Ο… αναγκαστικός νόμος 182 της Κυβέρνησης Πλαστήρα

«Κατά νόμον ηθικόν εις ουδένα επιτρέπεται να θησαυρίζη»
Το Μάρτη του 1945, λίγους μήνες μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας από τις δυνάμεις της Ιταλογερμανικής κατοχής, η κυβέρνηση του Νικολάου Πλαστήρα εκδίδει τον Αναγκαστικό Νόμο 182, που δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως στις 12.03.1945 στο υπ’ αρ. φύλλου 56 του Α’ Τεύχους. Ο νόμος αυτός επιδίωκε, όπως διαβάζουμε στην εισηγητική του έκθεση που υπογράφεται από τον υπουργό οικονομικών, Γεώργιο Σιδέρη, όσοι Έλληνες συνεργάστηκαν με τις Αρχές Κατοχής και πλούτισαν «να αποδώσωσιν εις το Ελληνικό Δημόσιον το μεγαλύτερον μέρος των υπ’ αυτών πραγματοποιηθέντων κερδών και πάσης φύσεως οικονομικών ωφελημάτων».
Στην ίδια εισηγητική έκθεση ο υπουργός οικονομικών σημειώνει και κάτι που κάθε κυβέρνηση θα έπρεπε να έχει πάντα στο νου τους εάν θέλει να είναι ο λαός με το μέρος της. «Κατά νόμον ηθικόν εις ουδένα επιτρέπεται να θησαυρίζη και να ζη πλουσιοπαρόχως όταν ολόκληρος η κοινωνία υποφέρη και αποθνήσκη εκ πείνης».
Ας έρθουμε στο νόμο αυτό καθεαυτό και θα σταθούμε σε ορισμένα σημεία που χρήζουν, κατά τη γνώμη μας, ξεχωριστής προσοχής.
Ο Α.Ν. 182/1945, λοιπόν, εκδίδεται στις 10 του Μάρτη του 1945 και υπογράφεται από τον Αντιβασιλέα και Αρχιεπίσκοπο Αθηνών Δαμασκηνό εξ ονόματος του βασιλέως Γεωργίου του 2ου και από τον ίδιο τον πρωθυπουργό, το στρατηγό Νικόλαο Πλαστήρα, και από σύσσωμο το υπουργικό συμβούλιο. Έχει 11 άρθρα και τιτλοφορείται: «Περί ειδικής φορολογίας των κατά την πολεμικήν περίοδον πλουτησάντων».  Αφορά, όπως βλέπουμε στην 1η παράγραφο του άρθρου 1,  τη χρονική περίοδο από 28 Οχτώβρη 1940 έως τέλη Δεκέμβρη 1944 και κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο ελληνικής ή αλλοδαπής ιθαγένειας που είχε κερδοφόρα οικονομική δραστηριότητα στην Ελλάδα και επί της οποίας και των σχετικών με αυτήν ωφελημάτων επιβάλλεται εφάπαξ ειδική φορολογία.
Ας ιδούμε, λοιπόν, σύμφωνα με το άρθρο 1 ενδεικτικά μερικά από τα τεκμήρια, που όρισε η κυβέρνηση Πλαστήρα πως πρέπει να ληφθούν υπόψη για τον καθορισμό της φορολογητέας ύλης εκ των κατά την Κατοχή κερδών και οικονομικών ωφελημάτων: (α) η ανάληψη εκτέλεσης έργων, προμηθειών κλπ για λογαριασμό των Αρχών Κατοχής και η έμμεση ή άμεση συνεργασία με αυτές, (β) η συνομολόγηση συμβάσεων με δημόσιες ή δημοτικές Αρχές ή Υπηρεσίες και ιδρύματα για παροχή υπηρεσιών ή προμήθειες  ή εκτέλεση έργων για λογαριασμό των Αρχών αυτών ή των Αρχών Κατοχής, (γ) η αγορά χρυσού, πολύτιμων λίθων ή μετάλλων, κοσμημάτων, μετοχών, τραπεζογραμματίων, επιταγών σε ξένο νόμισμα, ακινήτων, (δ) ο τρόπος καθ’ ον οικονομικώς διεβίωσε ο υπόχρεος μετά της οικογενείας του κ.α.
Ακολούθως, αφού παρατίθενται οι φορολογικοί συντελεστές στο άρθρο 2, ορίζεται, όπως βλέπουμε στο άρθρο 3 του Α.Ν. 182/1945, ότι υπεύθυνος για την φορολογία αυτή είναι ο Οικονομικός έφορος της κατοικίας/ διαμονής του φυσικού προσώπου ή της έδρας του νομικού προσώπου και ότι ο καθορισμός της φορολογητέας ύλης γίνεται από ειδική φορολογική επιτροπή της οποίας η σύνθεση και η αποστολή αναφέρονται στο άρθρο 4. Τυχόν ενστάσεις κατά της απόφασης της φορολογικής επιτροπής εξετάζονται σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 5, ενώ στο άρθρο 7 και 8 του Α.Ν. 182/1945 γίνεται λόγος και για καταβολή σε δόσεις του καταβλητέου φόρου.
Και κλείνοντας να σημειώσουμε ότι, όπως διαβάζουμε  στο άρθρο9, το δικαίωμα του Δημοσίου προς επιβολή της σύμφωνα με τον αναγκαστικό νόμο 182/1945 ειδικής φορολογίας παραγράφεται στις 31 Δεκεμβρίου 1949. Επιπλέον, στο ίδιο άρθρο αναφέρεται και ότι καλούνται  όσα νομικά και φυσικά πρόσωπα ξέρουν ονόματα ευνοηθέντων οικονομικώς κατά την Κατοχή πολιτών και έχουν αποδείξεις – στοιχεία για τον πλουτισμό αυτών να τα καταθέσουν στον Οικονομικό έφορο της περιοχής τους εντός δέκα ημερών, αλλιώς τους επιβάλλονται οι σύμφωνες με την ισχύουσα τότε φορολογική νομοθεσία ποινές.