» Αφιερωμένο στην Παγκόσμια Ημέρα Ραδιοφώνου
Ο Γουλιέλμο Μαρκόνι <25 Απριλίου 1874 – 20 Ιουλίου 1937>ήταν Ιταλός φυσικός και εφευρέτης. Θεωρείται ο θεμελιωτής των επικοινωνιών με χρήση ραδιοκυμάτων και κατ’ επέκταση ο πατέρας της Ραδιοφωνίας . Γεννήθηκε στην Μπολόνια της Ιταλίας και ήταν ένας αυτοδίδακτος επιστημονικός πειραματιστής από τα νεανικά του χρόνια. Σπούδασε στο τεχνολογικό ινστιτούτο του Λιβόρνο, και άρχισε να πειραματίζεται στην κατασκευή μιας συσκευή που θα μετατρέπει τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα σε ηλεκτρική ενέργεια.
Το 1895, σε ηλικία μόλις 21 ετών συνδυάζοντας το πηνίο του Χέρτζ, το φορητή του Μπρανλί, την κεραία του Ποπόφ, και προσθέτοντας τη δικιά του επινόηση τη <γείωση>, πετυχαίνει εκπομπή και λήψη απόστασης πάνω από 100 μέτρα στο πατρικό του κτήμα. Μη βρίσκοντας την κατάλληλη ανταπόκριση στην πατρίδα του καταφεύγει με τη μητέρα του στην Αγγλία όπου τα Αγγλικά Ταχυδρομεία, τον ενισχύουν και τα πειράματά του στο Λονδίνο φτάνουν το ασύρματο σήμα σε μερικά χιλιόμετρα με τη Βρετανική Κοινωνία εντυπωσιασμένη.
Το ιστορικό μεσημέρι της 12ης Δεκεμβρίου 1901 γεφυρώνει και τον Ατλαντικό Ωκεανό διαψεύδοντας τους απαισιόδοξους που φοβόντουσαν την καμπυλότητα της Γής. Το 1895, και το 1899 δημιούργησε έναν ασύρματο σταθμό στο Λα Σπέτζια και σχημάτισε μια εταιρία τηλεγράφων στο Λονδίνο. Το 1898 εξέπεμψε σήματα πέρα από το Αγγλικό κανάλι και το 1901 πέρα από τον Ατλαντικό. Αργότερα ανέπτυξε τον ράδιο -εξοπλισμό βραχέων κυμάτων και καθιέρωσε ένα παγκόσμιο δίκτυο ράδιο- τηλεγράφων για τη βρετανική κυβέρνηση. Τα ραδιοηλεκτρικά σήματα δικαιώνοντας τον Μαρκόνι, αγκαλιάζουν όλη τη Γη και κανείς δε θα μπορούσε να φανταστεί τότε πως θα ήταν η ραδιοφωνία σήμερα.
Η διάσωση χιλιάδων επιβατών σε ναυάγια πλοίων όπως του Τιτανικού τον Απρίλιο του 1912, με 712 επιζώντες χάρη στο S.Ο.S. βάζει τον ασύρματό του στις θαλάσσιες συγκοινωνίες και στους πολέμους στις διαβιβάσεις. Το 1909 παίρνει το βραβείο Νόμπελ Φυσικής και επειδή δεν διαθέτει πανεπιστημιακούς τίτλους σπουδών, συνηθίζει να λέει σεμνά για τον εαυτό του ότι είναι πάντα ένας ερασιτέχνης. Πεθαίνει ξαφνικά στις 20 Ιουλίου 1937 αφήνοντας πίσω του δεκάδες εφευρέσεις της ασύρματης ραδιοτηλεφωνίας και ραδιοφωνίας ενώ σε ένδειξη πένθους όλοι οι ραδιοσταθμοί του κόσμου θα σιγήσουν για δύο λεπτά. Όπως πολύ σωστά ειπώθηκε <οι αιθέρες ήταν το ίδιο σιωπηλοί όσο ήταν και πριν την ανακάλυψη των ραδιοκυμάτων>
Η πρώτη αναμετάδοση φωνής πραγματοποιήθηκε το 1906 μετά από τη διαμόρφωση από τον Καναδό μηχανικό Ρέτζιναλντ Φέσεντεν. Οι πρώτες βάσεις είχαν με επιτυχία μπει και η εξέλιξη ήταν ραγδαία. Ο κόσμος με ενθουσιασμό είχε δεχτεί αυτά τα μαγικά μηχανήματα που μπορούσαν να <μιλάνε>. Το 1926 είκοσι χρόνια μετά, ο πρώτος ραδιοφωνικός σταθμός των Βαλκανίων και της νοτιοανατολικής Ευρώπης εκπέμπει. Είναι ο ραδιοφωνικός σταθμός της Ελλάδας που και σε αυτό είναι πρωτοπόρα.
