«Είναι κοινωνική μας υποχρέωση να μην υποχρεώσουμε τους υποψηφίους που κατοικούν σε τουριστικές περιοχές σε αγρυπνία».
Γονείς υποψήφιου
Ρωτήθηκα από ενδιαφερόμενη Χανιώτισσα «Ποια είναι η μοναδική συμβουλή που θα δώσεις σήμερα στους υποψηφίους των Πανελλαδικών εξετάσεων;». Απάντησα «Να έχουν ένα πλήρη νυχτερινό ύπνο κι ένα υπνάκο καθημερινά».
Αργότερα αναλογιζόμενος το θέμα συνειδητοποίησα ότι προϋποθέσεις για καλό ύπνο είναι ήρεμο – ήσυχο περιβάλλον και αποστασιοποίηση από τα γεγονότα της επικαιρότητας. Ό,τι ακριβώς κάνει ο πλατύπους ένα αρχέγονο θηλαστικό που κοιμάται 14 ώρες το 24ωρο – εκ των οποίων οι 8 ώρες είναι σε κατάσταση REM (ελαφρού ύπνου).
Τι κατορθώνει ο υπναράς; Να επιβιώνει σε δύσκολα περιβάλλοντα με υπέρ-ανεπτυγμένες αισθήσεις εδώ και 10δες εκατομμύρια έτη.
Το σημείωμα είναι αφιερωμένο στους υποψήφιούς μας με ιδιαίτερη έμφαση στα οφέλη του ύπνου αυτή την κρίσιμη, για αυτούς, περίοδο.
Η παγίωση της μνήμης
Θυμίζω ότι η πιο σημαντική από τις φάσεις του ύπνου μας, που επαναλαμβάνεται μερικές φορές κάθε βράδυ, είναι αυτή των ονείρων ή του ελαφρού ύπνου.
Η φάση αυτή λέγεται και REM (Rapid eye movements), δηλαδή είναι η φάση κατά την οποία γίνονται ταχείες κινήσεις των ματιών μας ενώ κοιμόμαστε.
Αυτό που δεν είναι ευρύτερα γνωστό, είναι ότι η περίοδος του ελαφρού ύπνου αυξάνει αν την προηγούμενη ημέρα έχουμε εκτεθεί σε πολλές παραστάσεις ή πολύπλοκες πληροφορίες.
Θυμόμαστε ότι κατά τη διάρκεια των περιόδων του ελαφρού ύπνου γίνεται ένα είδος νοητικού ξεσκαρταρίσματος.
Γίνεται η παγίωση των πληροφοριών στη μακρόχρονη μνήμη μας. Ο εγκέφαλος μας αποφασίζει ποιες πληροφορίες που αποκτήθηκαν την προηγούμενη μέρα θα διατηρηθούν και ποιες θα διαγραφούν. Η συχνότητα των περιόδων REM προσδιορίζει την ποιότητα του ύπνου των μαθητών.
Η ποιότητα του ύπνου μας εξαρτάται άμεσα από τη μη κατανάλωση αλκοόλ.
Οι υποψήφιοι που θα κάνουν το λάθος να καταναλώσουν αλκοόλ θα χάσουν την αποθήκευση-παγίωση των πληροφορίων που προσέλαβαν την προηγούμενη μέρα.
Οι συνέπειες
Εκτός από τα παραπάνω, η έλλειψη ύπνου, σε κάθε περίοδο της ζωής μας, προκαλεί πλήρη αναστάτωση πολλών λειτουργειών μας
✓Δυσκολευόμαστε να ανακαλέσουμε πληροφορίες από τη μνήμη μακράς διάρκειας. Επιπλέον, η μνήμη εργασίας λειτουργεί ατελώς.
Αν η έλλειψη ύπνου διαρκεί για μέρες σημαίνει ότι οι υποψήφιοι δεν έχουν αποθηκεύσει σχεδόν τίποτα σε αυτή την περίοδο.
✓Η επόμενη μέρα ενός κακού ύπνου σημαίνει έλλειψη συγκέντρωσης και άσχημη απόδοση σε ασκήσεις.
✓Αναπτύσσουμε άγχος που μπορεί να συνοδεύεται από κατάθλιψη.
Είναι πιθανόν η δυσκολία σας να κοιμηθείτε να οφείλεται σε υπερβολική μάζα σώματος, μη άσκηση ή μη κανονική διατροφή. Αν δυσκολεύεστε να κοιμηθείτε κανονικά συμβουλευτείτε το γιατρό σας άμεσα.
