Ο πλούτος που απολαμβάνει και ο έλεγχος που ασκεί στην οικονομία και στην κοινωνία το προνομιούχο 1%, σχεδόν οπουδήποτε στον κόσμο, είναι ένας «ιός», ο οποίος δεν έχει αφήσει αμόλυντη και την επιστήμη. Ένα πεδίο που υπερηφανευόταν κάποτε ότι εμφάνιζε πολύ λιγότερες ανισότητες σε σχέση με άλλους τομείς.
Ένα αφιέρωμα στο επιστημονικό περιοδικό “Nature” (μαζί με το “Science” είναι τα σημαντικότερα διεθνώς) αναδεικνύει στο προσκήνιο ένα ζήτημα, το οποίο έως τώρα συζητιόταν διακριτικά – αν συζητιόταν. Η βασική διαπίστωση είναι ότι, όπως συμβαίνει και σε άλλα πεδία, η επιστήμη σε όλες λίγο-πολύ τις χώρες γίνεται πλέον προνόμιο των προνομιούχων.
Όσοι ξεκινούν από πλεονεκτική θέση ήδη από τις σπουδές τους (καλύτερα πανεπιστήμια, περισσότερες γνωριμίες κ.α.), πιάνουν στη συνέχεια τα καλύτερα επιστημονικά «πόστα», με τις μεγαλύτερες μισθολογικές απολαβές, με τα περισσότερα ερευνητικά κονδύλια στη διάθεση τους, τις περισσότερες επιστημονικές δημοσιεύσεις σε περιοδικά κύρους, το μεγαλύτερο πρεστίζ και επιρροή στην κοινωνία κ.α.
Όπως τονίζεται, «σε πολλές χώρες οι καριέρες στην επιστήμη τείνουν να πηγαίνουν στα παιδιά των οικογενειών που ανήκουν στις ανώτερες κοινωνικο-οικονομικές ομάδες». Και αυτό ισχύει από τις ΗΠΑ και τη Βρετανία ως την Κίνα και την Ιαπωνία.
Το αποτέλεσμα της διευρυνόμενης ανισότητας εδώ και λίγες δεκαετίες είναι ότι πολλοί μη προνομιούχοι κοινωνικά και οικονομικά υποψήφιοι επιστήμονες είτε απογοητεύονται και ακολουθούν άλλη καριέρα, είτε -ακόμη κι αν γίνουν τελικά επιστήμονες- «θάβονται» μέσα στην ανωνυμία, στην έλλειψη ερευνητικών κονδυλίων και στους μέτριους μισθούς.
Η συνέπεια αυτής της κατάστασης είναι, όπως επισημαίνει το “Nature”, ότι οι χώρες και οι κοινωνίες χάνουν πολύτιμα ταλέντα, που θα μπορούσαν να συνεισφέρουν σημαντικά στην ανάπτυξη και στην ευημερία τους.
Η ειρωνεία μάλιστα -ή το απαράδεκτο του πράγματος- είναι ότι οι επιστήμονες χρηματοδοτούνται αποκλειστικά ή σε μεγάλο βαθμό από δημόσιο χρήμα (δηλαδή των φορολογουμένων πολιτών), οπότε έμμεσα οι φορολογούμενοι επιδοτούν τους ήδη προνομιούχους επιστήμονες για να διευρύνουν τα πλεονεκτήματά τους.
