Ο Χριστός στην Κρήτη σήμερα! Για την έκθεση μ’ αυτόν τον τίτλο του Ευθύμη Βαρλάμη που φιλοξενήθηκε για δύο περίπου μήνες (12 Αυγούστου μέχρι 30 Σεπτεμβρίου), στο Ηράκλειο, στη Βασιλική του Αγίου Μάρκου συγκεκριμένα, ο λόγος. Μια άκρως εντυπωσιακή έκθεση του διάσημου αναγεννησιακού καλλιτέχνη που περιελάμβανε αντιπροσωπευτικά 40 απ’ τα 300(!) έργα του (πίνακες, γλυπτά κ.λπ.) με κύριο θέμα το πρόσωπο του Χριστού. Με βάση τις αφηγήσεις φίλων που την επισκέφτηκαν (εγώ δεν είχα αυτή την ευλογία, αν και πολύ το ήθελα), κυρίως όμως το πλούσιο υλικό που μου έστειλαν οι άμεσοι συνεργάτες του, οι “απόστολοι” του, όπως τους αποκαλώ, καλοί μου φίλοι, Αστέρης Νένος και Παύλος Τροχόπουλος απ’ το Πειραματικό Εργαστήρι Βεργίνας. Κι έχοντας υπόψη ότι η επιθυμία τους είναι να φιλοξενηθεί το επόμενο καλοκαίρι στα Χανιά, για να ξανασταλεί μέσω του μεγάλου αυτού καλλιτεχνικού έργου, το μήνυμα της ειρήνης και της χριστιανικής αγάπης στην ταραγμένη περιοχή μας.
Ο Χριστός του Βαρλάμη και του χρόνου στην Κρήτη λοιπόν! «Πρέπει να Τον αναζητήσω και να Τον βρω. Αυτός βρίσκεται μέσα μου. Πρέπει να ξαναβρώ το πρόσωπό Του, τα μάτια Του, την έκφρασή Του, την καλοσύνη Του, το χαμόγελό Του…». Τα που γράφει, εν είδει εξομολόγησης, στο συλλεκτικό λεύκωμα με τα έργα του ο Ευθύμης Βαρλάμης, σε ένα σημείο. Κυρίως το βλέμμα Του «που είναι το βλέμμα του σύγχρονου ανθρώπου που βιώνει μια ασύλληπτης έντασης τραγωδία», όπως γράφει ο Μίκης Θεοδωράκης στο δικό του σημείωμα, ήθελε να αναζητήσει… Ο Χριστός του Βαρλάμη κινείται, όπως είναι φυσικό και επόμενο, άλλωστε κατά δήλωσή του, στην περιοχή της τέχνης. Τον συναντά στον Γκρέκο και τον Βελάσκεθ, στον Ρέμπραντ και τον Ρούμπενς, τον Καραβάτζιο και στους αγαπημένους του Φλαμανδούς ζωγράφους. Πρωτίστως όμως τον έχει συναντήσει, πάλι κατά δήλωσή του, μέσα στην εκκλησία της Ορθοδοξίας, ιδιαίτερα μέσα στο μυστήριο της Αγάπης. «Το μυστήριο της Αγάπης είναι ο Χριστός, δηλαδή το απόλυτο», γράφει μεταξύ των άλλων, στον πρόλογό του ο Βαρλάμης για να συμπληρώσει λίγο πιο κάτω: «Με την πίστη μου στον Χριστό ανανεώνεται κάθε μέρα η ουσιαστική μου και προσωπική μου δύναμη. Με τον Χριστό δηλαδή γίνομαι ισχυρός, που σημαίνει ικανός να ταπεινωθώ και να στρέψω την προσοχή μου σ’ όλους τους ανθρώπους που έχουν σωματικά ή ψυχικά προβλήματα». Εκεί, στην εκκλησία της Ορθοδοξίας, λοιπόν, τον ξαναβρίσκει. Για δικό του λογαριασμό, μα και για λογαριασμό του σύγχρονου ανθρώπου…
Το Βλέμμα του Χριστού το ίδιο πάντα αποτυπωμένο απ’ την αστείρευτη πηγή έμπνευσης του Βαρλάμη, είναι το βλέμμα του σύγχρονου ανθρώπου, που βιώνει μιαν ασύλληπτης έντασης τραγωδία. Γίνεται η κραυγή της εσταυρωμένης ανθρωπότητας. Οταν άκουσα τη μουσική μου να ταυτίζεται με όλες αυτές τις εικόνες, συνειδητοποίησα ότι έως τότε δεν γνώριζα ούτε εγώ την πεμπτουσία των έργων που είχα συνθέσει. Πράγματι βρισκόμαστε μπροστά σε μια συνταρακτική ανακάλυψη που μας αποκαλύπτει μια εντελώς νέα μορφή Τέχνης. Σ’ ευχαριστώ Μάκη Βαρλάμη. Σου είμαι ευγνώμων.
Μίκης Θεοδωράκης
