• «Ο Ερντογάν κι οι συνεργάτες του επιμένουν να κλιμακώνουν τις προκλήσεις και τις απειλές εναντίον του “γείτονά” τους: της χώρας μας!»
ΑΠΟ ΤΑ ΛΙΓΑ πράγματα που δεν μπορούμε να επιλέξουμε, είναι οι γονείς κι οι γείτονές μας! Τυχαίνει συχνά, οι δυο αυτοί παράγοντες να κάνουν τη ζωή μας παράδεισο ή κόλαση. Όπως συμβαίνει με την αφόρητη πίεση που ασκούν στα παιδιά τους κάποιοι γονείς, προκειμένου να ακολουθήσουν αυτά σπουδές άλλες από εκείνες που τα ίδια θέλουν! Ή, όπως βιώνουμε σήμερα το έντονο φραστικό και “στην πράξη” ανεξέλεγκτο pressing που μας ασκεί η “σύμμαχος” στο ΝΑΤΟ γειτονική μας χώρα, η Τουρκία.
ΕΤΣΙ ΚΙ ΑΛΛΙΩΣ, η γειτνίαση με κακούς ανθρώπους ή έθνη, δεν είναι μόνο τωρινό φαινόμενο… Μάλλον ανάγεται στα πρώτα χρόνια της εμφάνισης του ανθρώπου στη γη, τότε που η έννοια “δικός μου χώρος” έγινε σύμφυτη μ΄αυτόν που μπορούσε να επιβάλλει δια της βίας τη βούλησή του -κάτι που αυτόματα σήμαινε πόλεμο! Η συμβίωσή μας, λοιπόν, με τους άλλους (άτομα ή έθνη) ήταν -και παραμένει- προβληματική, όταν δεν υπάρχει αλληλοκατανόηση και σεβασμός των δικαιωμάτων του άλλου κι όταν αυτό που κυριαρχεί είναι ο εγωισμός κι η απληστία.
Ο ΗΣΙΟΔΟΣ (8ος αι. π.Χ.) στο διδακτικό έργο του «Έργα και Ημέραι» (στ. 346-351) αναφέρεται στον “κακό” γείτονα ως εξής (1):
“Τόση ο κακός ο γείτονας πληγή, όση ο καλός βοήθεια μεγάλη.
«Έπιασε την καλή» αυτός που γείτονα έλαχε καλό.
Ούτε και θα χαθεί το βόδι του, εάν ο γείτονας κακός δεν είναι.
Μέτρα καλά τα δανεικά απ᾽ το γείτονα, καλά να τα επιστρέφεις,
με το ίδιο μέτρο, και με καλύτερο αν μπορείς,
ώστε να βρεις, αν χρειαστείς, και στο μέλλον επαρκή βοήθεια…”
ΕΜΕΙΣ, από τους παλαιότερους λαούς που ζουν σ΄αυτή τη κομβική γωνιά της Ευρώπης και της Μεσογείου, ποτέ δεν είχαμε καλούς γειτόνους. Όντας “ανάδελφο έθνος” -κατά τον πρώην ΠτΔ κ. Σαρτζετάκη- περιβαλλόμασταν και περιβαλλόμαστε από εχθρικά φύλα. Γι αυτό και επί αιώνες υπερασπιζόμαστε μόνοι και με πάθος, μια ελιά, ένα βράχο, μια παράδοση, ένα ξωκκλήσι, μια πανάρχαιη ιστορία, μια θάλασσα… Αυτή τη θάλασσα που ο Ερντογάν ονομάζει σήμερα “γαλάζια πατρίδα”, ή και “σύνορα της καρδιάς” του!
Η ΛΕΞΗ γείτονας στις σημερινές πολύβουες κοινωνίες δεν λέει και πολλά πράγματα… Ζούμε σε διαμερίσματα “κλουβιά” ανάμεσα σε “καλούς” και “κακούς” συγκάτοικους. Βλέπουμε πολλά, ακούμε περισσότερα και βιώνουμε πρωτόγνωρες καταστάσεις… Τέτοιες που να θέλεις να πουλήσεις το σπίτι σου, ή να το δώσεις προς ενοικίαση στο aibnb προκειμένου να γλιτώσεις από έναν κακό γείτονα ή από μια ενοχλητική γειτονιά! Δυστυχώς, όταν πρόκειται να αγοράσεις ή να ενοικιάσεις διαμέρισμα/σπίτι, δεν ρωτάς ποιον θα έχεις γείτονα ή πώς είναι η γειτονιά!
ΑΚΟΜΗ και σήμερα που ισχυριζόμαστε πως “βγήκαμε” από τα μνημόνια, η οικονομική κατάσταση των συνανθρώπων μας είναι ζόρικη. Ο καθένας κοιτάζει να τα βολέψει όπως-όπως. Υπάρχει μια κάποια αλληλεγγύη γειτόνων, αλλά τι μπορεί να προσφέρει κι αυτή περισσότερο από μια εφήμερη ανακούφιση; Όμως, μια πλήρης διάσπαση της κοινωνικής συνοχής θα μπορούσε να συμπαρασύρει όλους μας, συγγενείς, φίλους και γείτονες σε μια άβυσσο δίχως τέλος. Εδώ, μια αύξηση ορισμένων αγαθών (όπως το “μνημονιακο” πετρέλαιο) στάθηκε ικανή να “ταρακουνήσει” τα μικρά κύτταρα της κοινωνίας (οικογένειες-πολυκατοικίες). Σκεφθείτε τι έχει να γίνει σε περίπτωση μεγάλης φυσικής καταστροφής ή πολέμου, οπότε θα υπάρξει έλλειψη σε βασικότερα αγαθά (νερό, ρεύμα, στέγη κ.λπ.)
