Η αναγραφόμενη “είδηση” ανάγεται στην περίοδο όπου εμαίνετο ο Κριμαϊκός πόλεμος (Οκτώβριος 1853 – Φεβρουάριος1856).
Αντιμέτωποι βρέθηκαν οι Αγγλογάλλοι σε συμμαχία με την Οθωμανική αυτοκρατορία και η Τσαρική Ρωσία.
Η ελληνική κοινή γνώμη τάχτηκε με την ομόδοξη Ρωσία και οι πρώτες επιτυχίες αυτής συνέγειραν τους ελληνικούς πληθυσμούς του υπόδουλου ελληνισμού και είχαμε τοπικές εξεγέρσεις στην Ήπειρο, Θεσσαλία και Μακεδονία, τις οποίες ενίσχυε το μικρό ελληνικό βασίλειο.
Οι Αγγλογάλλοι, προκειμένου να βάλλουν τέρμα στις εξεγέρσεις αυτές, προχώρησαν στην κατοχή του Πειραιά και άλλων λιμανιών της χώρας, και με τους στόλους τους μετέφεραν το μικρόβιο της χολέρας, η οποία εθέρισε πλήθος Ελλήνων.
Η πιο γνωστή επιχείρηση του Κριμαϊκού πολέμου είναι η λεγόμενη «επέλαση της ελαφράς ταξιαρχίας» των Άγγλων η οποία και απέτυχε.
Τελικά, νικητής της αιματηρής διαμάχης, ανεδείχθησαν οι Αγγλογάλλοι και οι Τούρκοι.
Έτσι, το περιστατικό με τον γέροντα Μαραθάκη εντάσσεται χρονικά στα πλαίσια του Κριμαϊκού πολέμου και η πρόποσή του υπέρ της υγείας του υιού του Νικολάου, εθεωρήθη πράξη εχθρική για την Οθωμανική αυτοκρατορία, τούτο διότι ο Αυτοκράτορας της Ρωσίας ελέγετο Νικόλαος και εκρίθη από τον Οθωμανικό αξιωματούχο ότι η πρόποση αφορούσε αυτόν. Μάλιστα, λίγους μήνες μετά το αναγραφόμενο περιστατικό της αθηναϊκής εφημερίδας “Αθηνά”, ο αυτοκράτωρ Νικόλαος πέθανε.
Το τραγελαφικό αυτό περιστατικό που τόσο παραστατικά περιγράφεται στην “είδηση” του 1855, μου θύμισε μια περικοπή από το βιβλίο του Φρανσουά Σατωμπριάν (1768 – 1848), από τα μεγάλα ονόματα της Γαλλικής λογοτεχνίας, ο οποίος είχε επισκεφθεί την Ελλάδα, δώδεκα χρόνια πριν από την Επανάσταση του 1821. Γράφει ο Σατωμπριάν, στο περίφημο βιβλίο του “Οδοιπορικό από το Παρίσι στην Ιερουσαλήμ”, για τον απολυταρχισμό που διέκρινε την Οθωμανική αυτοκρατορία: «Αν μου είχε συμβεί ποτέ να συμφωνήσω μ’ εκείνους που πιστεύουν ότι ο απολυταρχισμός είναι ο καλύτερος τρόπος διακυβέρνησης, μερικοί μήνες παραμονής στην Τουρκία, θα με είχαν θεραπεύσει από παρόμοια γνώμη».
Θα έλεγα, επίσης, ότι το αναγραφόμενο περιστατικό, αν και ασήμαντο, εκφράζει αυτό το αντιστασιακό πνεύμα, που διέκρινε τον Κρητικό λαό κατά της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, το οποίο τόσο λαμπρά εξυμνείται και περιγράφεται από τον διάσημο στην εποχή του Γάλλο δημοσιογράφο Μιχ. Παγιαρές, κατά την δισεβδομαδιαία επιθεώρηση “ΕΛΛΑΣ” της 1.12.1913.
Τέλος, σημειώνω ότι ο Κεχαγιάς είναι Τούρκος αξιωματούχος της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, και ο πρίγκιπας Μεντζικώφ, διοικητής της Σεβαστούπολης, κατά την διάρκεια του Κριμαϊκού πολέμου αλλά και φιλέλληνας.
