Στις βιομηχανίες εργαλεία και μηχανήματα δεν χρειάζονται ούτε ύπνο, ούτε γεύματα. Ένα εργοστάσιο όμως θα είναι ύπερ-παραγωγικό μόνο αν και ο άνθρωπος προσαρμόζεται στους ρυθμούς του. Όταν αυτός φτάνει στο όριο του απλά αντικαθίσταται με άλλο εργάτη στην ακόλουθη βάρδια. Αυτή είναι η έννοια της νυχτερινής βάρδιας και μας φανερώνει μια μεγάλη αλλαγή· Ενώ στο παρελθόν το χέρι του σφυριού προσαρμοζόταν στο χέρι του εργάτη, δηλαδή το εργαλείο προσαρμοζόταν στον άνθρωπο, στην εποχή της τεχνικής είναι ο άνθρωπος που προσαρμόζεται στις δυνατότητες της μηχανής: είμαστε άνθρωποι στα μέτρα μίας μηχανής. Ο Καρλ Μαρξ ορίζει αυτή την αλλαγή ως αλλοτρίωση, την ανθρώπινη αποξένωση.
Ο προβληματισμός του ανθρώπου είναι τώρα:
Πώς μπορώ να είμαι μέγιστα αποδοτικός;
Η βιομηχανία δεν κάνει όλα αυτά από μόνη της. Μόνο χάρη στην τεχνική αντίληψη του «μέγιστου αριθμού στον ελάχιστο χρόνο» μπορούσε η βιομηχανία, και αυτή υπηρέτρια της τεχνικής, να πραγματοποιεί “το μέγιστο κέρδος στο ελάχιστο κόστος”.
Το ερώτημα “περί μέγιστης αποδοτικότητας” έγινε πιά ηθικός και εσώτατος προβληματισμός. Ακριβώς/ορθός τώρα σημαίνουν δίκαιος επειδή οτιδήποτε αργοπορεί την παραγωγή θα μειώσει τον πλούτο εις βάρος όλων. Θα λέγαμε ότι τα γηρατειά είναι το σφάλμα του συστήματος όντας μη-παραγωγικά, αφού είναι δίκαιο να αναγνωρίζονται τα εργασιακά χρόνια των γερόντων. Η σύνταξη προβλέπει συγκεκριμένα χρόνια εργασίας με πολύ ακριβή κριτήρια. Όμως τα χρόνια των γηρατειών παραμένουν αποδοτικά επειδή η σύνταξη πληρώνεται, ο «γέρος» παραμένει μέσα στον κύκλο της αποδοτικότητας επειδή ξοδεύει τα χρήματά του υπέρ του συστήματος, και μάλλον όλα, έτσι πολύ ορθολογιστικά τίποτα δεν περισσεύει. Οπότε σε αυτό το σενάριο πάλι φανερώνεται ότι ο συνταξιούχος δεν πληρώνεται επειδή είναι δίκαιο, πληρώνεται επειδή η τεχνική δεν αφήνει τίποτα εκτός, όλο το μηνιαίο ποσό επιστρέφει στον κύκλο. Τίποτα δεν περισσεύει, τίποτα δεν απομένει ανεκμετάλλευτο. Η ακμή της αποτελεσματικότητας.
Λόγω των αυτοματοποιημένων διαδικασιών το κατοικημένο περιβάλλον είναι μέρος ενός τεράστιου συστήματος που μας συμπεριλαμβάνει. Παρόλο που νομίζουμε ότι κυκλοφοράμε ελεύθερα, είμαστε πάντα μέσα στο προβλεπόμενο σχέδιο πόλης, θα πάμε «όπου θέλουμε» μόνο από συγκεκριμένες διαδρομές. Η «ελεύθερη μας κίνηση» είναι προβλεπόμενη και ρυθμισμένη από προγραμματισμένα φανάρια που κρατάνε τον χρόνο, ο χρόνος γίνεται «κρατούμενος». Οπότε ο ορθολογισμός είναι πιά το περιβάλλον μας. Είμαστε σαν τον Τσάρλι Τσάπλιν που καταπίνεται από το τεράστιο μηχανισμό του εργοστασίου στην ταινία του, που όχι τυχαία, ονομάζεται “Modern Times”.
Eρωτήσεις αρμονικής συμβουλευτικής:
1η Αντιλαμβάνομαι ότι όλος ο χρόνος μου αξιολογείται;
2η Βλέπω ότι μπορώ να αξιοποιήσω τον χρόνο μου;
*O Tiziano Calabrese είναι σύμβουλος Αρμονικής Σκέψης
e-mail: ask@tizianocalabrese.com
Facebook : “Αρμονική Σκέψη“
