Μυριάμ Ρεβώ ντ’ Αλλόν Βιβλιοπωλείο της Εστίας
Υπεύθυνος σειράς: Σταύρος Ζουμπουλάκης Εστία Ιδεών
Μετάφραση: Μιχάλης Πάγκαλος
Eνα ακόμα βιβλίο στα ελληνικά, με εξαιρετικό ενδιαφέρον για την ουσιώδη συμπόνια ανθρώπου προς άνθρωπο κυκλοφόρησε πρόσφατα στη Γαλλία (2008) και στην Ελλάδα το 2013. Το προηγούμενό της βιβλίο, σε ελληνική γλώσσα, με τίτλο: “Πρέπει η πολιτική να γίνει ηθική”, κυκλοφόρησε από το βιβλιοπωλείο της Εστίας το 2007.
Η Μυριάμ Ρεβώ ντ’ Αλλόν είναι πανεπιστημιακή καθηγήτρια και συγγραφέας και έχει ήδη συγκροτήσει ένα σημαντικό επιστημονικό έργο, με διεθνή αναγνώριση και μεταφράσεις σε άλλες γλώσσες. Στα βιβλία της ερευνά πολυεπίπεδα, πολιτικά, ηθικά και κοινωνικά θέματα. Οπως το νέο της βιβλίο στα ελληνικά που έχει θέμα τον “συμπονετικό άνθρωπο” σε μια τόσο άπονη και σκληρή εποχή, με τον πόνο, τον φόβο και τον τρόμο να αποτελούν σήμερα την κυρίαρχη πραγματικότητα της ελληνικής μας, αλλά και της παγκόσμιας, καθημερινότητας.
Μιας καθημερινότητας βίας, ανασφάλειας, έσχατης εκμετάλλευσης και οδυνηρής αβεβαιότητας.
ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΓΙΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΑΠΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΥ
Μέσα στην πλήρη αβεβαιότητα και φρικτότητα -χωρίς προσδοκία γέννησης ή αναγέννησης- βρίσκονται σήμερα ΦΥΛΑΚΙΣΜΕΝΟΙ άτομα, οικογένειες και λαοί, που υφίστανται, μαζικά, τις τραγικές συνέπειες της νέας εφιαλτικής πραγματικότητας που την επιβάλλουν οι σύγχρονοι αρχιτέκτονες και “στρατηγιστές” του απάνθρωπου, γεωστρατηγικού καπιταλισμού του 21ου αιώνα σε όλο τον νότο, στη Μεσόγειο, στη Μέση Ανατολή, σε ολόκληρη τη Δύση και τον Βορρά. Ομως αυτή η απάνθρωπη υπερ-εκμετάλλευση της υψηλής και χαμηλής κερδοσκοπίας, η οποία έχει δημιουργήσει την απόλυτη και κατεπείγουσα ανάγκη για την ανάπτυξη και επικράτηση για ουσιαστική ενεργοποίηση και συνεχή συμπονετική κοινωνία της ελπίδας και όχι του απελπισμού.
Με πρωτοβουλία ολόκληρης της χριστιανοσύνης, η οποία ως κοσμικός θεσμός, διά των αιώνων, υπολείφθηκε του υψηλού χρέους της συμπονετικότητας, η οποία ως πραγματική προδοσία της θυσίας του Χριστού οδηγήθηκε σε τόσους χριστιανικούς πολέμους φρίκης. Με απεμπόληση της χριστιανικής ουσίας (κυρίως από τις δυτικές χριστιανικές εκκλησίες) για έναν πραγματικά και όχι επιφανειακά συμπονετικό άνθρωπο, ο οποίος αντίθετα σε κρίσιμες εποχές του πολιτισμού, ακόμα και του τωρινού, μετασχηματίστηκε σ’ έναν σκληρά άπονο σφαγέα.
Με κορύφωση αυτής της τραγικής σκληρότητας στον πρώτο χρόνο του 21ου αιώνα με τη συντελεσθείσα απαράδεκτη τρομοκρατία στους δίδυμους πύργους του Διεθνούς Εμπορικού Κέντρου της Νέας Υόρκης με τα χιλιάδες θύματα. Για να αποτελέσει όμως, αυτό το απίστευτο συμβάν την προσχηματική δικαιολογία να στηθεί -ως ανταπόδοση αυτού του εγκλήματος- η διεθνής αντιτρομοκρατική μηχανή, η οποία και στις μέρες μας συνεχίζει τη διεύρυνση της λειτουργίας της στη χώρα μας και σε ολόκληρο τον πλανήτη, με κυρίαρχο πεδίο λειτουργίας στη Μέση Ανατολή και σε ολόκληρη την απ’ αιώνων, χιλιοβασανισμένη Μεσόγειο.
Ομως, απέναντι σ’ αυτή τη νέα βαρβαρότητα του υπερπολιτισμένου και υπερ-ηλεκτροποιημένου κόσμου μας αναπτύσσεται -με πίεση της βάσης- το μέγα δίκτυο της συμπόνιας.
