Ο δάκος, την τρέχουσα ελαιοκομική περίοδο δεν προκάλεσε μόνο μια τεράστια οικονομική ζημία στους ελαιοπαραγωγούς της Κρήτης αλλά και γενικότερα στην τοπική οικονομία (πάνω από 140.000.000 ευρώ). Παράλληλα, προκάλεσε μια πρωτοφανή υποβάθμιση της ποιότητας του ελαιολάδου, την οποία δυστυχώς βρήκαν σαν αφορμή οι έμποροι ελαιολάδου για να απαξιώσουν πλήρως το προϊόν. Στο πρόβλημα έχουν αναφερθεί με δημοσιεύματά τους πολλοί συνάδελφοι γεωπόνοι, κ.ά., οι οποίοι διαθέτουν τεράστια εμπειρία και γνώσεις σχετικά με τον βιολογικό κύκλο του εντόμου αλλά και την καταπολέμησή του, λόγω ειδικότερης ενασχόλησης μ’ αυτά, χρηματίσαντες Δ/ντές δακοκτονίας, Δ/ντές Επιστ. Ιδρυμάτων, κ.ά. (Βαγγέλης Μπούρμπος, Μιχελάκης, Στέλιος, Αλεξανδράκης Βενιζέλος, Κώστας Αποστόλου, Κώστας Χαρτζουλάκης, Νίκος Μιχελάκης, Νικηφοράκης Κώστας, κ.ά.). Επίσης, η Δ/νση Αγροτικής Ανάπτυξης και Οικονομίας του Νομού διαθέτει ένα πολύ καλά ενημερωμένο επιστημονικό προσωπικό.
Όμως, παρά τα παραπάνω και τις προσπάθειες που καταβάλει η τοπική Αυτοδιοίκηση (επανειλημμένες δηλώσεις Αντιπεριφερειάρχη κ. Καλογερή, Δημάρχων, κτλ.) φαίνεται τελικά ότι μένει πάντα κάποιο κενό που εάν συνεχισθεί και στην ερχόμενη ελαιοκομική περίοδο, θα προκαλέσει όχι μόνο τις ίδιες αλλά και πολύ μεγαλύτερες ζημιές!! Αυτό γιατί πάντα μετά από ένα έτος υψηλής δακοπροσβολής, η νέα περίοδος αρχίζει με σχετικά υψηλούς δακοπληθυσμούς. Η περίοδος 2019-2020, παρ’ όλο που ξεκίνησε με μικρούς δακοπληθυσμούς λόγω της προηγηθείσας βαρυχειμωνιάς, τελικά εξελίχθηκε σε μια τεράστια ζημιά της ελαιοπαραγωγής. Από το αποτέλεσμα αυτό μπορεί κανείς να φαντασθεί τελικά τον τεράστιο κίνδυνο που ελοχεύει και για την επόμενη ελαιοκομική περίοδο (2020 – 2021). Από τα μέχρι τώρα δημοσιεύματα στον τοπικό Τύπο, προκύπτουν πολύ ενδιαφέρουσες πληροφορίες και απόψεις, σε καμιά όμως περίπτωση δεν είναι ολοκληρωμένος και πλήρεις, για να πάμε στην ερχόμενη ελαιοκομική περίοδο με αυτές και να είμεθα ήσυχοι για τα προσδοκώμενα αποτελέσματα!
Αναφέρομε ενδεικτικά την αναφορά κάποιου δημοσιεύματος, για μια πολύ παλαιότερη εγκύκλιο του υπουργείου Γεωργίας σχετικά με την έναρξη του πρώτου ψεκασμού, χωρίς την ύπαρξη δακοπληθυσμού στις παγίδες. Πιστεύω ότι αυτή την πληροφορία ελάχιστοι την γνωρίζουν, καίτοι πολύ σημαντική. Επίσης, σε κάποιο δημοσίευμα έμπαινε το θέμα αμφισβήτησης της ποιότητας των υλικών και πιο συγκεκριμένα αμφισβήτηση της ελκυστικότητας της πρωτεΐνης.
Η αμφισβήτηση αυτή είναι πολύ σημαντική, ιδιαίτερα μάλιστα αφού όπως αναφέρεται εις το δημοσίευμα, η διαπίστωση αυτή προέρχεται από εργασία του Ινστιτούτου Υποτροπικών Φυτών και Ελιάς Χανίων. Πιστεύουμε ότι επιβάλλεται να γίνει παραπέρα έρευνα, για επιβεβαίωση ή διάψευση της πληροφορίας. Ας αναφέρομε όμως, εν συντομία, το ιστορικό της καταπολέμησης του δάκου στο Νομό μας, με την ελπίδα ότι κάθε πληροφορία μπορεί κάτι χρήσιμο να προσθέσει στην γενικότερη αναζήτηση. Ας αρχίσουμε από την γερμανική κατοχή 1940-41. Μέχρις εκεί φθάνει η πληροφόρησή μας. Δεν υπήρχε καμιά καταπολέμηση δάκου την περίοδο αυτή. Γι’ αυτό υπήρχαν και κάποια διαφορετικά χαρακτηριστικά στην παραγωγή. Οι μόνες ελιές, με μικρή σχετικά προσβολή ήταν αυτές που βρίσκονταν στις άκρες των αμαξιτών δρόμων λόγω της προστασίας τους από την σκόνη. Τα λάδια, όσα βρισκότανε σε ψυχρά σημεία, πήζανε, γι’ αυτό τα βγάζανε στον ήλιο για να λιώσουν και να γίνουν πιο ρευστά.
