Ο “Κλεισθένης” και η απλή (ανα)λογική

Όπως είναι γνωστό, μία από τις κύριες ρυθμίσεις του σχεδίου νόμου με θέμα: “Μεταρρύθμιση του θεσμικού πλαισίου της Τοπικής Αυτοδιοίκησης –Εμβάθυνση της Δημοκρατίας – Ενίσχυση της Συμμετοχής –Βελτίωση της οικονομικής και αναπτυξιακής λειτουργίας των ΟΤΑ” (γνωστού ως Πρόγραμμα «ΚΛΕΙΣΘΕΝΗΣ Ι») – που συζητείται αυτές τις ημέρες στο Ελληνικό Κοινοβούλιο – είναι η καθιέρωση της απλής αναλογικής στην Τοπική Αυτοδιοίκηση (Τ.Α.).
Για την επιχειρούμενη αλλαγή του εκλογικού συστήματος έχουν διατυπωθεί σοβαρές ενστάσεις – και αντιδράσεις – απ’ όλα τα θεσμικά όργανα και τους φορείς της Τ.Α. (ΚΕΔΕ, ΕΝΠΕ, Δήμοι, Περιφέρειες) οι οποίοι επισημαίνουν – σε όλους τους τόνους – ότι η προωθούμενη ρύθμιση θα οδηγήσει σε συνθήκες τοπικής ακυβερνησίας ή διακυβέρνησης του ελάχιστου κοινού παρανομαστή, με ότι αυτό μπορεί να συνεπάγεται για την εύρυθμη και ομαλή πολιτική (και όχι μόνο) λειτουργία των Δήμων και Περιφερειών της Χώρας.
Κατά την άποψη μου, η απλή αναλογική – ιδιαίτερα στους Δήμους – θα επιφέρει σαφώς, πολυεπίπεδες δυσλειτουργίες, ιδιαίτερα σε επίπεδο διοίκησης/διακυβέρνησης και λήψης αποφάσεων από τα συλλογικά όργανα (Δ.Σ. & Επιτροπές), την ίδια στιγμή που θα δημιουργήσει ένα πολιτικό-αυτοδιοικητικό “αλισβερίσι” υπό το θεσμικό “μανδύα” του νομοθέτη, ο οποίος (φαίνεται να) αγνοεί πως ο κάθε πολίτης δεν ψηφίζει με σκοπό να καταγραφούν τα ποσοστά των κομμάτων ή των δημοτικών παρατάξεων, αλλά ψηφίζει για να κυβερνηθεί επάξια σε εθνικό ή τοπικό επίπεδο, για να αναδείξει κυβερνητικό ή δημοτικό σχήμα στο Κοινοβούλιο ή στο Δήμο του…
Και αν στην Τ.Α. δεν υπάρχει ανάλογη εμπειρία για να μπορέσουμε να αξιολογήσουμε την εφαρμογή της απλής αναλογικής, δεν ισχύει το ίδιο και σε κοινοβουλευτικό επίπεδο όπου υπάρχουν τα εξής (δυσμενή) ιστορικά προηγούμενα:
•Εκλογές του πρώτου μισού της δεκαετίας του ’30: σε 4 χρόνια 4 εκλογικές αναμετρήσεις (1932, 1933, 1935, 1936). Τη “λύση” έδωσε η 4η Αυγούστου…
•Εκλογές της περιόδου 1950-52: σε 2 χρόνια 3 εκλογικές αναμετρήσεις (1950, 1951, 1952). Τη “λύση” έδωσε το πλειοψηφικό σύστημα…
•Εκλογές της περιόδου 1989-90: σε 9 μήνες 3 εκλογικές αναμετρήσεις (Ιούνιος και Νοέμβριος 1989, Απρίλιος 1990). Τη “λύση” έδωσε ο Κατσίκης, βουλευτής ΔΗΑΝΑ, ο οποίος προσχώρησε στη ΝΔ και σχηματίστηκε η πλειοψηφία των 151…
Τα παραπάνω στοιχεία καταδεικνύουν, αν μη τι άλλο, ότι το σύστημα της απλής αναλογικής σε κοινοβουλευτικό επίπεδο απέτυχε όποτε αυτό εφαρμόστηκε στη χώρα μας. Εύλογα λοιπόν προκύπτει το ερώτημα (και η απορία) γιατί ένα «προβληματικό» εκλογικό σύστημα σε επίπεδο κεντρικής διοίκησης που δημιούργησε πλείστα πολιτικά – και όχι μόνο – αδιέξοδα, επιλέγεται από την παρούσα Κυβέρνηση για να εφαρμοστεί στην τοπική αυτοδιοίκηση και ποια είναι, εν τέλει, τα προβλήματα που θα επιλύσει;
Οι απαντήσεις που έως σήμερα δίνει το Υπουργείο Εσωτερικών στα παραπάνω ερωτήματα – και οι οποίες κάνουν λόγο για «ανάγκη ενίσχυσης της αντιπροσωπευτικής εκπροσώπησης της κοινωνίας στα Δημοτικά και Περιφερειακά Συμβούλια» – προφανώς δεν πείθουν και το κυριότερο δεν δίνουν λύσεις στα σοβαρά και χρονίζοντα προβλήματα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Χαρακτηριστική είναι η αναφορά του Δημάρχου Τρικκαίων Δημήτρη Παπαστεργίου ο οποίος – σε πρόσφατο άρθρο του – επισημαίνει: «αδυνατώ ειλικρινά να καταλάβω γιατί πρέπει να υποβάλλουμε τους Δήμους μας σε αυτή τη δοκιμασία (σσ.: την απλή αναλογική) Θα λύσουμε μήπως το πρόβλημα της γραφειοκρατίας; Θα δώσουμε πιο άμεσες λύσεις στους Δημότες μας; Θα αποκτήσουμε αυτονομία και αυτοτέλεια; Θα προωθήσουμε την καινοτομία, τη νεανική επιχειρηματικότητα, τη συμμετοχή των νέων, την τοπική ανάπτυξη; Θα απαγκιστρωθούμε από τα κόμματα; Θα θωρακιστούμε από μικροσυμφέροντα; Δυστυχώς όχι. Για όλες τις παραπάνω περιπτώσεις θα ισχύσει ακριβώς το αντίθετο».
Σε όλη αυτή τη συζήτηση, αναφορικά με το αν η απλή αναλογική αποτελεί το βέλτιστο εκλογικό σύστημα στην Τ.Α. – αξίζει να θυμηθούμε τον Παρασκευά Αυγερινό (ιατρός, πολιτικός, πρ. Αντιπρόεδρος Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου) ο οποίος στο βιβλίο του «Η πολιτική σε πρώτο πρόσωπο» (Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2015), προτάσσει τα τρία κριτήρια που κάθε εκλογικός κανόνας οφείλει να ικανοποιεί και τα οποία είναι:
1. να μην οδηγεί σε ακυβερνησία,
2. να περιορίζει/αποφεύγει τους αποκλεισμούς,
3. να μην προσθέτει νέα προβλήματα στα ήδη υπάρχοντα.
Δυστυχώς, ο “Κλεισθένης”, σε ότι αφορά το εκλογικό σύστημα της απλής αναλογικής που εισάγει, δεν φαίνεται να πληροί κανένα από τα παραπάνω κριτήρια, γεγονός που οδηγεί αβίαστα στο ερώτημα αν αυτό που τελικά απουσιάζει από το θεσμικό πλαίσιο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης είναι η απλή αναλογική ή η απλή λογική…