Τι σημαίνει, αλήθεια, σήμερα “αριστερή πολιτική σκέψη”; Ποιες πολιτικές θέσεις και πρακτικές μπορούν να χαρακτηριστούν, ως συμβατές, με μια συνολική και σύγχρονη κεντροαριστερή πολιτική πρόταση; Ποιοι και πως μπορούν να ενταχθούν συνειδητά σε μια πολιτική και κοινωνική προοπτική, με αριστερό περιεχόμενο και αριστερή στάση ζωής;
Τελικά, είναι σήμερα και στο ορατό μέλλον, εφικτή μια αριστερή προοπτική, ως συλλογική και πλειοψηφούσα-κοινωνικά και πολιτικά-στάση ζωής;
ΤΑ ΑΡΙΣΤΕΡΑ ΕΔΡΑΝΑ
Η Αριστερά σήμερα-όπως εξάλλου πάντα-δεν πιστοποιείται από τα αντίστοιχα έδρανα στη Βουλή. Ούτε μόνον, από τον πολιτικό της λόγο, για τους στρατηγικούς στόχους της και τα όποια συγκυριακά προβλήματα. Η Αριστερά σήμερα-όπως εξάλλου πάντα-πιστοποιείται από τις πολιτικές πρακτικές της. Ιδιαίτερα μάλιστα, από τις δημόσιες συμπεριφορές των προσώπων και των συλλογικοτήτων, που την εκφράζουν.
Ο ΑΡΙΣΤΕΡΟΣ ΤΡΟΠΟΣ
ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΔΕΝ ΖΕΙ ΠΙΑ
Οι αριστερές ιδέες και πρακτικές για τις μορφές της παραγωγής έχουν δυστυχώς αποτύχει. Όχι γιατί, όπως ισχυρίζονται κάποιοι, τις νίκησε ο καπιταλισμός. Τις απαξίωσε η ίδια η φύση του ανθρώπου. Ιδιαίτερα η διάστασή της, που τον οδηγεί να λειτουργεί εγωκεντρικά και ανταγωνιστικά, μέσα στο ευρύτερο, αλλά και κατά κανόνα, στο στενό περιβάλλον, που ζει.
Η προηγούμενη επισήμανση δεν ακυρώνει, βέβαια, τη σημασία της αριστερής πολιτικής σκέψης και πολύ περισσότερο τη σύγχρονη αναγκαιότητα, για αριστερές πορείες και πρακτικές, απέναντι στον ΄΄αυτόματο πιλότο της ελεύθερης αγοράς΄΄.
ΤΟ ΑΡΙΣΤΕΡΟ ΚΡΑΤΟΣ
ΤΟΥ 21ου ΑΙΩΝΑ
Με δεδομένες τις σημερινές παγκόσμιες παραγωγικές μορφές και δομές, μπορεί ένα κράτος να χαρακτηρίζεται και ουσιαστικά να είναι αριστερό; Η απάντηση στο ερώτημα αυτό προϋποθέτει έναν μερικό επαναπροσδιορισμό του ρόλου που απέδωσε στο κράτος-και γενικότερα σε κάθε ευρύτερη πολιτική και οικονομική συσπείρωση-η αριστερή πολιτική σκέψη.
Αν προσεγγίσουμε την έννοια της κρατικής οντότητας, όπως στην περίοδο του μεσοπολέμου, ή και αργότερα στις πρώτες δεκαετίες, μετά τον μεγάλο πόλεμο, διαπιστώνουμε ότι η μορφή εκείνης της κρατικής οντότητας έχει ξεθωριάσει, τελείως. Συγκεκριμένα και σε σχέση με τότε:
• έχουν αλλάξει οι ρυθμοί και οι ταχύτητες λειτουργίας του κράτους·
• έχει αλλάξει το πλαίσιο επικοινωνίας μεταξύ πολίτη και κράτους·
• έχει αλλάξει ο ρόλος του κράτους στην παραγωγική διαδικασία·
• έχουν αλλάξει οι σχέσεις των κρατών μεταξύ τους·
• έχουν αλλάξει οι ισορροπίες ισχύος (πολιτικές, στρατιωτικές, οικονομικές), τόσο στο περιφερειακό, όσο και στο πλανητικό επίπεδο.
ΝΕΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ, ΝΕΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ, ΝΕΕΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΕΣ
Έχουμε λοιπόν, νέα δεδομένα, όχι μόνον οικονομικά, κοινωνικά και γεωπολιτικά, αλλά επιστημονικά και κυρίαρχα τεχνολογικά. Δεδομένα που διαφοροποιούν τις σχετικές ισορροπίες και απαιτούν νέες προσεγγίσεις.
Τα σημαντικότερα από τα δεδομένα αυτά σχετίζονται με τους ρυθμούς, τις ταχύτητες και μερικά μεγέθη της εποχής μας. Δηλαδή, με τους ρυθμούς, τις ταχύτητες και τα μεγέθη, που επέβαλαν στην καθημερινότητά μας, οι νέες τεχνολογίες. Η ταχύτητα της κινητικότητάς μας στο χώρο, οι ρυθμοί ανανέωσης της γνώσης στο χρόνο, καθώς η μεγέθυνση της καταναλωτικής συμπεριφοράς, των ανθρώπων, χωρικά και ποσοτικά, έχουν ανατρέψει πολυσύνθετες ισορροπίες αιώνων, της οργανωμένης κοινωνικής ζωής.
Η προηγούμενη πραγματικότητα απαιτεί μια νέα προσέγγιση του όλου, της οργανωμένης ζωής των ανθρώπων. Μια προσέγγιση, που προϋποθέτει αδογμάτιστη και καθαρά επιστημονική ματιά, στην ανάγνωση και ερμηνεία των νέων δεδομένων.
