύουν ελλιπή δεδοµένα, τα όποια κίνητρα συνήθως αφορούν πολιτικούς που θέλουν να δηµιουργούν πολιτική ατζέντα και κυρίως το 2024 όπου ο µισός πληθυσµός της γης θα προσέλθει σε εκλογή κυβερνήσεων.
Το όριο µε βάση το εισοδήµα που πρέπει κάποιος να έχει για να ανήκει στο 1% είναι διαφορετικό από χώρα σε χώρα. Στις ΗΠΑ πρέπει να κερδίζεις πάνω από $500.000 τον χρόνο, στα Ηνωµένα Αραβικά Εµιράτα $922.000, στο Ηνωµένο Βασίλειο $250.000, στην Ινδία $77.000.
Το όριο µε βάση τον πλούτο (δηλαδή την καθαρή θέση: το σύνολο των περιουσιακών στοιχείων µείον τα δάνεια) που πρέπει κάποιος να έχει για να ανήκει στο 1% είναι και πάλι διαφορετικό από χώρα σε χώρα.
Στις ΗΠΑ πρέπει κάποιος να έχει περιουσία πάνω από $1.000.00, στο Μονακό $12.000.000, στο Ηνωµένο Βασίλειο, Γαλλία και Χονγκ Κονγκ πάνω $3.500.000, στην Κίνα πάνω από $1.000.000, στην Ινδία $175.000, και στην Κένυα $20.000.
Σύµφωνα µε µια δηµοσκόπηση στις ΗΠΑ το 33% του «1%» αυτοπροσδιορίζεται ως Ρεπουµπλικάνοι, το 41% ως ανεξάρτητοι και το 26% ως ∆ηµοκρατικοί. Όσον αφορά το επάγγελµα του 1%, οι επαγγελµατίες υγείας υπερβαίνουν τα άλλα επαγγέλµατα, στις ΗΠΑ στη Φινλανδία, την Πορτογαλία, τη Σουηδία, το Ηνωµένο Βασίλειο, τη Γαλλία, και την Ιταλία. Τα υπόλοιπα επαγγέλµατα αφορούν εργαζόµενους σε κλάδους όπως τα Οικονοµικά, η Πληροφορική και σε ανώτερες διευθυντικές θέσεις – όπως ∆ιευθύνοντες Σύµβουλοι µεγάλων εταιρειών όπου τα µπόνους αποτελούν κατά µέσο όρο το 1/5 των εισοδηµάτων τους.
Εκείνο όµως που έχει σηµασία είναι ότι τα δεδοµένα δείχνουν ότι το κορυφαίο 1% – είναι µια οµάδα που αλλάζει συνεχώς τουλάχιστον για τις ΗΠΑ. Σύµφωνα µε τα δεδοµένα των ΗΠΑ το 11% του πληθυσµού θα εισέλθουν κάποια στιγµή στη ζωή τους τουλάχιστον για ένα χρόνο στην εισοδηµατική οµάδα του 1%, και λίγο λιγότερο από το 6% θα παραµείνει για δύο ή περισσότερα χρόνια. Μόνο το 0,6% τοις εκατό µπορεί να παραµείνει για δέκα χρόνια ή περισσότερα. Σύµφωνα µε άλλα δεδοµένα, το 70% του ενεργού πληθυσµού στις ΗΠΑ θα µείνει τουλάχιστον ένα χρόνο στο 20% των κορυφαίων εισοδηµάτων και λίγο περισσότερο από το µισό θα µείνει τουλάχιστον ένα χρόνο µεταξύ του 10% των κορυφαίων εισοδηµάτων.
Επίσης για τους Αµερικανούς είναι σύνηθες να περνούν λίγο χρόνο στο κάτω µέρος της κατανοµής του εισοδήµατος. Περισσότεροι από το 50% των Αµερικανών θα βρίσκονται στη φτώχεια ή κοντά στη φτώχεια για τουλάχιστον ένα χρόνο της ζωής τους µέχρι να φθάσουν 60 ετών.
Εάν προσαρµόσουµε τον πληθωρισµό, χρησιµοποιώντας τον δείκτη τιµών καταναλωτή, τα περισσότερα κέρδη στους µισθούς από το 1970 έχουν εξαφανιστεί από τον πληθωρισµό, αλλά εάν προσαρµόσουµε τον πληθωρισµό χρησιµοποιώντας την αγοραστική δύναµη – που υποθέτει ότι αν η τιµή ενός αγαθού αυξηθεί πολύ – οι καταναλωτές θα στραφούν στην αγορά ενός πιο προσιτού αγαθού µε αγορά υποκατάστατων αγαθών, δείχνει ότι η αγοραστική δύναµη των πολιτών είναι περίπου 25% περισσότερο σήµερα από ό,τι ήταν το 1970 – µετά τον πληθωρισµό.