Η καταπολέμηση του δάκου άρχισε αμέσως μετά την απελευθέρωση. Γινότανε με τη μέθοδο “Μπερλέζ”, και με επινώτιους ψεκαστήρες από συγκροτημένα συνεργία. Περιελάμβανε διάλυμα που είχε σαν ελκυστικό την μελάσα (υπολείμματα σακχαροβιομηχανίας) και σαν δηλητήριο το αρσενικό. Η μέθοδος προκαλούσε σε πολλούς εργαζόμενους αναφυλαξία. Ο ψεκασμός γινότανε με επινώτιες χειροκίνητες ψεκαστήρες (πλάτης). Ήτανε αποτελεσματική μέχρι τέλη Σεπτεμβρίου. Την περίοδο αυτή εμφανιζότανε ξαφνικά ένας τεράστιος αριθμός δάκου και η καταπολέμηση έπαυε να είναι αποτελεσματική. Αργότερα όμως, μέσα δεκαετίας του 1950, η μελάσα αντικαταστάθηκε από την πρωτεΐνη, η οποία είχε πολλαπλάσια ελκυστική ισχύ για τον δάκο και το αρσενικό από οργανοφωσφορικά.
Οι ψεκασμοί συνεχιζότανε για ένα διάστημα ακόμη και η παραγωγή είχε ικανοποιητική προστασία από τον δάκο, μέχρι την συγκομιδή. Φαινότανε σαν μια ευλογία! Όμως τα τελευταία χρόνια το σκηνικό άλλαξε προς το χειρότερο. Στα τέλη Οκτωβρίου και συγκεκριμένα από 20 και μετά, εμφανίζεται μια καταιγιστική προσβολή από εναποθέσεις, οι οποίες γίνονται ανεξέλεγκτα και παρά τους δολωματικούς ψεκασμούς με πρωτεΐνη και μάλιστα με πολύ επιμελημένο τρόπο. Ιδιαίτερα όμως φέτος, λόγω των ιδιαίτερα ευνοϊκών καιρικών συνθηκών για τον δάκο, από τέλη Σεπτεμβρίου και μέχρι πρότινος, λόγω και της κλιματικής αλλαγής, οι προσβολές υπήρξαν τεράστιες και υπήρξε αδυναμία αντιμετώπισής τους με δολωματικούς ψεκασμούς.
Οι εναποθέσεις ήτανε σχεδόν όλες γόνιμες, ενώ λόγω ευνοϊκών καιρικών συνθηκών, ο βιολογικός κύκλος του δάκου ολοκληρώθηκε σε ολιγότερες μέρες, επιδεινώνοντας και συντομεύοντας έτσι την καταστροφή του ελαιοκάρπου από τις προσβολές του δάκου. Η φετινή καταστροφή του ελαιοκάρπου από τον δάκο είχε τα ίδια χαρακτηριστικά με τα προηγούμενα χρόνια, η ισχυρή όμως επίδραση της κλιματικής αλλαγής (γόνιμες εναποθέσεις, συντόμευση βιολογικού κύκλου κτλ.) συνετέλεσαν στην πρωτοφανή, σε έκταση, φετινή καταστροφή.
Τελειώνοντας, προτείνω σαν απόλυτα αναγκαίο, για να μη βρεθούμε και πάλι και την ερχόμενη ελαιοκομική περίοδο στην ίδια ή χειρότερη κατάσταση απ’ αυτήν που βιώνουμε φέτος, να γίνει αμέσως μια σύσκεψη, την οποία θα οργανώσει η Περιφέρεια σε συνεργασία με τους Δήμους και στην οποία να κληθούν να συμμετέχουν όλες οι συναρμόδιες υπηρεσίες, εκπρόσωποι της τοπικής Αυτοδιοίκησης και των παραγωγών, αλλά και μεμονωμένα πρόσωπα τα οποία έχουνε σχετικά μεγάλη εμπειρία.
Και όλοι αυτοί που προτείνουμε παραπάνω, σημερινοί αλλά και παλαιότεροι, προϊστάμενοι ή ειδικοί Ινστιτούτων και υπηρεσιών., προκειμένου να βρεθεί άμεσα η σωστή λύση μέσα από την σύνθεση των διαφόρων απόψεων. Επίσης θα πρέπει να γραφτεί ένα περιληπτικό φυλλάδιο με όλα τα θέματα που αφορούν τον δάκο και την καταπολέμησή του.
*Ο Πολυχρόνης Πολυχρονίδης είναι γεωπόνος πρ. δήμαρχος Κολυμβαρίου