ΑΛΛΑ ΤΑ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ ΤΙ ΘΕΣΗ ΕΧΟΥΝ ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ… ΣΚΛΗΡΟΤΗΤΑ;
Για το κρίσιμο θέμα των σχέσεων των συναισθημάτων με την πολιτική η διάσημη συγγραφέας Μυριάμ Ρεβώ ντ’ Αλλόν βάζει η ίδια το ερώτημα στο βιβλίο της “Ο συμπονετικός άνθρωπος” το οποίο παρουσιάζουμε σήμερα. Για ν’ απαντήσει με ένα ερώτημα, πάλι, που λέει: “Πρέπει να αποκλείσουμε τα συναισθήματα από κάθε περιγραφή του πολιτικού δεδομένου όπως πρότεινε ο Μαξ Βέμπερ; Ομως αν δεν τα αποκλείσουμε ποιον ρόλο πρέπει να δώσουμε στη συμπόνια για τα βάσανα και τις οδύνες του άλλου ανθρώπου; Μήπως η καλοσύνη, η ευσπλαχνία, η αγάπη, όταν εισέρχονται στο πεδίο της πολιτικής, δεν έχουν άραγε άλλη μοίρα εκτός από την εργαλειοποίησή τους από την εξουσία;
Ενα πρόσφατο κραυγαλέο παράδειγμα δεν αποτέλεσε προχθές η επιψήφιση των σκληρότατων μέτρων με απάνθρωπο (χωρίς καμιά συμπόνια) μέτρων από τη Βουλή έστω με την τολμηρή άρνηση ενός και μόνο βουλευτή;
Αντίθετα, όμως την ασυμπονετική στάση του κομματικού καθήκοντος, των πολλαπλών σκοπιμοτήτων η καθηγήτρια Μύριαμ Ρεβώ αναφέρει στο βιβλίο της το κοινωνικό φαινόμενο ενός κατακλυσμού συμπόνιας που παρουσιάζεται με ένα συμπονετικό ζήλο απέναντι στους στερημένους και τους αποκλεισμένους… μέσα στη γενικότερη πραγματικότητα του λαού μας που υποφέρει…
Για να τονίσει στην αρχή της εισαγωγής του βιβλίου της ότι: Στον κατακλυσμό της “σύγχρονης συμπόνιας” κανείς πολιτικός υπεύθυνος, όποιο κι αν είναι το πιστεύω του δεν φαίνεται να απέχει – τουλάχιστον- στην επίσημη ρητορική του από το πνεύμα της συμπόνιας…
Βέβαια, αυτή η ψευδής συναίσθηση εκφράζει την απόλυτη α-συμπόνια (κατά τη γνώμη μας) όταν η ρητορική απέχει ως χάσμα αβύσσου από την πρακτική εφαρμογή της η οποία, τελικά, γίνεται μια αναίσθητη ψηφο-πρακτική καταστροφή της πραγματικής συμπόνιας για ένα κοινωνικό – εθνικό σύνολο παράλληλα, με κάθε ατομικότητα ή συλλογικότητα.
Με απέραντη ανεργία, αμέτρητες επισφάλειες ζωής που καταλήγει σε όλεθρο σε μια κοινωνία που καταρρέει.
ΤΑ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ ΔΕΝ ΑΝΤΙΤΙΘΕΝΤΑΙ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΟΤΗΤΑ ΑΛΛΑ Η ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑ!
Το γεγονός της σημερινής οδυνηρής κρίσης μαστίζει τον ελληνικό λαό, εξουθενώνει τους νέους ανθρώπους και δοκιμάζει με διαλυτικές συνέπειες κάθε ελληνική οικογένεια.
Βασικά, όμως, το γεγονός αυτής της οδυνηρότητας δημιουργήθηκε στο όνομα της ρεαλιστικής πολιτικής και ενός ασυγχώρητου ρεαλισμού πράξεων, απάνθρωπων που τη συνοδεύει. Ομως, μέσα από αυτές τις πολιτικές ενός οικονομικού πολέμου παραγνωρίζεται δραματικά η ανθρωπολογική διάσταση της συμπόνιας. Αυτής της ουσιαστικής συμπόνιας που θεμελιώνει την αμοιβαιότητα. Για να επισημάνει, περαιτέρω η Μυριάμ Ρεβώ ότι: “Αν ο θρίαμβος της συμπόνιας συνδέεται εν μέρει με τις μεταμορφώσεις του «πολιτικού θεάματος», τότε η συμπόνια αποτελεί παράγοντα αύξησης της παθητικότητας των ατόμων”.
Αλλά ταυτόχρονα αναφέρει ότι: “Τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά γιατί το αίσθημα της ανθρωπινότητας είναι συχνά συγκαλυμμένο από την απογοήτευση και την κόπωση των πολιτών. Αυτό όμως το συναίσθημα επανεμφανίζεται μέσα στις υπόρρητες κινήσεις της πολιτικής κοινωνίας”.
