Ο Ιωάννης Κονδυλάκης, όπως είναι ευρέως γνωστό, είναι ο πατέρας του χρονογραφήματος στην Ελλάδα. Ο Βιαννίτης δημοσιογράφος και συγγραφέας, όπως είναι επίσης γνωστό, έζησε στα τέλη του 19ου αιώνα στα Χανιά εργαζόμενος ως δάσκαλος (1885 στο Μόδι), ενώ ταυτόχρονα αρθρογραφούσε στην τοπική εφημερίδα «Άμυνα». Εδώ εμπνεύστηκε το δεύτερο, μετά τον «Πατούχα», γνωστό του ηθογραφικό μυθιστόρημα «Όταν ήμουν δάσκαλος».
Το έργο του και η προσωπικότητά του ενέπνευσαν τους Βιαννίτες, οι οποίοι το 1924 ίδρυσαν τον σύλλογο «Ο Διαβάτης» στην Άνω Βιάννο και στη συνέχεια τους συλλόγους «Ο Διαβάτης» στην Αθήνα (1961) και «Πατούχας» στο Ηράκλειο (1956). Κατά τη Μεταπολίτευση η τοπική εφημερίδα της Βιάννου «Βιαννίτικα Νέα» (1976-2002) έκανε ένα εκτενές αφιέρωμα με την έκδοση τόμου με το έργο του (1977), όπως φαίνεται στην παραπάνω εικόνα. Την αξία του Κονδυλάκη αναγνώριζαν και οι Χανιώτες λόγιοι, γι’ αυτό τη Δευτέρα 1 Νοεμβρίου 1937 ο αείμνηστος Νίκος Τωμαδάκης και ο αρθρογράφος με το ψευδώνυμο «Σ. Σμίθ» έκαναν ένα αφιέρωμα στον Βιαννίτη λογοτέχνη στον «Εσπερινό Ταχυδρόμο».
Ο «Σ. Σμιθ» γράφει το άρθρο με τίτλο: «ΣΥΓΓΡΑΦΕΊΣ ΠΟΥ ΕΣΒΥΣΑΝ. ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΟΝΔΥΛΑΚΗΣ (ΔΙΑΒΑΤΗΣ)». Ο δημοσιογράφος αναφέρει ένα σύντομο βιογραφικό και την εργογραφία του, αναφέροντας ότι η εφημερίδα κάνει ένα μικρό αφιέρωμα στη φιλολογική της σελίδα στη μνήμη του.
Στη συνέχεια, ο Νίκος Τωμαδάκης αναφέρεται αναλυτικά στο έργο του και την προσωπικότητά του στο άρθρο «ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ Ι. ΚΟΝΔΥΛΑΚΗ», διανθίζοντας την αφήγηση με ένα ανέκδοτο για τον Κονδυλάκη, καθώς είναι γνωστό ότι οι Βιαννίτες γενικότερα και ο Κονδυλάκης ειδικότερα έχουν ένα ιδιαίτερο σατιρικό τρόπο περιγραφής των γεγονότων και ταυτόχρονα αυξημένη την αίσθηση του χιούμορ. Κατά την Μεταπολιτευτική επανάσταση του 1895 στα Χανιά ο Κονδυλάκης και άλλοι αθηναίοι δημοσιογράφοι κατέβηκαν στην Κρήτη και από τα Σφακιά ανέβηκαν στους Κάμπους Κυδωνίας, όπου ήταν η έδρα της επαναστατικής συνέλευσης με πρόεδρο τον Μανούσο Κούνδουρο. Μόλις τελείωσε η συνέλευση ο Βιαννίτης συγγραφέας, ακούγοντας τις ομιλίες των αγωνιστών ρώτησε τον Κούνδουρο γιατί όλοι οι παρευρισκόμενοι αυτοπροσδιορίζονταν ως «καπετάνιοι». Ο Κούνδουρος «υπομειδίασε», αλλά δεν απάντησε. Ο Κονδυλάκης γύρισε στη Βιάννο και κάθισε στο καφενείο της πλατείας της Άνω Βιάννου κάτω από τον ιστορικό πλάτανο παρέα με τον αξιωματικό του ιππικού Μουρούζη, αναφέροντάς του την εμπειρία που είχε στους Κάμπους Κυδωνίας. Παράγγειλαν τους καφέδες τους, αλλά ο καφετζής αργούσε εκνευριστικά πηγαινοερχόμενος ανάμεσα στους πελάτες με τον παλιό αμφιβόλου καθαρότητας δίσκο σερβιρίσματος. Στο τέλος χάνοντας την υπομονή του ο Κονδυλάκης του φώναξε: «Καπετάν καφετζή, φέρε μου ένα καπετάν καφέ εις ένα καπετάν καθαρόν δίσκον»!
Βιβλιογραφία
Α. Αλιγιζάκης, Βιαννίτικα πολιτισμικά σκιρτήματα τον 20ο και 21ο αιώνα, Ηράκλειο 2019.
