«Πανσέληνος το βλέμμα σου,/ λιμάνι η καρδιά σου,
ακρογιαλιά που έψαχνα,/ να δέσω την καρδιά μου.»
(κρητική μαντινάδα)
Ο,ΤΙ και να γίνεται στον κόσμο, με ή χωρίς οικονομικές κρίσεις, η θερινή Πανσέληνος θα μας προσφέρει το χρυσαφί της χρώμα κάνοντας ελκυστικές, μαγικές, υποβλητικές και ποιητικότατες τις νύχτες μας. Με πορείες ερωτικές (1) και ονειροπολήσεις…
ΕΙΝΑΙ η Πανσέληνος άραγε, που με το θάμβος της κάνει τους εραστές ομιλητικότερους και τολμηρότερους; Λένε πως η φεγγαράδα της φετινής, δεύτερης του Ιουλίου, Πανσελήνου (31/7) είχε κυρίαρχο το μπλέ χρώμα (2). Όμως, η επίδρασή της ήταν εξίσου καταλυτική στην ψυχή μας: οι πυρωμένες νύχτες του κάθε φεγγαρόφωτου μετατρέπονται σε πεδία απογειώσεων και προσσεληνώσεων. Γινόμαστε και Σεληνίτες (3), όπως το θέλει ο Αμπρόουζ Μπηρς. Ή, όπως το λέει κι αλλιώς ο ποιητής Νίκος Καρούζος:
• «Ψηλά η νύχτα μοιάζει έρωτας…/ Ελκύομαι απ’ τα φεγγάρια/ τι δρόμους ανοίγουν για να βρεις αγαπημένη».
ΨΕΥΤΡΑ και Απατηλή η Πανσέληνος –ιδιαίτερα τ’ Αυγούστου, αλλά ψεύτικες κι απατηλές δεν είναι και οι εφήμερες καλοκαιρινές ερωτικές περιπέτειές μας; Δεν είναι απατηλές οι υποσχέσεις των πάσης φύσεως κυβερνώντων; Βέβαια, την απάτη και το όνειρο του φεγγαριού τα προσμένεις. Τα δέχεσαι ασμένως τις «νύχτες με Πανσέληνο». Τα άλλα;
ΧΑΖΕΥΕΙΣ τα φεγγαρογνέματα από το ξέφωτο των Αγίων Αποστόλων, τον Προφήτη Ηλία ή το παλιό λιμάνι, τα Φαλάσαρνα ή την Παλιόχωρα. Ταξιδεύεις νοερά στο άπειρο: φαντάζεσαι εξωμνημονιακούς κόσμους, κόσμους ονειρικούς που αναδύονται στην επιφάνεια της θάλασσας, σαν κάποιες θαμπές γοργόνες που λούζουν τα ολόξανθα μαλλιά τους φεγγαριάτικα, μακριά από τρόικες, «νέα» συριζιώτικα μέτρα και βαρουφακειάδες.
ΑΛΛΟΙ πάλι, ζουν τα φεγγαροταξίδια τους στις όχθες των ποταμών. Ανταμώνουν, λέει εκεί, νεράιδες και ξωτικά του δάσους που κατεβάζουν το φεγγάρι για να του κλέψουν λίγη φεγγαρόσκονη! Για να γειάνουν τον «λαβωμένο» έρωτά τους! Ναι, το όνειρο είναι ανάγκη, όπως και το παραμύθι, σε καιρούς χαλεπούς που δεν υποφέρονται.
ΕΠΑΝΑΠΡΟΣΓΕΙΩΝΟΜΑΣΤΕ στο φετινό σκληρότατο πολιτικό τοπίο. Διαγράφονται στον ορίζοντα της χώρας έντονες αποκλίνουσες αποχρώσεις του «ιδεολογικού» κόκκινου και του πορτοκαλί, που σβήνουν το πράσινο της φευγαλέας ελπίδας που γέννησε η νέα κυβέρνηση. Νέοι «πλανήτες» εμφανίζονται στο κυβερνητικό στερέωμα. Παράλληλοι κόσμοι μας κυβερνούν, με ανορθόδοξες φιλοδοξίες για παράταιρες ρήξεις. Η κυβέρνηση βρίσκεται στη μέγγενη δανειστών και «δραχμιστών» που θέλουν να εφαρμόσουν «συνταγές» πεπαλαιωμένες, αποτυχημένες από έναν κόσμο που πέθανε προ πολλού.
ΑΛΛΑ βλέπετε ο καθείς «με τα φεγγάρια του»! Ετσι ήμασταν, έτσι είμαστε σ’ αυτόν τον τόπο: με δεξιές ή σοσιαλιστικές συγκυβερνήσεις, ή με αριστερο-ακροδεξιές συμπράξεις, αδυνατούμε να κάνουμε την υπέρβαση για να βγούμε από την εθνική μιζέρια μας. Ευτυχώς που, μακριά από τα γήινα, έρχεται και μας συνεπαίρνει για λίγο μια Πανσέληνος: με μουσικές ΝΟΣΤΑΛΓΙΚΕΣ, αλλοτινές εικόνες, όνειρα και ποίηση.
