» Πώς οι Καιρικές Προβλέψεις Επηρεάζουν την Ψυχολογία µας
Τα τελευταία χρόνια (όπως πχ και τις τελευταίες ηµέρες άλλωστε) παρατηρείται συχνά η τάση οι καιρικές συνθήκες να παρουσιάζονται µε έντονο, δραµατικό και συχνά υπερβολικό τρόπο. Ρώτησα λοιπόν φίλους µου ψυχολόγους τι επιπτώσεις µπορεί να έχει αυτό στον κόσµο και µου εξήγησαν πώς αυτή η πρακτική µπορεί όντως να επηρεάσει την αντίληψη των ανθρώπων για την πραγµατική ένταση ή επικινδυνότητα των καιρικών φαινοµένων.
Ένα σηµαντικό ψυχολογικό φαινόµενο που σχετίζεται όπως µου είπαν µε την παραπάνω συµπεριφορά είναι η «γνωστική διαθεσιµότητα» (availability heuristic). Σύµφωνα µε αυτό το φαινόµενο, οι άνθρωποι έχουν την τάση να υπερεκτιµούν τη συχνότητα ή τη σοβαρότητα γεγονότων που είναι πιο εύκολα διαθέσιµα στη µνήµη τους. Όταν οι καιρικές ειδήσεις προβάλλουν έντονα και µε δραµατικούς τίτλους καιρικά φαινόµενα το κοινό τείνει να πιστεύει ότι αυτά τα φαινόµενα είναι πιο συχνά και πιο σοβαρά από ό,τι είναι στην πραγµατικότητα.
Επιπλέον, ένα δεύτερο σηµαντικό φαινόµενο είναι αυτό της «συναισθηµατικής µετάδοσης» (emotional contagion). Τα έντονα συναισθήµατα που µεταδίδονται µέσω των καιρικών ειδήσεων, όπως το άγχος, ο φόβος ή η ανησυχία, έχουν την τάση να «µεταφέρονται» στους αναγνώστες-ακροατές- τηλεθεατές. Αυτό έχει ως αποτέλεσµα ο κόσµος να βιώνει µια αυξηµένη συναισθηµατική φόρτιση και να αντιλαµβάνονται τον κίνδυνο ως µεγαλύτερο, ακόµα κι αν προσωπικά δεν αντιµετωπίζουν άµεσο κίνδυνο.
Παράλληλα, είναι σηµαντικό να σηµειωθεί ότι πολλές φορές οι καιρικές προβλέψεις βασίζονται σε πηγές αµφιβόλου εγκυρότητας ή αναµεταδίδουν πληροφορίες από όχι και τόσο αξιόπιστες πηγές. Αυτή η πρακτική ενισχύει ακόµα περισσότερο τη δραµατοποίηση και τη σύγχυση, συµβάλλοντας στην παραπληροφόρηση και στην αύξηση της ανησυχίας του κοινού.
Επίσης, οι τίτλοι που συνοδεύουν αυτές τις προβλέψεις συχνά δίνονται από ανθρώπους (και παρακαλώ δώστε βάση σ’ αυτό) που δεν έχουν καµία επιστηµονική γνώση ή σχέση µε τα καιρικά φαινόµενα, κάτι που µπορεί να οδηγήσει σε περαιτέρω υπερβολές και ανακρίβειες.
Ο σοβαρότερος όµως κίνδυνος από την υπερβολική δραµατοποίηση των καιρικών φαινοµένων είναι ότι το κοινό µπορεί να πάψει να πιστεύει τις προειδοποιήσεις, όταν πραγµατικά θα υπάρξουν σοβαρά και επικίνδυνα φαινόµενα. Η συνεχής υπερβολή µπορεί να προκαλέσει κόπωση και αδιαφορία στο κοινό, καθιστώντας δύσκολη την αντιµετώπιση πραγµατικά επικίνδυνων καταστάσεων.
Είναι σηµαντικό να κατανοήσουµε αυτά τα ψυχολογικά φαινόµενα ώστε να µπορούµε να αξιολογούµε τις καιρικές πληροφορίες µε ψυχραιµία και ρεαλισµό, προστατεύοντας έτσι την ψυχική µας υγεία από περιττή ένταση και άγχος. Η ενηµέρωση είναι απαραίτητη, αλλά εξίσου σηµαντική είναι η κριτική αξιολόγηση της πληροφορίας που λαµβάνουµε.
*Ο Σάκης Αρναούτογλου είναι ευρωβουλευτής του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝ.ΑΛ.