Με την ίδια ματιά η αριστερή πολιτική σκέψη πρέπει να δει τα του πεδίου της. Να δει, δηλαδή και να αναζητήσει, τη σύγχρονη ουσία της ιδεολογίας της και τη συμβατότητα-με τα δεδομένα της νέας εποχής-του μέχρι τώρα περιεχόμενου της!
Στο προηγούμενο πλαίσιο η κυρίαρχη αναπροσαρμογή της αριστερής πολιτικής σκέψης στα σύγχρονα δεδομένα, σχετίζεται με την εξοικείωσή της στους ρυθμούς, τις ταχύτητες και στα μεγέθη της εποχής. Κυρίαρχα, όμως, σχετίζεται με ένα μεγάλο άλμα που πρέπει να κάνει, για να βρεθεί μπροστά από την πραγματικότητα του σήμερα και τη δυναμική της. Να βρεθεί μπροστά, σχεδιάζοντας και υλοποιώντας τις δικές της ιδέες και ολοκληρωμένες δράσεις, για το μέλλον των ανθρώπων, καθώς για την παρουσία και λειτουργία τους, στο οργανωμένο ήδη τοπίο, της Νέας Παγκοσμιότητας.
Αριστερή πολιτική σκέψη, χωρίς προσαρμογή στους νέους ρυθμούς, τις ταχύτητες και τα μεγέθη της εποχής, δεν μπορεί να υπάρξει. Δεν μπορεί να υπάρξει, παρά μόνο, ως μουσειακό είδος σκέψης.
Μια τέτοια εξέλιξη δεν θα είχε ιδιαίτερη σημασία, αν δεν σχετιζότανε άμεσα, με το πως της διανομής του παγκόσμιου πλούτου πληθυσμιακά και χωρικά. Εξέλιξη που ευνοεί όλο και περισσότερο τους ελάχιστους και αδικεί-όλο και περισσότερο-τους πολλούς1-έξω και πέρα από τη συνεισφορά τους στη δημιουργία και αύξηση του πλούτου.
*Ο Χριστόφορος Κορυφίδης είναι πρώην πρόεδρος ΔΟΕ
1. Βλέπε σχετικά εκθέσεις Ινστιτούτου Ερευνών της Credit Suisse
Αξιότιμε κύριε,στην πολύ ενδιαφέρουσα ανάλυση σας επιτρέψτε μου να αναφέρω μια εμπειρία μου από την φοιτητικά μου χρόνια.Την περίοδο εκείνη στην Γερμανία ήταν καγκελάριος ένας πολύ ικανός πολιτικός-οικονομολόγος ο Helmut Schmidt,ο οποίος ειρήσθω εν παρόδω, υποστήριξε την χώρα μας σε κρίσημες για την πορεία της στην ΕΟΚ στιγμές. Στις αρχές τις δεκαετίας του 70 είχαν αρχίσει να φαίνονται τα πρώτα σύννεφα τις επερχόμενης οικονομικής κρίσης και ο εν λόγω διορατικός καγκελάριος αντελήφθη ότι έπρεπε να παρθούν εγκαίρως διορθωτικά μέτρα στην οικονομική πολιτική. Κάλεσε λοιπόν τα πανίσχυρα-πλούσια συνδικάτα στην Βόννη για μία συζήτηση εφ΄όλης της ύλης.Είπε λοιπόν στους συνδικαλιστές ότι έπρεπε να βρεθεί τρόπος να κρατηθεί η “εκκλησία” στο χωριό(όπου εκκλησία επιχειρήσεις,όπου χωριό η Γερμανία) και ότι αν αυξάνονταν οι φόροι όπως ζητούσαν τα συνδικάτα ,ο “παπάς” θα εγκατέλειπε το χωριό,παίρνοντας μαζί του και την “εκκλησία” του(όπου παπάς επιχειρηματίας).Τους επισήμανε τους επερχόμενους κινδύνους και τους πρότεινε να αγοράσουν εκείνοι,με ειδικές προνομοιούχες μετοχές, τις εταιρείες που επρόκειτο να αποκρατικοποιηθούν,αφού διέθεταν τα απαραίτητα κεφάλαια και όπως διακήρυσσαν,είχαν σαν στόχο τους τον έλεγχο των μέσων παραγωγής. Στην συνέχεια τους δήλωσε:”΄Οπως όλοι γνωρίζετε εγώ είμαι σοσιαλιστής αλλά παράλληλα και ρεαλιστής,πρέπει λοιπόν να γνωρίζετε ότι, όταν σοσιαλισμός έρχεται σε αντίθεση με τον ρεαλισμό εγώ θα είμαι πάντα με την πλευρά του ρεαλισμού”. Να μην τα πολυλογούμε τα συνδικάτα αγόρασαν τις αποκρατικοποιημένες επιχειρήσεις γεγονός που έφερε εργασιακή και κοινωνική ηρεμία στην χώρα για δεκαετίες (ποιός κάνει απεργία στην δική του επιχείρηση;) συνειδητοποιώντας ότι, η περίοδος της δεκαετίας του 60 “που σέρναν τα σκυλιά με τα λουκάνικα” είχε παρέλθει ανεπιστρεπτί.Βλέπουμε λοιπόν ότι άνθρωποι που γνώριζαν από αγορά-οικοινομία, πραγωγικό μοντέλο και αντιμετώπιζαν τα προβλήματα με ρεαλισμό και όχι ως αιθεροβάμονες είχαν αντιληφθεί αυτά που εσείς σήμερα ,σωστά επισημαίνετε, πρίν από μισό αιώνα….Με εκτίμηση