Εν τούτοις ο δημόσιος χώρος δεν εκκενώνεται από το νόημά του επειδή υπεισέρχονται σε αυτόν συναισθήματα όπως η συμπόνια ή ακόμα η οργή και η αγανάκτηση. Με την αισθητικότητα να μην βρίσκεται στον αντίποδα της ορθολογικότητας. Οπου, για ν’ αντιδράσουμε με έλλογο τρόπο πρέπει κατ’ αρχάς κάτι να μας “αγγίζει” συναισθηματικά. Γιατί αυτό που αντιτίθεται στην ορθολογικότητα δεν είναι τα συναισθήματα, αλλά η αναισθησία όπως η λήξη του οίκτου, η ανικανότητα να αισθανθούμε συμπόνια ή αντίστροφα, ο συναισθηματισμός που αποτελεί διαστροφή του συναισθήματος όπως έγραψε η Ηanna Arende, το 2002, στο σπουδαίο δοκίμιό της “περί βίας”.
ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΣΥΜΠΟΝΙΑ – ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΟΥ ΟΙΚΤΟΥ – ΘΕΑΤΡΟ ΤΗΣ ΣΥΜΠΟΝΙΑΣ
Μια διαστροφή στην οποία υπάρχει ασφαλώς κάτι εντελώς παράδοξο και αβέβαιο. Γιατί, αν το πραγματικό πολιτικό πεδίο νοηματοδοτείται από τη συμπόνια, τότε όλο το ζήτημα είναι να μάθουμε μέσω ποιων τροπικοτήτων και μεσολαβήσεων αυτό το αισθανόμενο υπόβαθρο επιτρέπει την ανάδυση ενεργών δυνάμεων. Αυτό όμως δεν θα γίνει ούτε στη θέση της απαιτούμενης από την πολιτική απόσταση, ούτε εναντίον της απόστασης αυτής. Με δεδομένο ότι αν προϋποθέτει κάτι σαν “αίσθημα” κοινότητας το πολιτικό, αν ασκείται ενεργά συνεπάγεται την αναγνώριση των συγκρούσεων και κατ’ επέκταση την ύπαρξη των συγκρούσεων που διεξάγονται γι’ αυτή την αναγνώριση…
ΚΑΝΕΙΣ ΔΕΝ ΜΠΟΡΟΥΣΕ ΝΑ ΦΑΝΤΑΣΤΕΙ ΤΙΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΗΣ ΜΕΤΑΔΟΤΙΚΗΣ ΝΟΣΟΥ ΤΗΣ ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΣ
Θα τελειώσουμε το σημερινό μας κείμενο για τον “συμπονετικό άνθρωπο” ως ευλαβή αναφορά στη Χριστού γέννηση, με θεία ενσάρκωση για τον μέγιστο συμπονετικό σωτήρα της κάθε περιδινούμενης ψυχής στον φθαρτό και οδυνηρό τούτο κόσμο μας. Ο οποίος, τώρα, έχει γίνει κόλαση παντού, με ιδιαίτερη έμφαση και καταναγκασμό στην ορθόδοξη (από ορθοδοξοποιούμενη) χώρα μας, η οποία λειτουργεί εδώ και χρόνια ως απο-συμπονετική δημοκρατία. Η οποία εκφράζεται στο κεφάλαιο “η συμπονετική δημοκρατία”. Γι’ αυτήν τη σύγχρονη ασυμπονετική δημοκρατία γράφει και τα εξής η συγγραφέας (σελ. 52).
“Τώρα ο δημόσιος χώρος τρέπεται σε αποθήκη όπου στοιβάζονται μοναδικές εμπειρίες και θριαμβεύει ο ατομικισμός της μάζας… ενώ η δημοκρατία παραδοσιακά συνίστατο κατ’ αρχήν στην έκφραση”.
Τέλος, από το επίμετρο παραθέτουμε το παρακάτω απόσπασμα: “Το συμπονετικό ξέσπασμα το οποίο παραδίδεται σήμερα βορά στην κοινωνία μας συγκεντρώνει όλα τα συμπτώματα μιας μεγάλης σύγχυσης. Σύγχυση της συμπάθειας (με την πρωταρχική έννοια) και της συναισθηματικής συγχώνευσης, της συγκίνησης και της ανάλυσης, της σύλληψης του «πραγματικού χρόνου» και του διαφοροποιημένου χρόνου που είναι αναγκαίος στην κατανόηση της ηθικής και της πολιτικής… σε έναν κοινό κόσμο”.
Για να είναι βέβαιο ότι ο θρίαμβος της ομοιότητας -στην οποία εγγράφεται η συμπονετική ενόρμηση- ανοίγει δρόμους σε όλες τις εκτροπές, ιδίως στις πολιτικές (όπως συμβαίνει σήμερα). Κατά τα άλλα όμως, παρά τις “συμπονετικές” εκτροπές που αναδεικνύουν τις παθολογίες της σύγχρονης κοινωνίας.
Ευχόμεθα σε όλους και όλες Καλά Χριστούγεννα.
