Το «πλοίο της πολιτείας», ως μεταφορά ή αλληγορία, έχει μακρόχρονη λογοτεχνική παράδοση, στη διάρκεια της οποίας υπέστη πρωτεϊκές μεταμορφώσεις: από τους αρχαίους λυρικούς, το δράμα, τον Πλάτωνα και τη ρωμαϊκή λογοτεχνία έως τις πλούσιες χριστιανικές απεικονίσεις και τον Walt Whitman («O Captain! My Captain!», για τον δολοφονηθέντα Αβραάμ Λίνκολν).
Από τις πρώτες και πιο γλαφυρές εκδοχές είναι αυτή του λυρικού Αλκαίου, που ήδη στην αρχαιότητα ερμηνεύτηκε ως πολιτική αλληγορία και συνδέθηκε με «τυραννική συνωμοσία» εναντίον της πατρίδας του της Μυτιλήνης. Στην εκδοχή αυτή το πλοίο δοκιμάζεται από φοβερή θαλασσοταραχή, οι άνεμοι και τα κύματα το χτυπούν πότε από τη μια και πότε από την άλλη πλευρά, το νερό έχει φτάσει στο κατάστρωμα, τα πανιά του έχουν σχιστεί κτλ. Στον Πλάτωνα το «πλοίο της πολιτείας» έχει πηδαλιούχο που είναι βαρήκοος, μύωπας και αμαθής περί τη ναυσιπλοΐα και ανάμεσα στο πλήρωμα επικρατεί διχόνοια.
Αν φανταστούμε το «πλοίο της Ελλάδας» αντί για το σκάφος του λιμενικού και τον εμβολισμό αντί για τη θαλασσοταραχή, το συμβάν των Ιμίων εμπλουτίζεται νοηματικά. Τουλάχιστον από το 1996 το πλοίο έχει αφήσει την πλευρά του εκτεθειμένη στον «στοχευμένο» τουρκικό επεκτατισμό, καθώς ακολουθεί φοβική και κατευναστική πολιτική έναντι του εξ ανατολών γείτονα (και δεν υποστηρίζω φυσικά τους ανόητους παλληκαρισμούς). Καιρός να προσαρμόσουμε τη στρατηγική μας στις νέες συνθήκες. Αξίζει επίσης να θυμηθούμε ότι, τον καιρό που η τουρκική ακταιωρός εμβόλιζε το σκάφος με πρόθεση να το βυθίσει, το πλήρωμα είχε μαζευτεί στη αντίθετη πλευρά του καραβιού, απορροφημένο σε φλογερή συνομιλία με τη «γοργόνα, την αδελφή του Μεγαλέξαντρου» (σύμφωνα με μια εμπνευσμένη γελοιογραφία).
Ως προς την εσωτερική πολιτική, αυτόν τον καιρό πάνω στο «πλοίο της Ελλάδας» έχει εξυφανθεί και εξελίσσεται μια από τις πιο κυνικές και επαίσχυντες πολιτικοδικαστικές σκευωρίες που γνώρισε ο τόπος (πβ. τη «συνωμοσία» στην αλκαϊκή αλληγορία). Την αποκλειστική ευθύνη έχει ο κυβερνήτης του σκάφους, ο οποίος προωθεί σταθερά και μεθοδικά τον εσωτερικό διχασμό (πβ. το πλήρωμα στον Πλάτωνα). Ο κυβερνήτης «ούτε ακούει ούτε βλέπει ούτε αντιλαμβάνεται» το συμφέρον του πλοίου, παρά μόνο φροντίζει για την εξόντωση των πολιτικών αντιπάλων του (πβ. τον κυβερνήτη στον Πλάτωνα). Με τέτοιον κυβερνήτη το «πλοίο της Ελλάδας», που έχει ήδη δεχτεί δύο πλήγματα (το 1996 και πρόσφατα), κινδυνεύει να έχει την τύχη του σκάφους του Αλκαίου, καθώς το κύμα από τις ασιατικές ακτές διογκώνεται και πλησιάζει απειλητικά και τη χώρα μας και την Κύπρο.
*Ο Μιχαήλ Πασχάλης είναι Ομότιμος Καθηγητής Κλασικής Φιλολογίας, Πανεπιστήμιο Κρήτης
