Χιλιοτραγουδισμένος ο Κρητικός Αίγαγρος ή αγρίμι όπως το λέμε όλοι οι Κρητικοί. Δείγμα της άγριας ομορφιάς, της περηφάνιας και της αγάπης για τις απάτητες κορυφές των Λευκών Ορέων. Το αγρίμι ζει μόνο στην άγρια φύση στα Φαράγγια της Σαμαριάς και της Τρυπητής, ποτέ το αγρίμι δε κατεβαίνει σε χαμηλότερες ορεινές περιοχές. Το αγρίμι είχε απειληθεί μ’ εξαφάνιση. Αιτία, οι ασυνείδητοι κυνηγοί που για λίγες οκάδες κρέας κυνηγούσαν και σκότωναν τ’ αγρίμια. Είχαν μείνει περίπου 200 αγρίμια στα Λευκά Ορη. Για να σωθεί το αγρίμι μεταφέρθηκαν μερικά σε μικρές νησίδες.
Στα Θοδωρού στα Χανιά, στη Ντία στο Ηράκλειο και στους Άγιους Πάντες στα Λασηθιώτικα. Ακόμη μεταφέρθηκαν και λίγα στο Σαπιέντζα στη Μεσσηνία. Το κυνήγι -η δολοφονία- του πανέμορφου ζώου έχει απαγορευτεί αυστηρά.
Υπάρχουν όμως πολλοί ασυνείδητοι που σκοτώνουν αγρίμια. Λένε πως τ’ αγρίμια κινδυνεύουν από τη αιμομιξία με άγριες αίγες. Αυτό δεν συμβαίνει γιατί οι κτηνοτρόφοι των Λευκών Ορέων αφήνουν ελεύθερους μόνο Κριούς ή Τράγους αφού πρώτα τους στειρώσουν.
Το κρέας του Άγριου Κριού ή Τράγου είναι πεντανόστιμο. Ο Πατεραντώνης ένας λεβέντης και ατρόμητο παλικάρι από το Κουστογέρακο, έφερνε και δώριζε πολλές φορές μεγάλα κομμάτια κρέας στους φίλους του στα Χανιά.
Το μήκος του ενήλικου αγριμιού μπορεί να φθάσει και 1,5 μέτρο και το ύψος του 80 εκατοστά. Το θηλυκό αγρίμι -η σανάδα- είναι πάντα πιο μικρόσωμη. Το χρώμα τους είναι πάντα σκούρο γκρι.
Τ’ αγρίμι στο κεφάλι έχει δύο κέρατα τ’ αρσενικό, μεγάλα και εντυπωσιακά. Τα θηλυκά έχουν μικρά. Η “Σανάδα” το θηλυκό αγρίμι γεννάει κάθε Μάιο 1 έως 2 μικρά μετά από κυοφορία περίπου 5 μηνών. Τ’ αγρίμι τρέφεται με βλαστούς και φύλλα θάμνων, τους τρυφερούς βλαστούς χαμηλών δέντρων και αγροστώδη πλατύφυλλα χόρτα.
Ζει σε βραχώδεις περιοχές με μεγάλη κλίση αφού μπορεί να κάνει και άλματα μέχρι και 8 μέτρα. Σχηματίζει πολλές φορές κοπάδια μέχρι και 20 αγριμιών. Συνήθως όμως τ’ αγρίμια ζουν 2 με 3 μαζί. Τ’ αγρίμι αποτελούσε πάντα το σύμβολο της δύναμης και της ελευθερίας.
Ο εγκλεισμός σε ένα χώρο 20 τετραγωνικών μέτρων δεν είναι σωστό. Βέβαια τ’ αγρίμι επιβιώνει σ’ αυτό το χώρο αλλά αυτό δεν είναι επιβίωση. Θέλει το τσουγκρί.
Τ’ αγρίμι αποκαλείται λανθασμένα Κρι – Κρι από πολύ κόσμο, μια ονομασία που δυστυχώς ακόμη και σήμερα αναπαράγεται από τα ΜΜΕ.
Για την ιστορία και μόνο Κρι-Κρι ονομάστηκε ένα αγρίμι που ένας Σελινιώτης πήγε στην Αμερική και το έκανε δώρο στον τότε Πρόεδρο των ΗΠΑ Τρούμαν.
Αυγίτσα θε να σηκωθώ – στ’ άγρια βουνά ν’ ανέβω, να δω τ’ Αγρίμι στο τσουγκρί, τον Αετό στα ύψη, ν’ ακούσω πετροπέρδικας τα κακαρίσματά της, κι ύστερα ν αποκοιμηθώ.
