Ο Άγγλος John Craxton (1922-2009) υπήρξε ένας σημαντικός ζωγράφος του 20ου αιώνα, ο οποίος αγάπησε την Ελλάδα περισσότερο από την πατρίδα του. Χωρίς ιδιαίτερες σπουδές στη ζωγραφική, αλλά με έμφυτο ταλέντο και μεγάλη διάθεση για πειραματισμούς και δοκιμές ο Craxton ξεκίνησε από την εφηβεία την πορεία του στην τέχνη. Ο ανοιχτόκαρδος χαρακτήρας του, η αγάπη του για την ελευθερία και τους ανθρώπους σε συνάρτηση με τον ομοερωτισμό του καθόρισαν τόσο τη ζωή του όσο και τις καλλιτεχνικές του επιλογές.
Διαβάζοντας τη βιογραφία του ο αναγνώστης εντυπωσιάζεται από τις πάμπολλες φιλικές σχέσεις και τις γνωριμίες του, με διάσημους ανθρώπους της τέχνης, του επιχειρηματικού κόσμου, την πολιτική, αλλά και με απλούς ανθρώπους. Ο Lucian Freud, ο διάσημος εγγονός του πατέρα της ψυχανάλυσης Sigmund Freud, εξίσου διάσημος ζωγράφος ήταν εγκάρδιος φίλος του, η κορυφαία μπαλαρίνα του κόσμου Margot Fontain υπήρξε φίλη και ερωμένη του, ο ζωγράφος Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας ήταν επιστήθιος φίλος του. Συναναστράφηκε με τον Γιάννη Τσαρούχη και τον Γιάννη Μόραλη, τον Νάνο Βαλαωρίτη, ενώ ο Μιχάλης Κακογιάννης συνεργάστηκε μαζί του στον Ζορμπά, ο Ουίνστον Τσώρτσιλ βρέθηκε ομοτράπεζός του στα Χανιά, ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Μητσοτάκης ήταν φίλος του, ο Πάτρικ Λη Φέημορ ήταν στενός φίλος, ενώ η γνωριμία με τον Γιώργο Σεφέρη τον έφερε σε επαφή με την ελληνική ποίηση.
Τα έργα του χαρακτηρίζονται από δυο σημαντικές επιρροές, τον κυβισμό του Πικάσο και το βυζαντινό ψηφιδωτό που γνώρισε στην Ελλάδα. Ο John Craxton ήταν μοντερνιστής, αλλά δεν εκφράστηκε με την αφαίρεση, προτιμώντας τη διατήρηση της φόρμας και του σχεδίου στις απεικονίσεις του, αποφεύγοντας όμως τη μίμηση της φύσης, δηλαδή τον νατουραλισμό. Θεωρούσε ότι η τέχνη πρέπει να έχει διαφορετική θέαση των πραγμάτων, με βάση την οπτική γωνία του καλλιτέχνη.
Άνθρωπος αισιόδοξος που αγαπούσε τη ζωή επέλεξε την Ελλάδα, τη χώρα του φωτός, ως δεύτερη πατρίδα. Δεν είναι τυχαία η διαμονή του για πολλά χρόνια στον Πόρο, την Ύδρα και στα Χανιά. Τη δεκαετία του 1950 φιλοξενήθηκε για χρόνια στο πατρικό σπίτι του Νίκου Χατζηκυριάκου-Γκίκα στην Ύδρα, ενώ το 1960 μαγεύτηκε από τα Χανιά, όπου με τις πενιχρές του οικονομίες αγόρασε ένα παλιό ερειπωμένο σπίτι στο παλιό λιμάνι στην οδό Μόσχων, όπου εγκατέστησε το ατελιέ του. Αγαπημένη του ταβέρνα ήταν τα «Καβούρια» στο λιμάνι, γεμίζοντας την καθημερινότητά του με εικόνες από την παλιά πόλη. Αυτή τη βενετσιάνικη πόλη υπερασπίστηκε σθεναρά τη δεκαετία του 1960 όταν στο όνομα της προόδου οι ντόπιοι άρχοντες προσπάθησαν να γκρεμίσουν τα παλιά κτήρια. Κατά τη διάρκεια της δικτατορίας αναγκάστηκε να φύγει από την Ελλάδα, αλλά μετά το 1974 εγκαταστάθηκε μόνιμα στα Χανιά. Το 1990 έγινε πρόξενος της Αγγλίας και παρουσίασε μια έκθεση έργων του στην αίθουσα του «Χρυσοστόμου».
Αναμφίβολα ο John Craxton έζησε μια ζωή γεμάτη εμπειρίες, υπήρξε ηδονιστής και τολμηρός στις επιλογές του. Το πλούσιο καλλιτεχνικό του έργο αποκαλύπτει όλες τις πτυχές του ταλέντου του, ενώ η αγάπη του για την Ελλάδα και ιδιαίτερα για τα Χανιά εκφράστηκε με την εκπλήρωση της τελευταίας του επιθυμίας από τον σύντροφό του Richard Riley, ο οποίος σκόρπισε την τέφρα του στο λιμάνι της αγαπημένης του πόλης…
Πηγή
Ian Collins, John Craxton. Ο αγαπημένος της ζωής, μια ελληνική ψυχή, μετάφραση Μαίρη Κιτρόεφ, εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα 2021.
*Ο κ. Αγησίλαος Κ. Αλιγιζάκης είναι
ιατρός ορθοπεδικός, πολιτισμολόγος
