Το παραδοσιακό κομμάτι “Ντιρλαντά” της Καλύμνου είναι διεθνώς από τα πιο γνωστά ελληνικά τραγούδια.
Ο Διονύσης Σαββόπουλος περιέλαβε το τραγούδι στο δίσκο του ’69 “Το περιβόλι του τρελού” και το έκανε επιτυχία στην Ελλάδα. Η διάσημη Δαλιδά το άκουσε και της άρεσε. Το τραγούδησε το 1970 στα ιταλικά και στα γαλλικά και το έκανε διεθνή επιτυχία. Με τα χρόνια ο ιδιαίτερος καλυμνιώτικος ρυθμός έγινε σίγουρη επιτυχία για τους καλλιτέχνες σε ολόκληρο τον κόσμο….
Έτσι, τραγουδήθηκε σε πάρα πολλές χώρες μεταξύ των οποίων αραβικές, ασιατικές, αφρικανικές και φυσικά ευρωπαϊκές. Ο Ξυλούρης το τραγούδησε με αλλαγμένους τους μισούς στίχους, ενώ τραγουδήθηκε με επιτυχία και από τη Μαρινέλλα. Oι dj της δεκαετίας του ’90 διασκεύασαν το Ντιρλαντά σε trance και πρόσφατα σε chill ή up tempo house.
Ποια είναι όμως η ιστορία του τραγουδιού των σφουγγαράδων; Το “Ντιρλαντά” έχει ένα ρυθμό που σε ξεσηκώνει. Σα να σε ζωντανεύει. Ένα τραγούδι χωρίς μουσικό τέλος. Ένας σκοπός που σου επιτρέπει να βάλεις ότι στίχο θέλεις. Σύμφωνα με ερευνητές της λαϊκής μουσικής, η γρήγορη ερμηνεία του μπορεί να οδηγήσει σε κατάσταση έκστασης. Ίσως γι’ αυτό τραγουδιόταν συνεχώς στα καλυμνιώτικα σφουγγαράδικα. Για να κρατάει ξύπνιους και σε εγρήγορση τους δύτες και τους τροχαλητές με τον χαρακτηριστικό ρυθμό του.
Κάποιοι λένε ότι οι σφουγγαράδες το τραγουδούσαν όλοι μαζί στους δύτες, όταν ανέβαιναν από τις καταδύσεις. Ήθελαν να τους κρατήσουν ξύπνιους και να αποφύγουν τη νόσο των δυτών. Άλλοι υποστηρίζουν ότι το Ντιρλαντά το έλεγαν σε αυτόν που γύριζε τον τροχό της αντλίας, που έστελνε αέρα στον δύτη. Ο τρόχος γυρνούσε με δυσκολία και έτσι έδιναν ρυθμό στον τροχαλητή για να συνεχίσει. Η ζωή του δύτη κρεμόταν από αυτόν.
Στην Κάλυμνο το τραγούδι υπάρχει και σε δεύτερη εκτέλεση, ακριβώς με τον ίδιο ρυθμό, αλλά αντί για Ντιρλαντά λέγεται “Πέντε και τέσσερα εννιά”. Η λαϊκή παράδοση το κατατάσσει στα τραγούδια της Μπαρμπαριάς, δηλαδή ότι προέρχεται από λαούς της Βόρειας Αφρικής.
Γιατί όμως ο Διονύσης Σαββόπουλος αναγκάστηκε να μπει σε δικαστική κόντρα διεκδικώντας τα δικαιώματα του γνωστού τραγουδιού;
Το τραγούδι ηχογράφησε σε 45αρι δίσκο τη δεκαετία του ’60 ο καπετάνιος Παντελής Γκίνης, γνωστός στο νησί ως Ντιρλαντάς. Την επιμέλεια του δίσκου είχε η Δόμνα Σαμίου, φίλη του Διονύση Σαββόπουλου. Λέγεται ότι από αυτήν έμαθε το τραγούδι ο Νιόνιος και έτσι το κυκλοφόρησε στον δίσκο του το 1969. Η επιτυχία όμως έφτασε στις δικαστικές αίθουσες για τα πνευματικά δικαιώματα. Ο Σαββόπουλος έλεγε ότι η εκτέλεσή του ήταν προϊόν παραδοσιακού άσματος και ο Γκίνης ότι ήταν δικό του. Στη δίκη κλήθηκε να καταθέσει και ο γνωστός λαϊκός δημιουργός Γιάννης Παπαϊωάννου. «Το τραγούδι δεν είναι κανενός, δεν έχει αφεντικό, το λέγανε στα ψαράδικα». «Και που το ξέρετε αυτό;», ρωτήθηκε ο Παπαϊωάννου από τον συνήγορο. Αντί για απάντηση έδειξε την ταυτότητά του. Το επάγγελμα έγραφε “αλιεύς”.
Τελικά, δικαιώθηκε ο Γκίνης.
Διεθνή επιτυχία έκανε επίσης το “ερωτικο” Ντιρλαντά από τη διάσημη Δαλιδά.
Το 1970 η πασίγνωστη Δαλιδά ερμηνεύει το Ντιρλαντά στα γαλλικά και το τραγούδι εκτοξεύεται. Τραγουδιέται και χορεύεται παντού. Η τραγουδίστρια το λέει και στα ιταλικά και σημειώνει παρόμοια επιτυχία. Οι στίχοι όμως δεν είχαν καμία σχέση με τους αρχικούς των σφουγγαράδων. Ήταν ερωτικοί και μιλούσαν για μια πληγωμένη και προδομένη γυναίκα που χώριζε τον αγαπημένο της. Ακολούθησαν εκτελέσεις σε Ρουμανία, Ολλανδία, Φινλανδία, Κροατία, Σκόπια, Δανία, Πολωνία, Ισραήλ, στην Αλβανία του Χότζα και αλλού. Στον κινηματογράφο ακούστηκε στην ταινία «Τρελός, Παλαβός και Βέγγος», στη σκηνή με τους αναστενάρηδες.
Καλές ακροάσεις μέχρι την επόμενη ιστορία με ρεφρέν!
*Η Μαρία Σουρουκίδου είναι ραδιοφωνική παραγωγός