«Αθηνά, 14.5.1855 – Τα περίεργα της Κρήτης
Ο γέρων Μαραθάκης, Κρης, έχων υιόν ονομαζόμενον Νικόλαον και σπουδάζοντα την Ιατρικήν εν Αθήναις, ηθέλησε κατά την κοινήν συνήθειαν, να πίη εν ποτήριον οίνου εις την υγείαν του υιού του. Η όλως αθώα αύτη πράξις του Μαραθάκη, κατηγγέλθη εις την Διοίκησιν ως πολιτικής σημασίας, ότι δήθεν εχαιρέτησε δια του οίνου τον Αυτοκράτορα Νικόλαον, και ούτω ο γέρων εφέρθη ως υπόδικος ενώπιον του Κεχαγιά, όστις του έκαμε την ακόλουθον εξέτασιν, μετά την οποίαν τον έθεσεν ατόκως εις δεκαπενθήμερον φυλάκισιν.
Ερωτ.: Ο υιός σας πώς ονομάζεται; Νικολάκης, Κοκκόλης ή Νικόλας;
Απόκρισις: Έχω υιόν ονομαζόμενον Νικόλαον.
Ερωτ.: Διατί να πίης κρασί υπέρ του Νικολάου ενώ εις την Κρήτην έχετε συνήθειαν το όνομα Νικόλος να το λέγεται Κοκκόλης ή Νικολάκης;
Απόκρισις: Τον υιόν μου τον ονομάζω Νικόλαον, και υπέρ της υγείας του έπιον το κρασί.
Τότε ο μεγαλοφυής Κεχαγιάς εύρεν ότι ο γέρων ψεύδεται και τον κατεδίκασεν. Αλλ’ ως μη ήρκει τούτο, η Διοίκησις της Κρήτης, θέλουσα να εξαλείψη ούτως ειπείν, το όνομα Νικόλαος, εκάλεσε τον Επίσκοπον Κυδωνίας και Κισσάμου Κάλιστον, και του εζήτησε να παραγγείλη εις όλους τους ιερείς, ότι οσάκις βαπτίζονται τα τέκνα των Χριστιανών να μη δίδουν εις αυτά το όνομα Νικόλαος. Ο Επίσκοπος αντέτεινεν ειπών ότι η τοιαύτη διαταγή αντιβαίνει και εις τους εκκλησιαστικούς νόμους και εις τα καθήκοντά του. Τούτο μαθόντες οι χωρικοί της Κρήτης ιδού τι έκαμαν. Τρεις μεν εκ του χωρίου Γαλατά, εβάπτισαν τα τέκνα των ονομάσαντές τα Μεντζικώφ· οι δε λοιποί όσων τα άρρενα ήσαν εισέτι αβάπτιστα, τα εβάπτισαν αυτά και τοις έδωκαν το όνομα Νικόλαος […]
Είναι αλήθεια ότι αι τοιαύται πράξεις της Διοικήσεως της Κρήτης δεν είναι παρά χαμέρπεια και ανοησία, αλλ’ άραγε, επειδή τείνουν εις το να ερεθίζουν τους ησύχως διάγοντας και πολλούς φόρους καθ’ εκάστην πληρώνοντας δυστυχείς Χριστιανούς, δεν καταγγέλονται, όπου ανήκει παρά των εκείσε Προξένων Αγγλίας και Γαλλίας;»
«ΕΛΛΑΣ – ΔΙΣΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΑ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΙΣ – 1.12.1913
…Προ ολίγων ετών ο διάσημος Γάλλος δημοσιογράφος Μιχ. Παγιαρές εδημοσίευσε εις τον “Φανόν” των Παρισίων, τον ακόλουθον υπέροχον εν τη αληθεία ύμνον της Κρήτης. “Ζητώ από τους ιστορικούς όλου του κόσμου, να μου δείξουν δια μέσου των αιώνων μίαν δράκα ανθρώπων, οίτινες έμειναν πιστοί εις μίαν ιδέαν, εις μίαν σημαίαν, εις μίαν πατρίδα μετά της αυτής προσηλώσεως μεθ’ ων οι υπερήφανοι Κρήτες. Τα ατίθασα και ατρόμητα ταύτα παλληκάρια είναι παραθυματικόν παράδειγμα του τι δύναται να κατορθώση ο δυστυχέστερος πατριωτισμός όταν είναι αμεταπτώτως αποφασισμένος, ν’ αποσείση τον ξενικόν ζυγόν. Εκατοντάκις η Κρήτη εξηγέρθη, εκατοντάκις κατεπατήθη υπό τους πόδας του νικητού και υπετάγη πάλιν, ουδέποτε όμως εδαμάσθη, ουδέποτε συγκατετέθη να κύψη την κεφαλήν προς τα εξουσίας του Σουλτάνου”[…]»
*Στη μνήμη της Πόπης Ξηρουχάκη – Σκουλάκη