ΤΙ ΘΑ μας έλεγε σήμερα ο αγαπημένος των αριστερών – και δικός μας- ποιητής, ο Τ. Λειβαδίτης; Μάλλον, βλέποντας «ματωμένες» (και ματαιωμένες) τις ελπίδες που πήγαν να αναγεννηθούν (όπως στα χρόνια του) «για έναν καλύτερο κόσμο», θα (ξανα)έγραφε με πικρία:
«Και να που φτάσαμε εδώ
Χωρίς αποσκευές
Μα μ’ ένα τόσο ωραίο φεγγάρι
Και εγώ ονειρεύτηκα έναν καλύτερο κόσμο
Φτωχή ανθρωπότητα, δεν μπόρεσες
ούτε ένα κεφαλαίο να γράψεις ακόμα
Σα σανίδα από θλιβερό ναυάγιο
ταξιδεύει η γηραιά μας ήπειρος…» (4)
ΕΤΣΙ και τώρα: εκεί που μας έφερε «η πρώτη φορά αριστερή συν-κυβέρνηση», με τις ασάφειές της, τα ταπεινωτικά capital controls και κυρίως την αναμενόμενη υπογραφή του 3ου μνημονίου, ακόμα και το ευφρόσυνο καλοκαιρινό φεγγάρι μας πέφτει βαρύ (5) και απειλητικό. Δυσοίωνοι καιροί! Ανέλπιδοι!… Όπως ακριβώς τα έγραφε ποιητικά, πριν 53 χρόνια, ο Βύρων Λεοντάρης:
«Έλεος δεν έχει τούτο το φεγγάρι
απλώνει, απλώνει αδιάκοπα στο δέρμα του καλοκαιριού
πήζει τον ουρανό πήζει τον άνεμο
κερώνει την καρδιά και τις χαραματιές της θύμησης
και τα σκιαγμένα πρόσωπα ψηλά στις πολεμίστρες (…)
Πεσμένοι πάνω στα καμένα βράχια
με το θρυμματισμένο πρόσωπο της ανταρσίας αναστραμμένο στο αύριο
μ’ ένα τραγούδι αλουλούδιστο στα μάτια μας
με τα κεραυνωμένα δάχτυλα φευγάτα όλα τα ελάφια
πόσες φορές θα σκοτωθούμε ακόμα; (…)
Πεσμένοι πάνω στα καμένα βράχια
πόσες φορές θα σκοτωθούμε ακόμα
ρωτώντας πάντα αμετανόητα ρωτώντας πού τραβάει
αυτός ο δρόμος που περνάει
ανάμεσα σε σκοτωμένους και φονιάδες» (6)
…ΚΑΤΑ τα άλλα, καλό υπόλοιπο καλοκαίρι.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
-(1) «Όταν βραδιάζει, εκεί που πάω, το φεγγάρι θα ’ρχεται προς εσένα κι εγώ κάθε βράδι θα τ’ ακολουθώ, θα παίρνω το δρόμο του φεγγαριού και θα πέφτω στην αγκαλιά σου» (Όμηρος Αβραμίδης, «Ο δρόμος του φεγγαριού», Αθήνα, 1999)
-(2) «Η NASA εξηγεί πως το φεγγάρι μπορεί να φανεί μπλε, αν τα νέφη από την έκρηξη ενός ηφαιστείου δημιουργήσουν τις κατάλληλες σκιές στην ατμόσφαιρα.(…) Φέτος (2015) [το μπλε χρώμα] σημαίνει «το τέλος του Ιουλίου», αναφέρει η Αμερικανική Διαστημική Υπηρεσία. Είναι η δεύτερη πανσέληνος του Ιουλίου και σύμφωνα με την σύγχρονη λαογραφία, όταν συμβαίνουν δύο πανσέληνοι μέσα στον ίδιο μήνα, τότε η δεύτερη είναι η «μπλε». Η δεύτερη πανσέληνος μέσα σε ένα μήνα δεν αλλάζει χρώμα. Ωστόσο, σε σπάνιες περιπτώσεις η Σελήνη μπορεί να γίνει μπλε» («Έθνος», 30-7-15)
-(3) «Σεληνίτης (ουσιαστικό): Αυτός που κατοικεί στη Σελήνη, σε αντιδιαστολή με τον σεληνιασμένο που τον κατοικεί η Σελήνη. Για τους Σεληνίτες μίλησαν ο Λουκιανός (120-192 μ.Χ.), ο Λοκ και άλλοι ερευνητές, χωρίς όμως να συμφωνούν στις περιγραφές τους…» (Αμπρόουζ Μπηρς, «Το Λεξικό του Διαβόλου»)
-(4) Τάσος Λειβαδίτης, Ποιήματα, «Αλλά τα βράδια…» (1993)[Απόσπασμα αυτού του ποιήματος μελοποιήθηκε από τον Γιώργο Τσαγκάρη, με εκτελεστή τον Β. Παπακωνσταντίνου]
-(5) Για την περίσταση σακαρώσαμε δυο μαντινάδες, για όλους που έχουν ανοιχτές καρδιές, αγαπούν το φεγγάρι και το χανιώτικο γιασεμί. Και που πάνω απ’ όλα, όντας αισιόδοξοι, τραγουδούν το «Θα περάσει κι αυτό!». Έτσι:
-«Ίντα να πω του φεγγαριού/ που κουζουλό με κάνει
και πανω σε άνθη γιασεμιού/ τον έρωτά μου βάνει»,
αλλά και
– «Φεγγάρι νιο-μνημονιακό/ φώτισε πλια τη χώρα
φέρε το φως του σώσματος/ και τσ΄ αλλαγής την ώρα»
6) Βύρων Λεοντάρης, «Ανασύνδεση» (απόσπασμα). Ποίημα δημοσιευμένο στο «Μαρτυρίες», δίμηνο λογοτεχνικό περιοδικό, τ. 4, Νοέμβρης-Δεκέμβρης 1962, σελ. 1]
