Ο ηλεκτρισμός “θαμπώνει” τ’ άστρα

Κύριε διευθυντά, μέχρι τη δεκαετία του 1950, στην Ελλάδα ήταν ηλεκτροφωτισμένες μόνο οι πόλεις. Ο εξηλεκτρισμός άρχισε τη δεκαετία του 1950 και ολοκληρώθηκε τη δεκαετία του 1960. Το αμυδρό φως των μέσων φωτισμού που είχαμε προ του εξηλεκτρισμού (λύχνος, λάμπα πετρελαίου), ήταν αμελητέο σε σχέση με το ηλεκτρικό φως που είναι δυνατό και “θαμπώνει’ τα αστέρια, τόσο που δεν φαίνονται, εκτός από λίγα ή ελάχιστα, ανάλογα με τον φωτισμό. Εδώ στο λεκανοπέδιο της Αθήνας, προστέθηκε και το νέφος, που όχι μόνο θα έκρυβε τα αστέρια από μόνο του, αλλά έδιωξε και τα χελιδόνια. Οσοι είχαμε το “προνόμιο” να μένουμε μακριά από πόλεις προ του εξηλεκτρισμού, τις νύχτες, όταν δεν ήταν συννεφιά και φεγγάρι, βλέπαμε τον έναστρο ουρανό. Τα αναρίθμητα μικρά και μεγάλα αστέρια. Τα στολίδια του ουρανού. Γνωστά σε όλους ήταν η Πούλια (Πλειάδες) και η Αφροδίτη, το φωτεινότερο άστρο – πλανήτης, γνωστή ως Αυγερινός, όταν είναι στην Ανατολή και Αποσπερίτης, όταν είναι στη Δύση. Τότε που τα ρολόγια ήταν σπάνια, η Πούλια και η Αφροδίτη ήταν το ρολόι των ανθρώπων της υπαίθρου και περισσότερο των βοσκών. Ο Ιορδάνης ποταμός, όπως ελέγαμε τον Γαλαξία, είναι μία πολύ στενή λωρίδα από αστέρια, «σαν ποταμός», που εκτείνεται στο μισό και πλέον στερέωμα. Τα άπειρα αστέρια του φαίνονται τόσο μικρά, που όποιος έχει αδύνατη όραση δεν τα διακρίνει. Βλέπει μια στενή λωρίδα αραιό σύννεφο. Η αναγνώριση του Πολικού Αστέρα, εκτός από τους επαγγελματίες (αστρονόμους, ναυτικούς), πολλές φορές απασχολούσε και τους μαθητές. Από τη Μεγάλη Αρκτο στη Μικρή και δίπλα στην ουρά της Μικρής Αρκτου, ένα μικρό αστέρι. Ο Βόρειος Πόλος του ουρανού. Για τον προσανατολισμό. Από τους γεννημένους μετά τον εξηλεκτρισμό, λίγοι θα έχουν εμπειρία του έναστρου ουρανού σε όλο του το μεγαλείο. Του υπέροχου και μοναδικού θεάματος που ξεκουράζει την ψυχή και εξάπτει τη φαντασία. Το θέαμα που οδηγεί τη σκέψη στο θαύμα της δημιουργίας του Σύμπαντος και στον Δημιουργό του. Ο ουρανός θα φαίνεται όπως τα παλιά τα καλά χρόνια, από σημείο που να είναι μακριά από φωτισμό και να μην είναι ορατά φώτα. Τέτοιο σημείο μπορεί να είναι ένα οροπέδιο ή ένα “λακκούδι”, εάν περιβάλλεται από υψώματα, για να εμποδίζουν και τα φώτα και την ανταύγεια των φώτων. Οποιος δεν έχει εμπειρία του έναστρου ουρανού και την επιδιώξει, θα ανταμειφθεί και με το παραπάνω, από το μοναδικό θέαμα. Στο μέτριο αρκείσαι, αν δεν γνωρίσεις το ωραίο και στο ωραίο αρκείσαι αν δεν γνωρίσεις το ωραιότερο. Στην προκειμένη περίπτωση η επιδίωξη του ωραιότερου είναι εφικτή. Αξίζει. Ευχαριστώ για τη φιλοξενία Καστρινάκης Δημοσθένης, Βριλήσσια Αθήνα