Ο Ακάθιστος Υμνος

Ευχαριστούμε τον Θεόν, ο οποίος μας καταξίωσε να φθάσουμε κι εφέτος και να ψάλλουμε ή ν’ ακούσουμε τον υπέροχο Κανόνα – Υμνον προς την Παναγία μας τον λεγόμενο Ακάθιστον Υμνον, όπως συνήθως λέγεται “Χαιρετισμοί της Παναγίας”.
Θα θέλαμε, με την ευλογία του Θεού που έχουμε να διανύουμε, για έναν ακόμη χρόνο, και όσον Εκείνος θέλει την Αγία και Μεγάλη Τεσσαρακοστή, κατά την οποία κάθε Παρασκευή εσπέρας ψάλλονται οι Χαιρετισμοί της Παναγίας, και χάριν των αγαπητών μας αναγνωστών να αναφερθούμε, έστω και συνοπτικά, με το γραφτό μας αυτό, στον υπέροχο αυτόν Υμνο και ανεκτίμητο θησαυρό της Ορθοδοξίας μας.
Η Ακολουθία του Ακάθιστου Υμνου είναι ίσως η πλέον προσφιλής Ακολουθία της Ορθοδόξου Εκκλησίας.
Τόσο τα τμήματα του Ακάθιστου Υμνου, όσο και ολόκληρος ο Υμνος, ψάλλονται μαζί με ειδικό “Κανόνα”, ο οποίος αρχίζει με τον ειρμό «Ανοίξω το στόμα μου…» και τελειώνει με το υπέροχο Θεοτοκίον «Την ωραιότητα της παρθενίας σου…». Μετά το τέλος του Κανόνος ψάλλονται οι 24 οίκοι, όσο και τα γράμματα της αλφαβήτου: «Αγγελος Πρωτοστάτης…» με το « Ω πανύμνητε μήτερ…» Επίσης έχουμε το Απολυτίκιον «Το προσταχθέν μυστικώς…», το προοίμιον «Τη υπερμάχω Στρατηγώ τα νικητήρια…», που είναι συγχρόνως και το Κοντάκιον των τεσσάρων Κυριακών των Νηστειών, και τα «Χαίρε Νύμφη Ανύμφευτε» και «Αλληλούια».
Ο Ακάθιστος Υμνος, οι 24 Οίκοι, αρχίζει με τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου και έπειτα αναφέρεται στα εν συνεχεία γεγονότα. Ομιλεί περί της επισκέψεως της Παναγίας προς την Ελισάβετ, περί των υποψιών του Ιωσήφ περί της προσκυνήσεως των μάγων και των ποιμένων, περί της φυγής του Χριστού στην Αίγυπτο και περί της Υπαπαντής του Κυρίου. Αυτά στο πρώτο ήμισυ του Υμνου.
Στο δεύτερο ήμισυ γίνεται λόγος περί της σαρκώσεως του Χριστού, της θεώσεως των ανθρώπων και της θεομητορικής αξίας της Παναγίας.
Ως προς τον ποιητήν του Ακαθίστου Υμνου, είναι αλήθεια ότι οι απόψεις διίστανται. Παρ’ όλες τις έρευνες και τις συζητήσεις, το πρόβλημα παραμένει πρόβλημα. Αλλοι, και είναι οι περισσότεροι, θεωρούν τον Ακάθιστο Υμνο ως έργο του Ρωμανού του Μελωδού. Αλλοι του Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως Σεργίου. Αλλοι τον αποδίδουν στον Γεώργιον Πισίδην, και, τέλος άλλοι σε αρχαιοτέρους των δύο τελευταίων.
Τελειώνοντας, την ταπεινή μας αναφορά στον υπέροχο αυτόν Ακάθιστο Υμνο, θα θέλαμε να σημειώσουμε γιατί ο Υμνος αυτός ονομάσθηκε «Ακάθιστος». Σύμφωνα, λοιπόν, με την παράδοση, κατά το έτος 626 μ.Χ., η Κωνσταντινούπολις πολιορκήθηκε από τους Πέρσες και τους Αβάρους, όπου επί κάποιους μήνες ο αυτοκράτορας Ηράκλειος απουσίαζε στη Μ. Ασία πολεμώντας εκεί τους Πέρσες. Οταν έμαθε ότι η Πόλις πολιορκείται έστειλε δώδεκα χιλιάδες άνδρες στον φρούραρχο της Κωνσταντινουπόλεως Βώνο για να υπερασπισθούν, μαζί με τη Φρουρά, τη Βασιλεύουσα. Ο Βώνος, μαζί με τον Πατριάρχη Σέργιο, εξόπλισαν και όσους πολίτες μπορούσαν να φέρουν όπλα και όλοι αποφάσισαν να αντισταθούν μέχρις εσχάτων. Ο πατριάρχης περιέτρεχε την Πόλη και ενεθάρρυνε τα πλήθη και τους μαχητές. Ολόκληρη η Πόλις είχε εναποθέσει τις ελπίδες της στην προστάτιδά της, την Υπέρμαχον Στρατηγόν, την Υπεραγίαν Θεοτόκον.
Η πολιορκία ήταν στενή και ισχυρή. Παρά ταύτα η Πόλις αντιστεκόταν στις επιθέσεις των πολιορκητών, οι οποίοι επέμεναν αμετακίνητοι στην πολιορκία. Ξαφνικά, ένας τρομερός ανεμοστρόβιλος καταστρέφει τον στόλο τους και αναγκάζονται, κατά τη νύχτα της 7ης προς την 8η Αυγούστου, να λύσουν την πολιορκία και να φύγουν άπρακτοι και ταπεινωμένοι. Η Βασιλεύουσα σώθηκε! Ο λαός της, πανηγυρίζοντας τον λυτρωμό της, που όφειλε στην προστασία της Παναγίας, κατέφυγε στην Παναγία των Βλαχερνών, όπου, προεξάρχοντος του Πατριάρχου Σεργίου, ετελέσθη ολονύκτιος ευχαριστήριος Ακολουθία. Τότε, «Ορθοστάδην άπας ο λαός, έψαλλε τον Υμνον», ο οποίος γι’ αυτό έκτοτε ονομάσθηκε «Ακάθιστος».
Να σημειώσουμε ότι ο Υμνος προϋπήρχε και εψάλλετο προς τιμήν της Θεοτόκου, αλλά κατά τη νύχτα εκείνη καθιερώθηκε πλέον κατά τρόπον επίσημον και πανηγυρικόν στην Εκκλησία μας. Το τροπάριο “Τη Υπερμάχω Στρατηγώ”, συνετέθη αναμφιβόλως σε εκείνες τις ώρες του λυτρωμού.
Δι’ αυτού ολόκληρος η λυτρωθείσα από την απειλουμένη συμφορά Πόλις, «ανέγραψε τα νικητήρια». Δηλαδή απέδωσε ευγνωμόνως την νίκη στην προστάτιδά της Υπεραγία Θεοτόκο, την οποία ικετεύουμε, και με το γραφτό μας αυτό, να βοηθήσει όλους μας να διέλθουμε με υγεία και μετάνοια το υπόλοιπο της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής και με χαρά αγαλλιάσεως να φθάσουμε επαξίως και ψυχωφελώς να εορτάσουμε το Αγιο Πάσχα. Πάσχα ευφρόσυνον, Πάσχα σωτήριον.