Ένας υπνάκος την ημέρα…
Τα οφέλη ενός μεσημεριανού υπνάκου διάρκειας 20-30 λεπτών δεν αξιολογούνται από πολλούς. Νομίζουμε ότι μόνο τα μωρά ωφελούνται από τους υπνάκους. Κι όμως. Μελέτες δείχνουν ότι ένας υπνάκος έχει μύρια οφέλη… Να τα δούμε…
✓Κατ’ αρχήν, αν ο μεσημεριανός σας υπνάκος περιλαμβάνει περιόδους REM, δηλαδή ονείρων, τότε σας βοηθά να αποθηκεύσετε ό,τι μάθατε το πρωί. Δεν πιστεύω ότι αντικαθιστά την ολονύχτια λειτουργία της αποθήκευσης πληροφορίων, αλλά σίγουρα εξυπηρετεί αυτή τη λειτουργία, όπως κι άλλες για μεγαλύτερους ενήλικους.
✓Μια έρευνα έδειξε ότι όσοι κοιμήθηκαν το μεσημέρι ήταν πιο αποτελεσματικοί στη σύνθεση και επεξεργασία των πληροφοριών που απέκτησαν το ίδιο πρωί.
✓Βελτιώνεται η απόδοση στην εργασία για όσους συνεχίζουν το απόγευμα.
✓Αναπτερώνεται το ηθικό μας ακόμη κι αν ξεκουραστεί κάποιος για μια ώρα το μεσημέρι.
Η μικρό-ανάπαυση λειτουργεί σαν ενδυναμωτής της βελτιοδοξίας του ατόμου, αφού διώχνει το άγχος μας.
✓ Όσο περίεργο κι αν φαίνεται κοιμόμαστε ευκολότερα το βράδυ.
✓ Για τα νήπια είναι κρίσιμη προϋπόθεση για την ανάπτυξη τους.
✓ Μαθητές του Δημοτικού ανακαλούν το απόγευμα ό,τι έμαθαν το πρωί στο σχολείο.
✓ Υποψήφιοι αναπτύσσουν την εικονοχωρική τους ικανότητα.
Είναι προφανές ότι ένας υπνάκος την ημέρα είναι ωφέλιμος για όλες τις ηλικίες.
Προγραμματισμός
Προνοητικότητα και προγραμματισμός μας βοηθούν να κατακτήσουμε καλής ποιότητας ύπνο καθημερινά.
✓Ανακαλύπτουμε την ιδανική ώρα για τον υπνάκο μας.
✓Ορίζομε την έναρξη του βραδινού μας ύπνου πριν τις 11.30.
✓Κάνουμε απολογισμό της ημέρας.
✓Προγραμματίζουμε τις εργασίες και τη μελέτη της επόμενης μέρας.
✓Λίγο πριν κοιμηθούμε στοχαζόμαστε, τα ερωτήματά μας σχετικά με την ύλη που μελετάμε ή επαναλαμβάνουμε.
✓Απομακρύνουμε το τηλέφωνο μας και το βάζουμε στο αθόρυβο.
Πόσοι άραγε κοιμούνται όσο μας συμβουλεύουν; Όχι πολλοί. Φαίνεται έχουμε συλλογικό έλλειμμα ύπνου κι αυτό φάνηκε και σε μια μικρή πρόσφατη έρευνα που έκαναν οι μαθητές του Α’ Λυκείου Χανίων.
Οι προτάσεις των ειδικών είναι:
✓Μαθητές Δημοτικού 10 ώρες.
✓Έφηβοι 9-10 ώρες.
✓Ενήλικοι 7-8 ώρες.
Είναι προτιμότερο οι υποψήφιοι μας να γίνουν υπναράδες από σήμερα παρά να υποφέρουν από έλλειψη ύπνου.
Ας μιμηθούν τον υπναρά πλατύποδα, που έχει κάνει την ηρεμία και αποστασιοποίηση τρόπο ζωής.
Συμπερασματικά
Για τους υποψήφιους, αποδοτικότερη λειτουργία από σήμερα μέχρι τις εξετάσεις σημαίνει:
✓ Προγραμματισμός της επόμενης μέρας από την προηγούμενη.
✓ Πλήρης κανονικός ύπνος και υπνάκος καθημερινά.
✓ Αποστασιοποίηση από την επικαιρότητα που θα είναι πυκνή τον επόμενο μήνα.
✓ Ασκήσεις χαλάρωσης, γυμναστικής ή άθληση καθημερινά.
✓ Διατροφή σύμφωνα με τις οδηγίες του ιατρού σας καθημερινά.
✓ Άσκηση της μεταγνώσης, δηλαδή της ικανότητας μας να κάνουμε αυτό-κριτική, αυτό-αξιολόγηση και έτερο-αξιολόγηση. Αν οι υποψήφιοι αναγνωρίσουν τις αδυναμίες τους σήμερα, μπορούν να εστιάσουν τις προσπάθειές τους ανάλογα.
