Νά ’βγαινα στον Παράδεισο
μιαν εορτή μεγάλη,
νά ’βλεπα τον Αστράτηγο
πως λειτουργεί και ψάλλει…
Aυτό τραγουδεί ο Κρητικός ριμαδόρος με υπερηφάνεια.
8 Νοεμβρίου, εορτή των Παμεγίστων Ταξιαρχών Μιχαήλ και Γαβριήλ και λοιπών Ασωμάτων Δυνάμεων. Ο λαός μας αρέσκεται να μαθαίνει την ιστορία του τόπου στον οποίο ζει.
Στα Ν.Α. των Κουνουπιδιανών υπάρχουν σήμερα τα ερείπια ενός οικισμού με την ονομασία Βόθωνας. Μια καταβύθιση του εδάφους σε παλιότερες γεωλογικές περιόδους δημιούργησε ένα μεγάλο φυσικό λάκκο, που σήμερα έχει τη μορφή μιας πανέμορφης και εύφορης κοιλάδας.
Τα νερά από τη γύρω περιοχή αποστραγγίζονται από το «χώνο» στη νότια άκρη της περιοχής. Όταν όμως μαζεύονται πολλά νερά και δεν προλαβαίνουν ν’ αποστραγγιστούν, σχηματίζεται μικρή λίμνη, γι’ αυτό και το παλιό χωριό του Βόθωνα ήταν κτισμένο στην πλαγιά στο νοτιοδυτικό άκρο της λεκάνης.
Το χωριό καταγράφεται σ’ όλες της βενετσιάνικες απογραφές, ήταν μάλιστα πολυάνθρωπο, αφού ο καστροφύλακας το αναφέρει με 322 κατοίκους και 23 προνομιούχους το 1583. Αναφέρεται όμως και σε έγγραφο του 1310, όπως ανεκοίνωσε η κ. Μ. Χαιρέτη στο Στ΄ Κρητολογικό Συνέδριο στα Χανιά το 1983.
Στην ίδια εποχή (14ος αιώνας) ανήκει και ο τοιχογραφημένος ναός του Μιχαήλ Αρχαγγέλου. Ο ναός αυτός μαζί με το γειτονικό του – κτισμένο τον 16ο αιώνα ναό της Παναγίας (Ευαγγελισμός) είναι καταγεγραμμένοι στον κατάλογο των ναών και μονών του 1637, δηλωμένοι απ’ τον ιερέα Νικόλαο Χαρτοφύλακα (αριθμ. Δήλωσης 35). Τα παραπάνω αναφέρει σε δημοσίευμα του στα «Χ.ν.» ο κ. Μανώλης Μανούσακας (10 Δεκεμβρίου 2011).
Ο Μιχαήλ Αρχάγγελος φέρει υπολείμματα τοιχογραφιών, κεραμοπλαστικό διάκοσμο στην κόγχη του ιερού, η οποία έχει κι ένα ενδιαφέρον ανάγλυφο αγιοθυρίδιο και χαρακτηριστικό θύρωμα γοτθικής τεχνοτροπίας.
Ο ναός επεκτάθηκε την περίοδο της όψιμης Βενετοκρατίας προς τα δυτικά, με ένα μεγαλύτερο κλίτος. Ψηλά στους τοίχους της επέκτασης φαίνονται χαρακτηριστικά πήλινα αντηχία, που σπάνια συναντούμε σε άλλους ναούς.
Μια παλιά παράδοση αναφέρεται στη βαθιά πίστη των ανθρώπων σε παλιότερους καιρούς και πόσο η πίστη τους αυτή τους οδήγησε να κάνουν ΕΡΓΑ μεγάλα που σώζονται μέχρι σήμερα.
Η παράδοση αναφέρει:
Τα χρόνια εκείνα υπήρχε στο Ακρωτήρι η πιο παλιά εκκλησία «Ο Μιχαήλ Αρχάγγελος» στη θέση Βόθωνας. Οι Ακρωτηριανοί συνήθιζαν κάθε χρόνο να κάνουν όλοι μαζί την Ανάσταση στον «Μιχαήλ Αρχάγγελο». Εκείνη τη χρονιά, όμως, οι Στερνιανοί καθυστέρησαν λόγω αποστάσεως, και όταν έφταναν ψηλά στον Αργουλιδέ, χτυπούσε η καμπάνα της Ανάστασης.
Ένιωσαν μεγάλη προσβολή! Έκαμαν το σταυρό τους, ευχήθηκαν ο ένας στον άλλο κι έδωσαν όλοι μια υπόσχεση: Του χρόνου να ‘χουν τη δική τους εκκλησία! Πήραν λένε από μια πέτρα κι όταν έφτασαν στο χωριό, στάθηκαν στην πλατεία και πέταξαν τις πέτρες σε διαφορετική κατεύθυνση, εκεί όπου έπεσαν οι πέτρες έχτισαν εκκλησία!…
Έτσι εξηγείται πως στη μεσοχωριά σε κοντινή απόσταση υπάρχουν επτά (7) εκκλησίες και συγκεκριμένα: 1) Ευαγγελισμός- Άγιος Γεώργιος, 2) Σωτήρος Χριστού (παλιά εκκλησία), 3) Αγία Σοφία, 4) Άγιος Αντώνιος, 5) Αγία Τριάδα (Παντοκράτορας), 6) Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος, 7) Μιχαήλ Αρχάγγελος.
Οι Στερνιανοί δουλευταράδες και παλιοί- άριστοι πετροκόποι, αφού ο τόπος τους παρείχε άφθονο και καλής ποιότητος υλικό, έχουν κάμει θαύματα στην αρχιτεκτονική των ναών. Σε κάθε γωνιά του τόπου τους ξεπροβάλλει απότομα και μια εκκλησία, που αστράφτει από αρχοντιά και μεγαλοπρέπεια.
Συναγωνίζονται δε ποιος πρώτος θα προσφέρει υπηρεσίες στους πολλούς ναούς του χωριού τους. Κι αν τύχει να περνάς μέρα γιορτής και σκόλης, εκεί κατά τ’ απολείτουργα, τότε θα καταλάβεις τι θα πει φιλοξενία, όπως τη λένε Κρητική!
Χρόνια πολλά στους εορτάζοντες.
*Ο Λεωνίδας Βεγλιρής
είναι δάσκαλος
