Στο κείμενό μας στα “Χανιώτικα νέα” της 1ης Σεπτεμβρίου για τον ήρωα Πάνο Κορνάρο, έναν από τους 200 εκτελεσμένους από τους Γερμανούς στην Καισαριανή την Πρωτομαγιά του 1944, από αβλεψία, παραλείψαμε να συμπεριλάβουμε μια πολύ σημαντική μαρτυρία για τη σύλληψη και τον εγκλεισμό του στο κάτεργο της Ακροναυπλίας.
Είναι η μαρτυρία – αφήγηση του κομμουνιστή – αντιστασιακού Φραγκιού Λαγωνικάκη και συγκρατούμενου του Κορνάρου, που είχε το ιστορικό “καφενείο του Φραγκιού” στο λιμανάκι της Νέας Χώρας. Η μαρτυρία δόθηκε τον Δεκέμβριο του 1983 και δημοσιεύτηκε σε επτά συνέχειες στην εφημερίδα “Αλήθεια” των Χανίων από τον Φεβρουάριο του 1988, με τίτλο “Σελίδες από την ιστορία του προοδευτικού κινήματος στα Χανιά”. Το απόσπασμα είναι το παρακάτω: «[…] Όταν έγινε η δικτατορία του Μεταξά, έγιναν και στα Χανιά μαζικές συλλήψεις. Μια μέρα ήρθαν πρωί-πρωί στο σπίτι μου και με έπιασαν. Στην ασφάλεια βρήκα το Χρήστο Δαρατσάκη, τον Κώστα Τζάκο, τον Γιάννη Πεντάρη, τον Παναγιώτη Κορνάρο, τον Παναγιώτη Τσεπέτη και άλλους. Μας μετέφεραν στο τμήμα μεταγωγών στα δικαστήρια. Διαμαρτυρηθήκαμε, ζητούσαμε να μας απολύσουν. Ήρθε ο γενικός διοικητής Πότης Σφακιανάκης, “Περιμένω διαταγές από το Μανιαδάκη”, μας είπε. Την επόμενη, συνοδεία και με χειροπέδες μας έβαλαν στο βαπόρι, μας έκλεισαν μερικές μέρες στο μεταγωγών του Πειραιά και από εκεί στην Ακροναυπλιά. Ηταν μια φυλακή παλιό φρούριο με ιστορία, εκεί είχαν κλείσει και το Γέρο του Μωριά, τον Κολοκοτρώνη, εκεί και τον Μακρυγιάννη, όταν σήκωσαν κεφάλι να πολεμήσουν την ξενοκρατία που πήρε τη θέση των Τούρκων και των κοτζαμπάσηδων. Εμείς οι Χανιώτες πήγαμε πρώτοι, εκατομμύρια ψύλλοι και κοριοί πέσανε πάνω μας να μας πνίξουν. Σε λίγες μέρες οι θάλαμοι ήταν γεμάτοι από συντρόφους, οργανώσαμε τη ζωή μας, το μαγειρείο, το φούρνο, το λουτρό, καθαρίσαμε τη βρωμιά, ασπρίσαμε. Χωριστήκαμε σε παρέες, εμείς οι Χανιώτες στον ίδιο θάλαμο, στην ίδια παρέα, πείνα και των γονέων, το ψωμί λιγοστό, το φαΐ χωρίς λάδι. Καταλαβαίναμε ότι μας πήγαιναν για εξόντωση όπως και το κατάφεραν στο τέλος, παραδίνοντας τους κρατούμενους την πρώτη μέρα της κατοχής στους Γερμανούς δήμιους. Μια μέρα απόλυσαν όλους τους Χανιώτες, εκτός από μένα. Μαριακάκη, Καλαφατάκη, Βεστάκη κ.λπ. Υστερα από μερικές μέρες τους έφεραν όλους πίσω, δεν είχε πετύχει το κόλπο.
Σε έναν θάλαμο είχαν απομονώσει όλους τους διανοούμενους και επιστήμονες, ήταν πολλοί, όπως ο Δημήτρης Γληνός, ο παιδαγωγός, τρεις γιατροί, ο Μανώλης Σιγανός από το Ηράκλειο, ο Γιάννης Αντωνιάδης και ένας άλλος, που δε θυμάμαι το επίθετό του. Ήταν ακόμα ο Σινακός, ο Βασίλης Μπαρτζώκας και πολλοί άλλοι. Ένα βράδυ πυροβόλησε η φρουρά μέσα στους θαλάμους, χωρίς λόγο. Σκότωσαν το δάσκαλο Σταυρίδη από τη Φλώρινα. Λένε πως στόχος ήταν ο Γληνός, αλλά αστόχησαν. Διαμαρτυρηθήκαμε στη διεύθυνση και στο Υπουργείο, κάναμε αποχή, ζητήσαμε να γίνουν ανακρίσεις, να περάσει από δίκη ο διοικητής της φρουράς. Στο θάλαμο δεν μέναμε ούτε μια ώρα αργοί. Την ημέρα με το νοικοκυριό μας, να καθαρίσουμε, να πλύνουμε τα ρούχα μας, να βοηθήσουμε στο μαγειρειό, κάναμε μαθήματα. Το βράδυ είχαμε πρόγραμμα ψυχαγωγίας με απαγγελίες, θεατρικά σκετς, χορούς. Στις 25 του Μάρτη, μας άφησαν και γιορτάσαμε όλοι μαζί, αλλά η διεύθυνση έκανε λογοκρισία στο πρόγραμμα. Ακόμα και από το ποίημα του Ρήγα Φεραίου κόψανε τους στίχους που λέγανε να ενωθούνε οι λαοί των Βαλκανίων, να διώξουνε τον Τούρκο δυνάστη. Πολλές φορές η διεύθυνση της φυλακής μας έφερνε χαφιέδες στους θαλάμους, εμείς τους αναγνωρίζαμε αμέσως και τους είχαμε σε απομόνωση. Ερχόταν δίπλα σου να πιάσουν κουβέντα, εσύ έφευγες, δεν τους μιλούσε κανείς. Σε λίγες μέρες τους έπαιρναν για να φέρουν άλλους που είχαν την ίδια τύχη […]».
*Ο Γιώργος Πιτσιτάκης είναι δάσκαλος – ιστορικός ερευνητής