Ο Χρίστος Τσιγγιρίδης στήνει τον πρώτο πομπό ισχύος 400 watt περίπου, μέσα στον χώρο της Διεθνούς Εκθέσεως Θεσσαλονίκης. Τον λειτουργεί μόνο κατά την διάρκειά της τον Σεπτέμβριο του ίδιου χρόνου.
Ήδη υπήρχε αυστηρή νομοθεσία για τις ραδιοφωνικές εκπομπές και έτσι για αρκετά χρόνια η λειτουργία του πομπού επιτρεπόταν μόνο κατά την διάρκεια της Δ. Ε. Θ.
Οι προσπάθειες του Τσιγγιρίδη να πάρει άδεια διαρκούς λειτουργίας ήταν συνεχείς αλλά για πολλά χρόνια παρέμειναν άκαρπες κι’ έτσι τον λειτουργούσε με δικά του χρήματα που έβγαζε από τις διαφημίσεις. Από τον σταθμό του πέρασαν πολλοί καλλιτέχνες της εποχής. Το μουσικό πρόγραμμα αποτελούνταν από ζωντανές εκτελέσεις κομματιών από τραγουδιστές και οργανοπαίχτες μέσα στα στούντιο.
Την ίδια εποχή μεγάλη εντύπωση προκάλεσε η εμφάνιση των πρώτων ραδιοφώνων. Δεν ήταν και λίγο να πατάς ένα κουμπί και ν’ ακούς μουσική και τραγούδια από διάφορες χώρες. Βέβαια για να εγκαταστήσουν μια τέτοια συσκευή στο σπίτι τους έπρεπε να πάρουν άδεια από το Υπουργείο Ναυτιλίας, αλλά και να ξοδέψουν μια ολόκληρη περιουσία μια και κόστιζε 20.000 δρχ. και με αυτά τα χρήματα αγόραζαν ένα σπίτι. Κατά την γερμανική κατοχή ο πομπός του Τσιγγιρίδη κατασχέθηκε και ο ίδιος φυλακίστηκε.
Οι Γερμανοί όμως αναγκάστηκαν γρήγορα να τον από- φυλακίσουν για να λειτουργήσει ξανά τον σταθμό.
Εκείνη την περίοδο, οι δέκτες είχαν σφραγιστεί από τους κατακτητές κι έτσι ο Τσιγγιρίδης άκουγε BBC στον δικό του δέκτη (τον οποίο οι Γερμανοί είχαν αφήσει ασφράγιστο για να μπορούν να αναμεταδίδουν σε γερμανικούς σταθμούς ) Τις πληροφορίες που έπαιρνε από τους ξένους σταθμούς τις μετέφερε στους φίλους του, στα καφενεία, παντού με κίνδυνο να γίνει αντιληπτός. Μετά την απελευθέρωση ο πομπός αγοράστηκε από τον Μάρκο Βαφειάδη και λειτούργησε για λίγο υπέρ αυτού κατά την διάρκεια του εμφυλίου. Το 1945 επέστρεψε στα χέρια του Τσιγγιρίδη, που ξανάρχισε τις εκπομπές. Για περίπου ένα χρόνο, ο πομπός πήρε προσωρινή άδεια συνεχούς λειτουργίας. Το 1947 έγινε αναγκαστική εξαγορά του πομπού από την Ε.Ι.Ρ. που είχε ξεκινήσει εκπομπές από το 1938. Αντικατέστησε τον παλιό πομπό με έναν ισχυρότερο στον ίδιο πάντα χώρο αλλά με στούντιο το Σπίτι του Στρατιώτη στο κέντρο της Αθήνας.
Ο Τσιγγιρίδης έμεινε άνεργος γιατί το κρατικό ίδρυμα αποφάσισε να μην αξιοποιήσει την εμπειρία του και με το παράπονο στα χείλη πέθανε τον ίδιο χρόνο. Τότε ήρθε η αναγνώριση της προσφοράς του και κηδεύεται με τιμές που ποτέ δεν γνώρισε εν ζωή.
Όλοι όσοι αγαπάμε το ραδιόφωνο, και συχνά βρισκόμαστε μπροστά στο μικρόφωνό του, ας αφήσουμε τη σκέψη να σεργιανήσει έστω για λίγο σ’ αυτούς τους σπουδαίους ανθρώπους, που χάρη στις προσπάθειες και την μεγάλη τους αγάπη στα ραδιοκύματα, απολαμβάνουμε σήμερα το μεγαλείο της εξελιγμένης πλέον ηλεκτρονικής ενημέρωσης, και ας τους πούμε ένα μεγάλο ευχαριστώ.
*Η Ελευθερία Κατσιφαράκη είναι συντ. δημοσιογράφος
