Tο χρήμα είναι πανίσχυρος καταλύτης στις πιο σκοτεινές εκδηλώσεις της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Στην πλειονότητα το χρήμα καθορίζει και τη συμπεριφορά. Οι εταιρείες πετρελαίου δεν θα έχαναν ποτέ τη μοναδική ευκαιρία που τους έδωσε ο πόλεμος στην Ουκρανία. Βλέποντας τις τιμές των υδρογονανθράκων να ανέρχονται κατακόρυφα, αμέσως άρχισαν να πιέζουν τις κυβερνήσεις ανά την υφήλιο για περισσότερες άδειες ερευνών και εξορύξεων και χαλάρωση των περιβαλλοντικών μέτρων. Με αυτό τον τρόπο, λένε, θα βγούμε από την κρίση που προκάλεσε ο πόλεμος στην Ουκρανία.
Oι λομπίστες των εταιρειών έπιασαν δουλειά στους προθαλάμους των κυβερνητικών γραφείων αμέσως μετά την έναρξη της εισβολής, υποτίθεται για το καλό της ανθρωπότητας. Κάποιες από αυτές τις εταιρείες είχαν εξαιρετική συνεργασία με τη Ρωσία του Πούτιν επί έτη.
Ο πόλεμος επισκίασε την παρουσίαση της τελευταίας έκθεσης της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) που έγινε τέσσερις ημέρες μετά την εισβολή. Κεντρική ιδέα της έκθεσης είναι ότι οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής θα είναι δριμύτερες από αυτές των προβλέψεων και η δυνατότητα αποφυγής τους ελάχιστη. “Οποιαδήποτε καθυστέρηση συντονισμένης δράσης θα χάσει τις όλο και λιγότερες ευκαιρίες για την εξασφάλιση ενός βιώσιμου μέλλοντος”, γράφει η έκθεση. Και αυτή η δράση συμπεριλαμβάνει πρωτίστως την απεξάρτηση από το πετρέλαιο, το αέριο, και τον άνθρακα.
Κατά την έκθεση, όλος ο κατοικημένος πλανήτης υφίσταται επιπτώσεις οι οποίες θα επιδεινωθούν. Ο μισός πληθυσμός της γης ζει σε περιοχές πολύ ευάλωτες στην κλιματική αλλαγή. Μαζικές εξαφανίσεις ειδών ήδη καταγράφονται. Θέρμανση πάνω από 1,5 βαθμό θα σημάνει το πέρασμα ενός κρίσιμου ορίου πέρα από το οποίο πολλές καταστροφές, όπως του Αμαζονίου, αποβαίνουν αναπόφευκτες και μη αναστρέψιμες.
Έκθεση που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Science τον Ιανουάριο δείχνει μέσα από δορυφορικές εικόνες ότι οι καλλιέργειες σιταριού, καλαμποκιού και ρυζιού, μεταξύ άλλων, επεκτάθηκαν μέσα σε είκοσι χρόνια σε έκταση ίση με οκτώ Ελλάδες εις βάρος των δασών. “Η γη μετατρέπεται ουσιαστικά σε ένα ομοιογενές παγκόσμιο αγρόκτημα”, σημειώνεται. Καταστρέφοντας τα δάση, καταστρέφουμε τη βιοποικιλότητα, ελευθερώνουμε αέρια θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα, και ελαττώνουμε τη δυνατότητα απορρόφησής τους.
Ερευνα του Πολυτεχνείου του Μονάχου που δημοσιεύθηκε προ ημερών στο περιοδικό Nature, πάλι βασισμένη σε δορυφορικές παρατηρήσεις, έδειξε ότι το 75% του δάσους του Αμαζονίου έχει χάσει την ευστάθειά του από το 2000. Με άλλα λόγια, το δάσος πλησιάζει το σημείο της μη αναστρέψιμης μετατροπής του σε τεράστια λιβαδική έκταση. Ήδη έχει διαπιστωθεί ότι το δάσος του Αμαζονίου εκπέμπει περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα από ό,τι απορροφά με οδυνηρές συνέπειες για όλο τον πλανήτη.