ΣΟΒΑΡΟΤΑΤΟ θέμα συνεπώς-και για τους κοινωνιολόγους-η σχέση των ατόμων, ας πούμε μιας πολυκατοικίας στα χρόνια της οικονομικής κρίσης: ζούν δίπλα, πάνω ή κάτω από άλλους, υποφέρουν, αγαπούν, μισούν, θυμώνουν ή είναι στωικοί. Γίνονται κακοί, ή μένουν καλοί- που είναι οι εξαιρέσεις. Οι περισσότεροι, αν και ιδιοκτήτες των διαμερισμάτων, είναι αδιάφοροι όταν δημιουργηθούν υλικοτεχνικά ή άλλα προβλήματα: “Άσε, θα το φροντίσει ο άλλος…”, λένε και αρνούνται να κάνουν στοιχεώδεις κινήσεις που αφορούν την ίδια την κατοικία τους! “Στρουθοκαμηλίζουν”, ο καθένας κλειδαμπαρώνεται στο σπίτι και στον εαυτό του, και λόγω ηθελημένης αποφυγής ευθυνών, δεν πράττει τίποτε. Αλλά, πώς θα μπορούσαν τέτοιοι τύποι να είναι και “καλοί γείτονες”;
Η ΛΑΪΚΗ σοφία (μαντινάδες ή παροιμίες) δεν παραλείπει να στιγματίζει τους κακούς γείτονες (άτομα ή κράτη) και να επαινεί τους καλούς (όπου υπάρχουν!). Ποιος λησμονεί την παρουσία του άλλοτε πρωθυπουργού (Κώστα Καραμανλή) στο γάμο της κόρης του Ρετζεπ Ταγιπ Ερντογάν (11 Ιουλίου 2004); Πού είναι τώρα αυτή η… κουμπαριά; Αλλά, όπως λέει ο θυμόσοφος λαός κάνε “συμπεθεριά και κουμπαριά, μακριά από τη γειτονιά”! Φυσικά και υπάρχουν παροιμίες και για τους καλούς γείτονες, όπως “καλλιά έχω το γείτονα, παρά τον αδερφό μου”. Και η άλλη: «γείτονα (καλό) έχεις, Θεό έχεις!»
Η ΠΙΟ ΕΠΙΤΥΧΗΜΕΝΗ παροιμία για τους (καλούς ή κακούς) γείτονες είναι μια εγγλέζικη που λέει πως “οι καλοί φράχτες κάνουν τους καλούς γειτόνους”. Κάτι που ως κράτος, τουλάχιστον μέχρι σήμερα, λόγω μη ενιαίας εθνικής εξωτερικής πολιτικής δεν εφαρμόσαμε ποτέ! Το να δημιουργούμε τώρα “πλωτούς φράχτες” στις θάλασσές μας για να αντιμετωπίσουμε το αυξανόμενο προσφυγικό, δεν είναι ό,τι καλύτερο. Στο μέλλον, για να μη γίνεται ζοφερό το εκάστοτε παρόν, ας έχουμε υπόψη μας το “ένας φράχτης στην αυλή τη φιλία με το γείτονα κρατεί”!
ΕΤΣΙ, η παλιά έννοια του “γείτονα” και της “γειτονιάς” έχουν χαθεί. Τώρα ο ένας υποβλέπει τον άλλο, είμαστε καχύποπτοι, δεν θέλουμε πολλά “αλισβερίσια” με τους άλλους, απομονωνόμαστε. Όσο για τον “μεγαλοϊδεάτη” Ερντογάν, ενώ ακόμη δεν βρέθηκε στις θάλασσές μας ίχνος υδρογονανθράκων, επιδιώκει με το στανιό να οικειοποιηθεί μεγαλα τμήματα της Μεσογείου -και του Αιγαίου- που μας ανήκουν με διεθνείς Συνθήκες!
ΣΗΜΕΡΑ, τόσο τα κράτη, όσο και οι γειτονιές των ανθρώπων στις πόλεις -τα λεγόμενα “τετράγωνα”- δεν έχουν καμιά σχέση με τις παλιές όμορφες και κοινωνικότατες γειτονιές. Όπως ήταν στα χωριά ή στις παλιές συνοικίες των μεταπολεμικών πόλεων: με τις αυλές τους, τα λουλούδια, τις βεγγέρες, τα χαριεντίσματα, τα κουτσομπολιά, τα σχόλια, την καλόκαρδη καλημέρα, τη βοήθεια στις δουλειές, τη συμπαράσταση στον πόνο, τη συμμετοχή στη χαρά…
ΑΛΛΟΙ καιροί, άλλες λέξεις, άλλα ήθη, άλλοι άνθρωποι. (31/1/200
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
-(1) Ησιόδου, “Έργα και Ημέραι”-”Θεογονία” (σειρά, Η σοφία των Αρχαίων Ελλήνων, τ. 9, έκδ. εφημ. Το Βήμα, 2015, μετάφραση Στ. Γκιργκένη)): “πῆμα κακὸς γείτων, ὅσσον τ᾽ ἀγαθὸς μέγ᾽ ὄνειαρ·
ἔμμορέ τοι τιμῆς ὅς τ᾽ ἔμμορε γείτονος ἐσθλοῦ· οὐδ᾽ ἂν βοῦς ἀπόλοιτ᾽, εἰ μὴ γείτων κακὸς εἴη. εὖ μὲν μετρεῖσθαι παρὰ γείτονος, εὖ δ᾽ ἀποδοῦναι, αὐτῷ τῷ μέτρῳ, καὶ λώιον αἴ κε δύνηαι,
ὡς ἂν χρηίζων καὶ ἐς ὕστερον ἄρκιον εὕρῃς.”
