Πηγαίνοντας προς το Θέρισο, τριακόσια µέτρα µετά τον οικισµό Γαρίπα Περιβολίων, στο πλάι του δρόµου, κάτω από τα βράχια, συναντάµε την παλιά, αλλά καλά διατηρηµένη, εκκλησία του Αγίου Χαραλάµπους.
Στην πραγµατικότητα ,η εκκλησία είναι τετραµάρτυρη, αφιερωµένη στον Άγιο Χαράλαµπο, στην Κοίµηση της Παναγίας, στον Άγιο ∆ηµήτριο και στον Άγιο Σωτήρα.
Λέγεται δε ότι χτίστηκε από τον Εµµανουήλ Ζυµβρακάκη, γενάρχη της στρατιωτικής οικογένειας των Ζυµβρακάκηδων, που διέµενε στον Γαρίπα και που κατά την έναρξη της επανάστασης του 1821 σφαγιάστηκε από τους Τούρκους, µετά δε την σφαγή του, πήρε η γυναίκα του τα παιδιά και διά µέσου των Σφακίων κατέφυγε στο Ναύπλιο…
Βέβαια, η αρχαιολογία υποστηρίζει ότι η εκκλησία είναι παλαιότερη και µάλλον ο Ζυµβρακάκης την ανακαίνισε.
Πάντως όπως και να έχει το ζήτηµα, εµείς οι Γαριπιανοί την ονοµάζουµε Άγιο Χαράλαµπο, δίχως να παραβλέπουµε και τα άλλα κλίτη και θεωρούµε τον Άγιο Χαράλαµπο προστάτη της γειτονιάς µας.
Παλαιότερα που ο Γαρίπας είχε και πάνω από εκατό κατοίκους, ενθυµούµαι αρκετούς µε το όνοµα Χαράλαµπος. Τον Ηλιάκη Χαράλαµπο του Εµµανουήλ, τον Ηλιάκη Χαράλαµπο του Χαραλάµπους που ζει στην Αθήνα, τον Βουλγαράκη Χαράλαµπο του Ματθαίου, τον Βουλγαράκη Χαράλαµπο του Μάνθου, µαθητή που µένει στον Γαρίπα και τον Νταµαδάκη Χαράλαµπο.
Η παλιά µεγάλη εικόνα του Αγίου που κοσµούσε το τέµπλο που αφορούσε το κλίτος του, έδειχνε τον παππούλη Άγιο µε την κάτασπρη µεγάλη γενειάδα, να πατά αλυσόδετη την πανούκλα σε µορφή ανθρωπόµορφου τέρατος και να ξεψυχά βγάζοντας φωτιές από το στόµα της.
Σίγουρα από τη παραπάνω απεικόνιση του Αγίου και την πάλη µε την πανούκλα , είχαν πλάσει οι παλαιότεροι τον παρακάτω θρύλο.
«Ο Άγιος Χαράλαµπος, σαν προστάτης Άγιος του Γαρίπα, τον φύλαγε, άγρυπνος φρουρός, από κάθε κακό. ένα απογευµατάκι, βλέπει απέναντι από το Σελί, δυτικό ύψωµα προς το Βαρύπετρο, να κατεβαίνει κάτι τι, φοβερό στην όψη, που έµοιαζε µε γυναίκα. Βγαίνει από την εκκλησία και πάει λίγο πιο µέσα προς το ποτάµι , στην παλιά Βυζαντινή γέφυρα, εκεί περίµενε τον ‘‘εισβολέα’’ που φάνηκε σε λίγο.
– Ποια είσαι και πού πας;
– Είµαι η πανούκλα και έρχοµαι να ξεκληρίσω και τούτο τον τόπο, όπως έκαµα και στα πίσω χωριά!
– ∆εν θα περάσεις, γιατί τούτο τον τόπο τον προστατεύω εγώ!».
Ακολούθησε, λέει, µάχη και αλυσόδεσε και νίκησε την πανούκλα και σώθηκε το χωριό.
∆ίπλα ακριβώς από την εκκλησία είναι πηγή µε δροσερό νερό που πάντα, χειµώνα καλοκαίρι, όσο ανοµβρία και να έχει, η ροή του νερού είναι σταθερή.
Το νερό οι Γαριπιανοί, προ πάντων παλαιότερα το θεωρούσαν ‘‘Αγίασµα’’ και το σέβονταν και το διατηρούσαν καθαρό.
Λέει, πάλι, η παράδοση, επί Τουρκοκρατίας, που οι Κρητικοί µε τους Τούρκους ,υπήρξαν περίοδοι που δεν ήταν πάντα ‘‘στα µαχαίρια’’, είχαν βγει κάποιες ‘‘χανούµισσες’’ από τον κάµπο, Πύργο και Καστροχώρι, γιατί στον Γαρίπα δεν έµεναν ποτέ Τούρκοι, εκδροµή προς τις πηγές του Αναβάλλοντα. Στον δρόµο ‘‘λερώθηκε’’, έκανε πάνω τα κακά του ένα µικρό Τουρκάκι εκεί κοντά στην εκκλησία, το παίρνει η χανούµισσα και πήγαινε να το πλύνει στο νερό της πηγής. Τη βλέπουν κάποιες Γαριπιανές και της λένε να µην το βουτήξει στο νερό, παρά να πάρει νερό να το πλύνει παραπέρα γιατί είναι αγίασµα. Αυτή επέµενε και το βούτηξε και αµέσως, λέει, το παιδί βουβάθηκε. Μετάνιωσε η χανούµη, µπήκε και παρακάλεσε τον Άγιο και ξανάρθε η φωνή του παιδιού.
