Θα συμφωνήσουμε όλοι ότι με την πνευματική καλλιέργεια ο άνθρωπος, στο διάβα του χρόνου, δύναται να αντιμετωπίζει τις καθημερινές δυσκολίες της δημόσιας και της ιδιωτικής ζωής του ευκολότερα. Η πνευματική καλλιέργεια, ως γνωστόν, είναι αποτέλεσμα της δημιουργικής αξιοποίησης των γνώσεων που έχει προσλάβει στις διάφορες μορφές της εκπαίδευσης από τους δασκάλους του ή προσλαμβάνει σε κάθε στιγμή του βίου του από τον κοινωνικό του περίγυρο.
Ο, κατά τη γνώμη μου, ασφαλέστερος τρόπος μετάδοσης και πρόσληψης των χρήσιμων για την αρμονική ένταξη στο κοινωνικό σύνολο ή τη λύση των προβλημάτων που σχετίζονται με την καθημερινότητά μας γνώσεων είναι οι ερωταποκρίσεις. Θα πρέπει, όμως, να συνοδεύονται με παραδείγματα που σχετίζονται με την χρήση και την εφαρμογή των γνώσεων αυτών.
Με τις ερωταποκρίσεις ανοίγεται ο δρόμος ως τις γνώσεις. Πώς;
Αρχικά, με μεγάλη προσοχή, βρίσκουμε και τις σωστές ερωτήσεις και τις κατάλληλες απαντήσεις τους. Έτσι, εστιάζουμε στο θέμα που μας ενδιαφέρει. Έπειτα, παραμερίζονται οι τυχόν άχρηστες πληροφορίες, οι άχρηστες σκέψεις και ο,τι πιθανόν θα μας οδηγούσε σε αδιέξοδο.
Παρέχεται, επίσης, η δυνατότητα έτσι οι απαντήσεις που θα δοθούν να επαναδιατυπωθούν, να προσαρμοστούν στις εκάστοτε χωροχρονικές συνθήκες ή να γενικευτούν, εάν επιθυμούμε να αποκτήσουν διαχρονική αξία και ισχύ.
Έχει, βέβαια, τη σημασία της την ξεχωριστή και μεγάλη η κατά την αρχική διατύπωση και βαθμιαία διαμόρφωση των απαντήσεων η εξέταση της αλληλεπίδρασης του κοινωνικού περιβάλλοντος, των οικονομικών συνθηκών και του πνευματικού επιπέδου του κοινωνικού συνόλου του οποίου μέλη είναι οι απαντώντες.
Μα, τέλος, η αποτελεσματικότερη μάθηση δεν είναι μόνον ατομική υπόθεση, αλλά ίσως και συλλογική. Μπορεί κάθε άνθρωπος να χρησιμοποιεί το δικό του ιδεολογικό οπλοστάσιο για να προσλάβει και να αξιοποιήσει στην προσωπική του ζωή όσα μαθαίνει, αλλά νομίζω ότι μόνο με τη βοήθεια του ανθρωπογενούς περιβάλλοντός του θα έχει καλύτερα αποτελέσματα.
Και για να κλείσουμε το παρόν αρθρίδιο, η παροχή των γνώσεων που συντείνουν στην πνευματική καλλιέργεια του κάθε ατόμου πρέπει, θεωρώ σώφρον, να προσανατολίζεται σε μια σταδιακή προσπάθεια απεμπλοκής του από καθετί παρωχημένο ή αναχρονιστικό ή “μπαγιάτικο” και αντιδραστικό και, κυρίως, στην προοδευτική ανάπτυξη της ικανότητάς του να εντοπίζει, να αναγνωρίζει και να επιλύει κατόπιν αυτογνωσίας και με την ανιδιοτελή συνεργασία των άλλων τα καθημερινά του προβλήματα… Εσείς τι λέτε;
* Ο Γεώργιος Η. Ορφανός είναι Φιλόλογος