Αυτή τη στιγμή τα μισά περίπου έμβια είδη της γης μετακινούνται προς τους πόλους για την αποφυγή της υπερθέρμανσης. Τόνοι, ρέγκες, και άλλα ψάρια της επιφάνειας φεύγουν από τις τροπικές θάλασσες με σοβαρές συνέπειες για τους ανθρώπους που ζούσαν από αυτά. Νόσοι των τροπικών, ελονοσία, δάγκειος πυρετός, νόσος Lyme, ιός Δυτικού Νείλου και άλλες κινούνται προς τα βόρεια πλάτη. Νέες αρρώστιες στις καλλιέργειες κάνουν την εμφάνισή τους και οι πληθυσμοί επικονιαστών όπως οι μέλισσες επηρεάζονται αρνητικά. Εμείς οι ίδιοι υποφέρουμε από τους καύσωνες, επειδή τα ζωτικά μας όργανα λειτουργούν σε συγκεκριμένα θερμοκρασιακά όρια.
Η ευθύνη απεξάρτησης από τους υδρογονάνθρακες και προστασίας της βιοποικιλότητας είναι όλων των χωρών, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας. Κάποιοι διατείνονται ότι η Ελλάδα είναι μια μικρή χώρα που μαστίζεται από το χρέος και πρέπει να κάνει εξορύξεις για να επιβιώσει. Η μισή περίπου παραγωγή υδρογονανθράκων παγκοσμίως οφείλεται σε μικρές χώρες οι οποίες συχνά έχουν επικαλεστεί παρεμφερή επιχειρήματα με πρώτη τη Νορβηγία. Όσο για το χρέος, είναι απίθανο η ExxonMobil να βοηθήσει στην αποπληρωμή του. Η εμπειρία έχει δείξει ότι λίγοι απολαμβάνουν τα κέρδη των υδρογονανθράκων και πολλοί, κυρίως φτωχοί, υφίστανται τις καταστροφικές τους συνέπειες.
Μια επένδυση σε εξορύξεις δεν είναι στιγμιαία. Περνούν χρόνια από την εξερεύνηση μέχρι την εξόρυξη και μετά η πετρελαιοπηγή έχει μέση ζωή 20- 30 έτη. Αυτό σημαίνει ότι οι τιμές των υδρογονανθράκων δεν θα μειωθούν σύντομα, αν ενταθούν οι επενδύσεις, και ότι υποθηκεύουμε το μέλλον της κοινωνίας εκπέμποντας αέρια θερμοκηπίου επί δεκαετίες, ενώ ο πλανήτης κυριολεκτικά θα καίγεται όπως ήδη συμβαίνει τόσο συχνά. Θα βλέπαμε ταχύτερα και προς τη σωστή κατεύθυνση αποτελέσματα, αν για παράδειγμα στην Ελλάδα μειώναμε τη γραφειοκρατία και τα τεχνικά και οικονομικά εμπόδια για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών στις περισσότερες ιδιωτικές και δημόσιες οικοδομές. Οι οικονομικές εκτιμήσεις που έχει πραγματοποιήσει η ερευνητική μου ομάδα στο Πολυτεχνείο Κρήτης, αλλά και αυτές πληθώρας ερευνητών παγκοσμίως, βασισμένες στα λεγόμενα ολοκληρωμένα μοντέλα επιπτώσεων, έχουν δείξει πέραν αμφιβολίας ότι το οικονομικό κόστος των επιπτώσεων των καύσεων ορυκτών καυσίμων είναι μακράν υψηλότερο του οφέλους.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία θα έπρεπε να αποτελέσει μια καλή ευκαιρία για την αναθεώρηση από τις κυβερνήσεις των εθνικών πολιτικών και την τάχιστη στροφή τους σε πράσινες και αποκεντρωμένες πηγές ενέργειας, ώστε να μην είναι στο έλεος δικτατόρων και ολιγαρχών. Οι εταιρείες πετρελαίου, χωρίς ίχνος αιδούς, χρησιμοποιούν την αιματοχυσία στην Ουκρανία σαν σκαλοπάτι που θα αυξήσει τα κέρδη τους. Οι εταιρείες αυτές είναι τεράστιες ψυχρές μηχανές που δεν έχουν αισθήματα για τον άνθρωπο και το περιβάλλον. Έχουν εξειδικευθεί μόνο στο να μετατρέπουν το υπέδαφος σε χρήμα. Όταν η γη καίγεται μεταφορικά και κυριολεκτικά, αυτό πλέον δεν είναι ανεκτό.