Μια άλλη έρευνα δείχνει µια αξιοσηµείωτη επιβράδυνση στην αύξηση του πραγµατικού εισοδήµατος για το παγκόσµιο κορυφαίο 1%, καµία σηµαντική βελτίωση των εισοδηµάτων γύρω από την οµάδα των 80%-90%, αντίθετα υπήρξε ισχυρή ανάπτυξη στις εισοδηµατικές οµάδες κάτω του 80%.
Οι εισοδηµατικές οµάδες του 1% ή του 5% ή του 10% των κορυφαίων εισοδηµάτων µιας χώρας λειτουργούν ως στάδια κατάκτησης και ανταµοιβής εκείνων που είναι ικανοί ιατροί, ικανοί επαγγελµατίες, ικανοί επιχειρηµατίες, ικανοί επενδυτές, ικανοί ∆ιευθύνοντες Σύµβουλοι εταιρειών που πολλές φορές διευθύνουν κολοσσούς εταιρειών µε µεγαλύτερος τζίρους από τους προϋπολογισµούς πολλών κρατών κλπ.
Η ανισότητα όµως στις κοινωνίες δηµιουργείτε σε χώρες που ευνοούν την ολιγαρχική δοµή της οικονοµίας, όπου ολιγάρχες επικουρούµενοι από ανελεύθερα συστήµατα διακυβέρνησης εξασφαλίζουν στους ολιγάρχες να παραµένουν στα υψηλά εισοδήµατα σε όλη τους την ζωή και να αποτρέπουν να ανέλθουν άλλοι στις ψηλές εισοδηµατικές οµάδες χρησιµοποιώντας ακόµα και παράνοµα µέσα.
Η ανισότητα στις κοινωνίες προέρχεται από παγκόσµια και τοπικά καρτέλ που υποχρεώνουν τους καταναλωτές να πληρώνουν τεράστιες τιµές για βασικά αγαθά όπως το µεγαλύτερο και µακροβιότερο καρτέλ της ενέργειας του ΟΠΕΚ+ Ρωσία.
Η ανισότητα στις κοινωνίες προέρχεται από τον αποκλεισµό των νέων στην δυνατότητα να εκπαιδευτεί και να αναπτύξει τις ικανότητες τους. Ευτυχώς η τεχνητή νοηµοσύνη θα διοχετεύει σύντοµα και πάµφθηνα, όλη την παγκόσµια γνώση σε όλους (εάν τα συστήµατα διακυβέρνησης δεν είναι αυταρχικά), παρόλο την τροµοκρατία ότι θα χάσουµε τις δουλειές µας. Τις δουλειές µας µπορεί να τις πάρει µόνο αυτός που θα µάθει τις εφαρµογές της τεχνητής νοηµοσύνης (και εµείς δεν προσπαθήσουµε να τις µάθουµε).
Η ανισότητα στις κοινωνίες προέρχεται από τον αποκλεισµό των νέων στην χρηµατοδότηση, µέσω φθηνών δανείων να υλοποιήσουν τις επιχειρηµατικές τους ιδέες έστω και εάν δεν έχουν ακίνητα για να υποθηκεύσουν.
Η ανισότητα στις κοινωνίες προέρχεται από παλαιολιθικές ιδεοληψίες για τον τρόπο που αναπτύσσεται ένα κράτος. Η Κίνα µόλις άνοιξε τα σύνορα της να εισρεύσουν ξένα κεφάλαια να αναπτύξουν την επιχειρηµατικότητα, µέσα σε 3 δεκαετίες, έβγαλε από την φτώχεια το 90% του πληθυσµού της.
Η ανισότητα στις κοινωνίες προέρχεται από τα συστήµατα διακυβέρνησης τα οποία ότι πλούτο συγκεντρώνουν δεν τον διαχέουν στους πολίτες τους, αλλά τον κάνουν στρατιωτικούς εξοπλισµούς και αναβιώνουν επετακτικές προθέσεις στα γειτονικά τους κράτη.
Η ευθύνη των κυβερνήσεων είναι η διακυβέρνηση µε επίκεντρο τον άνθρωπο, ώστε να έχει την εκπαίδευση και τις χρηµατοδοτικές δυνατότητες να παράγει αγαθά και υπηρεσίες σε προσιτές τιµές, για να ζήσει την οικογένεια του, µε σεβασµό στους πόρους του πλανήτη για να µπορούν επιβιώσουν και τα παιδιά τους.
Άραγε για την ανισότητα που δηµιουργεί ο αποκλεισµός των πολιτών από τις ίσες ευκαιρίες εξ αιτίας των καρτέλ και των ανελεύθερων ή των διεφθαρµένων κυβερνήσεων, και την µη προώθηση της επιχειρηµατικότητας, θα µας πληροφορήσει το Νταβός;
*Ο Γιώργος Σ. Ατσαλάκης είναι oικονοµολόγος, αναπληρωτής καθηγητής Πολυτεχνείου Κρήτης Εργαστήριο Ανάλυσης ∆εδοµένων και Πρόβλεψης
