Ήπλωσεν Ονήσιμος εις θλάσιν σκέλη,
Παύλου σκελών δραμόντα γενναίους δρόμους,
Πέμπτη Ονησίμου σκέλεα θραύσαν δεκάτητε.
Νέφος των αγίων, οσίων, μαρτύρων και ομολογητών της Εκκλησίας μας οι πλείστοι των οποίων είτε είναι άγνωστοι, είτε μη τιμώμενοι από το πλήρωμά της. Ένας απ’ αυτούς ο μεγάλος απόστολος και μάρτυρας Ονήσιμος.
Να σημειώσουμε ότι το όνομα Ονήσιμος παράγεται από το ρήμα ονίνημι, που σημαίνει ωφελώ, ευεργετώ, υποστηρίζω, και ονήσιμος σημαίνει χρήσιμος ωφέλιμος, ευεργετικός. Και, πριν προχωρήσουμε στο αγιολόγιο του Αγίου Ονήσιμου, διερωτώμαι: Εμείς, οι λεγόμενοι χριστιανοί, είμαστε χρήσιμοι προς τους συνανθρώπους μας; Τους ωφελούμε ή τους βλάπτουμε;
Αλλά, ας έλθουμε στον Άγιο Ονήσιμο, στον αφανή άγιο και μάρτυρα: Ο Άγιος Ονήσιμος έζησε στα χρόνια του αποστόλου Παύλου και ήταν δούλος στο σπίτι του πλουσίου Φιλήμονα, ο οποίος ήταν χριστιανός και με τη χριστιανική οικογένειά του φερνόταν στοργικά στους δούλους του.
Ο Ονήσιμος ήταν ειδωλολάτρης και ήθελε να πάει στη Ρώμη. Κλέβει τον Φιλήμονα για να πληρώσει τα έξοδά του για να πάει στη Ρώμη, και φεύγει κρυφά. Εκεί, και δουλειά δεν βρήκε και τα χρήματά του τελείωσαν. Όμως, σαν τον άσωτο υιό της Ευαγγελικής περικοπής, θυμήθηκε τον Φιλήμονα, και πόσο καλά περνούσε στο σπίτι του, και πόσο φιλάνθρωποι ήταν. Πλησίασε τη χριστιανική κοινότητα της Ρώμης, η οποία τον βοήθησε, κάτι που τον επηρέασε και μετανόησε. Πληροφορείται ότι στην Ρώμη ευρίσκεται ο υπόδικος Απόστολος Παύλος, τον οποίο είχε γνωρίσει στο σπίτι του Φιλήμονα, και είχε εντυπωσιασθεί από την παρουσία του. Συγκλονίζεται από την αγιότητά του και τα δεσμά του και την προς αυτόν αγάπη του, αρνείται τα είδωλα και γίνεται χριστιανός.
Ο απόστολος Παύλος εκτιμά τη μετάνοιά του και την ομολογία της χριστιανικής πίστεώς του, αλλά και την επιθυμία του να επιστρέψει μετανιωμένος στον Φιλήμονα, και μάλιστα τώρα ως βαπτισμένος χριστιανός. Συντάσσει μια επιστολή του προς τον Φιλήμονα, που συγκαταριθμείται στις επιστολές του όπως διεσώθηκαν στην Κ.Δ. είναι πολύ συγκινητική, και στην οποία παρακαλεί τον Φιλήμονα να δεχθεί τον Ονήσιμο, καταλήγοντας «Εάν, λοιπόν, με θεωρείς φίλον, δέξου τον σαν να ήμουν εγώ». Ο Φιλήμων τον δέχεται με πολλή αγάπη, και μάλιστα όχι σαν δούλο, αλλά σαν αδελφό. Γίνεται Απόστολος της Πίστεως και χειροτονείται Επίσκοπος. Μετά επιστρέφει στη Ρώμη κοντά στον δέσμιο απόστολο Παύλο, τον οποίο υπηρέτησε με υποδειγματική αφοσίωση. Μετά το μαρτύριο του αποστόλου Παύλου συνελήφθη από τον έπαρχο της Ρώμης Τέρτυλο και εξορίστηκε στους Ποτιόλους της Ιταλίας. Όμως, ο απόστολος Ονήσιμος δεν έπαυσε να κηρύττει με παρρησία τον λόγο του Θεού. Όταν ο έπαρχος Τέρτυλος επισκέφθηκε τον τόπο της εξορίας του, και πληροφορήθηκε την δράση του, διέταξε να συλληφθεί και να βασανιστεί. Τον χτύπησαν αλύπητα και του έσπασαν τα σκέλη. Στο τέλος, μετά από φρικτά βασανιστήρια, ο Άγιος Ονήσιμος παρέδωσε την ψυχή του στον Χριστό, στεφανωμένος με το στεφάνι του μαρτυρίου. Το τίμιο λείψανό του παρέλασε και ενεταφίασε μια πλούσια και ευσεβής χριστιανή.
Να σημειώσουμε, ότι ο Άγιος Ονήσιμος είναι ο προστάτης των φυλακισμένων και η μνήμη του τιμάται την 15η Φεβρουαρίου.
Ἀπολυτίκιον
Ταὶς ἀκτίσι τοῦ Παύλου φωτισθεῖς τὴν διάνοιαν, ὤφθης ὑπηρέτης τοῦ Λόγου καὶ Ἀπόστολος ἔνθεος καὶ ὄνησιν ἐβράβευσας ζωῆς, Ὀνήσιμε θεράπων τοῦ Χριστοῦ, διὰ λόγων καὶ θαυμάτων θεοπρεπῶν, τοὶς πίστει ἐκβοώσι σοι, δόξα τῷ σὲ δοξάσαντι φαιδρῶς, δόξα τῷ σὲ στεφανώσαντι, δόξα τῷ ἐνεργούντι διὰ σοῦ, πάσιν ἰάματα.
Κοντάκιον
Ὡς ἀκτίς ἐξέλαμψας, τῇ οἰκουμένῃ, ταῖς βολαῖς λαμπόμενος, ἡλίου μάκαρ παμφαοῦς, Παύλου τοῦ κόσμον φωτίσαντος· διό σε πάντες, τιμῶμεν Ὀνήσιμε.
Μεγαλυνάριον
Παύλω τω θεόπτη μαθητευθείς,
ώφθης αληθείας, θεηγόρος μυσταγωγός·
υπέρ ης προθύμως, Ονήσιμε αθλήσας,
ονήσιμον πηγάζεις χάριν τοις χρήζουσιν.
