Ο αδικημένος ζωγράφος των Χανίων

Τρεις μήνες πέρασαν από το θάνατο του διακεκριμένου σε διεθνές επίπεδο Χανιώτη ζωγράφου, Σταύρου Προβιδάκη που κηδεύτηκε, σε μια σεμνή τελετή χωρίς τυμπανοκρουσίες στον ιδιαίτερο τόπο καταγωγής του, τα Καράνου Κυδωνίας Χανίων.

Στο πλούσιο βιογραφικό του ξεχωρίζουν μεταξύ άλλων, η απόκτηση διπλώματος της Αρχιτεκτονικής Φλωρεντίας, καθώς και της Ακαδημίας Καλών Τεχνών, τμήματος ζωγραφικής και διακόσμησης της ίδιας πόλης, όπου και αρίστευσε. Προσέτι, κατείχε διδακτορικό, Αρχιτεκτονικής στο Πανεπιστήμιο Koλούμπια Νέας Υόρκης, διδάσκοντας σχέδιο στις σχολές Phoenix και Αrt Student,κάνοντας παράλληλα και σπουδές πάνω στο θέατρο. Στο διάστημα αυτό εργάστηκε για την γνωστή εταιρεία κινηματογραφικών παραγωγών Paramount και ειδικότερα στον τομέα των κινηματογραφικών σκηνικών, ενώ με παράκληση του μακαριστού Αρχιεπισκόπου Αμερικής Ιακώβου, αγιογράφησε τον ιερό ναό Αγίου Νεκταρίου Νέας Υόρκης . Συνεχίζοντας την επιμόρφωση του, μαθήτευσε δίπλα στον Γεώργιο Χουλιάρα στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών. Τα έργα του έχαιραν διεθνούς αναγνώρισης και εκτίθενται σε μουσεία, πινακοθήκες και ιδιωτικές συλλογές στην Ελλάδα και το εξωτερικό, με τον ίδιο να λαμβάνει μέρος σε δεκάδες εκθέσεις για φιλανθρωπικούς σκοπούς εκτός της χώρας μας, σε Αυστραλία, Αμερική και Αγγλία.

Στα καθ’ημάς ίσχυσε το «ουδείς προφήτης εν τη πατρίδι αυτού» και έτσι οι ρηξικέλευθες απόψεις του και κυρίως οι επιλογές του σε προσωπικό επίπεδο τον οδήγησαν σε ρήξη με το κατεστημένο και εδικούς, υφιστάμενος δυσμενείς διακρίσεις που υπερέβαιναν σε πολλές περιπτώσεις το επίπεδο της λεκτικής βίας. Είχα την τύχη πριν με μερικά χρόνια να με «ξεναγήσει» στο πατρικό του σπίτι, καθώς είμασταν γείτονες και συνδεόταν με δεσμούς προσωπικής φιλίας με τον πατέρα μου, Μιχάλη Λυραντωνάκη. Εκεί εκτός των άλλων μου παρουσίασε αρκετά από τα έργα του, μεταξύ των οποίων πίνακες σε καμβάδες μεγάλων διαστάσεων με θέματα από τη φύση, τη θρησκεία (με δεσπόζουσα τη μορφή του μακαριστού Κισσάμου και Σελίνου, Ειρηναίου) και την ελληνική μυθολογία. Επιπλέον, εντυπωσιακό ήταν πως είχε καταφέρει να μετατρέψει με τις καλλιτεχνικές του «πινελιές» τα έπιπλα του σαλονιού από κοινά σε χρυσοποίκιλτα, ανάλογα με του παλατιού των Βερσαλλιών, όπως μου έλεγε χαριτολογώντας. Ωστόσο, αυτό που είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον από ανθρωπολογικής άποψης, ήταν η συζήτηση που ακολούθησε, με τον τεκμηριωμένο λόγο του, να διακρίνεται για την φιλελεύθερη προσέγγιση πάνω στα φύλα και την ταυτότητα, την σεξουαλικότητα και τον ομοερωτισμό, ανάλογη με τον αρχαιοελληνικό τρόπο σκέψης, σε συνδυασμό με μία εγγενή διάθεση αγάπης και προσφοράς προς τον συνάνθρωπο προσιδιάζουσα στις διδαχές του Χριστιανισμού, καίτοι είχε κατάφωρα αδικηθεί. Αυτό που ήταν πρόδηλο σε αυτή τη διαλεκτική ήταν, πως οι έλλογες και πρωτοποριακές απόψεις του ήταν εξαιρετικά δύσκολο να γίνουν αποδεκτές στο συγκεκριμένο ιστορικό και κοινωνικό πλαίσιο που έζησε και οπότε η σύγκρουση ήταν μονόδρομος, εφόσον δεν ήθελε να συμβιβαστεί και μέχρι το τέλος κινήθηκε συνειδητοποιημένος για τις επιλογές του.

Κλείνοντας, απευθυνόμενος στους συναρμόδιους φορείς ιδίως σε τοπικό επίπεδο, θεωρώ ότι οφείλουν να τιμήσουν την εξαιρετική καλλιτεχνική και φιλανθρωπική δράση του Σταύρου Προβιδάκη, διοργανώνοντας κάποια σχετική εκδήλωση και ονοματοδοτώντας με το όνομα του κάποια αίθουσα στην Αρχιτεκτονικής Σχολής Χανίων. Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να παραδειγματιστούμε από τη ζωή του και ιδίως τα νέα παιδιά να στραταρίσουν με το καζαντζακικό δόγμα «να συντρίβεις τα παλιά καλούπια, και τα πιο ιερά όταν πια δεν σε χωρούν…».

*O Στέφανος Λυραντωνάκης είναι νομικός-απόφοιτος Μεταπτυχιακού Προγράμματος Ιστορικής Ανθρωπολογίας