Άλλη, νεότερη µαρτυρία από της κ. Βούλα Καπενεκάκη, όπως της την αφηγήθηκε η µητέρα της Ιφιγένεια το γένος Μυλωνάκη που κατάγονταν από τα Κεραµιά.
Την δεκαετία του 1930, για κάποια κλεψιά που είχαν κάνει παλαιότερα Κεραµιανοί βοσκοί από την Παναγιά, στη Μονή της Αγίας Τριάδας στο Ακρωτήρι, τους, ‘‘αναθεµάτισαν’’ οι καλόγεροι και πολλοί συγγενείς των βοσκών ‘‘δαιµονίστηκαν’’ και γυρνούσαν εδώ κι εκεί και πολλές φορές τους ακολουθούσε και κόσµος. Κάποια στιγµή κατέβαιναν από το Κλεφτοπέραµα προς τα Περβόλια, όταν πλησίασαν εκατό µέτρα περίπου από τον Άγιο Χαράλαµπο, γυρνάει και τους λέει η πρώτη γυναίκα, η αρχηγός τους «Σταµατήστε, γυρίστε πίσω, βλέπω τον ‘‘τραγογένη’’ που στέκει φρουρός και δεν µας αφήνει» και εννοούσε τον Άγιο Χαράλαµπο.
Υπόψη πως από το νερό των πηγών των Μπουτσουναριών, του Αγίου Χαραλάµπους (∆ρούµπα ) και της Κρυονερίδας υδρεύονταν τα Χανιά από τη εποχή των Ενετών.
Ένα νεότερο σχετικό γεγονός µε την εν λόγω εκκλησία είναι και το παρακάτω: Με το που έπεσε και η Κρήτη, τον Μάη του 41, στα χέρια των Γερµανών, ελευθερώθηκαν και οι Ιταλοί αιχµάλωτοι που είχαν µεταφερθεί εδώ από τη Αλβανία, αργότερα ήρθαν βέβαια και άλλοι στην διάρκεια της Κατοχής. Με το που συνθηκολόγησε όµως αργότερα η Ιταλία µε τους συµµάχους τον Σεπτέµβριο του 1943, οι Γερµανοί απέκλεισαν και αποµόνωσαν τους εδώ Ιταλούς, ιδιαίτερα αυτούς που είχαν προσχωρήσει στην νέα κυβέρνηση υπό τον στρατηγό Μπαντόλιο.
Τότε, λοιπόν, είχαν αποµονώσει, για ένα διάστηµα , κάµποσους τέτοιους Ιταλούς στην εκκλησία του Αγίου Χαραλάµπους, ούτε συσσίτιο δεν τους έδιναν πολλές φορές και τους ΄τάιζαν οι Γαριπιανοί. Επειδή δε τον χειµώνα του 43-44 υπέφεραν από το κρύο, πήγαιναν στο κοντινό Μοναστήρι της Αγίας Κυριακής, έριχναν κάτω τα κεραµίδια και έπαιρναν την ξυλεία και την έκαιγαν για να ζεσταίνονται. Στη συνέχεια µετά την Κατοχή, πήγαν και οι έξυπνοι οι δικοί µας και έβγαλαν τις καντονάδες και το Μοναστήρι έγινε ερείπιο (Μαρτυρία της µητέρας µου Κυριακής Μανιαδάκη – Χουδαλάκη που ήταν µαζώχτρα στο Μετόχι.)
Ευτυχώς που πριν λίγα χρόνια ανακαίνισε το συγκρότηµα µε µεγάλη υπευθυνότητα η Μονή της Χρυσοπηγής.
Την τετραµάρτυρη εκκλησία την ενθυµούµαι, µε µια µεγάλη αυλή περιτριγυρισµενη µε ψηλό µαντρότοιχο και τρεις νεραντζιές στον χώρο, δεν είχε καµπαναριό, το υπάρχον φτιάχτηκε το 1963 δι’ εξόδων της Μαρίας Αντωνίου Χονδράκη που και τον άντρα της και το µοναχοπαίδι τους εκτέλεσαν οι Γερµανοί στο χωριό.
Την ίδια χρονιά χάλασαν και τον µαντρότοιχο, έκοψαν και την αυλή γιατί πέρασε ο Θερισιανός δρόµος,
Χρόνια πολλά στους εορτάζοντες.
*Ο Γιώργος Μανιαδάκης είναι συνταξιούχος δάσκαλος
