Με αφορμή την παρουσία κροκόδειλου στο Ρέθυμνο μία μικρή αναφορά για το συμπαθές ερπετό: Κροκόδειλοι υπάρχουν σ’ όλη τη γη, εκτός από την Ευρώπη και την Ανταρκτική, κανείς όμως δεν έχει τόση φήμη και διασημότητα στην ιστορία όση ο θρυλικός κροκόδειλος του Νείλου (Crocodylus niloticus). Από την εποχή του Ηροδότου ακόμη κι ενωρίτερα, αλλά και του Πλίνιου ο κροκόδειλος συνδεόταν με τους μεγαλύτερους σε μήκος ποταμούς της Αφρικής καθώς και με πολλές προκαταλήψεις και φόβο. O κροκόδειλος είναι ένα από τα μάλλον αποκρουστικά προϊστορικά λείψανα του παρελθόντος, ένας αναχρονισμός για τη σύγχρονη εποχή, ο οποίος όμως είχε την ικανότητα να προσαρμοστεί γρήγορα στο υγρό περιβάλλον και να επιζήσει στις λίμνες και στους ποταμούς. Είναι το ερπετό, το οποίο, παρά την απέχθεια και τον φόβο που έσπερνε με τη φήμη του τρομερού φονιά ανθρώπων και ζώων, το λάτρευαν και το ταρίχευαν οι αρχαίοι Αιγύπτιοι. Παλαιότερα και ως τον 19ο αιώνα ο κροκόδειλος του Νείλου ζούσε σε μεγάλους αριθμούς από το Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδος ως την Παλαιστίνη. Ούτε οι γεωλογικές και κλιματολογικές μεταβολές ούτε η διαφοροποίηση της βλάστησης είχαν κατορθώσει να επιδράσουν δυσμενώς στη ζωή του είδους, το οποίο ζει εδώ και 90.000.000 χρόνια. Και όμως, το μεγαλύτερο θηρίο της γης, ο άνθρωπος, μέσα σε λίγες δεκάδες χρόνια κατάφερε να επιφέρει ταχεία και ριζική μεταβολή, η οποία είναι πάρα πολύ δύσκολο ν’ αντιστραφεί!
Βασική τροφή των κροκοδείλων του Νείλου είναι τα ψάρια. Εκπληκτικά γρήγορα μέσα στα ποτάμια και στις λίμνες τα τεράστια ερπετά κολυμπούν γενικά κόντρα στο ρεύμα του νερού και πιάνουν τα γλιστερά ψάρια, δεν παραλείπουν όμως να τρώνε και μαλάκια, οστρακόδερμα, αμφίβια, διάφορα είδη από υδρόβια πτηνά, ακόμη δε και θηλαστικά που βρίσκονται στον δρόμο τους. Όλοι οι κροκόδειλοι και του Νείλου ακόμη που θεωρούνται οι μόνοι ανθρωποφάγοι δεν επιτίθενται εναντίον ανθρώπων, εκτός από λίγα “κακοποιά” άτομα που έμαθαν να τρώνε ανθρώπινες σάρκες. Οι χωρικοί πάντως που ζουν κοντά στους ποταμούς της Αφρικής, στην άκρη του νερού κατασκευάζουν φράχτες, για να προστατεύσουν τα ζώα και τις γυναίκες που πλένουν ρούχα στις όχθες τους. Αλλά σε ένα χωριό είδαν πολλές φορές παιδιά να κολυμπούν ζωηρά στο ποτάμι, χωρίς να ενοχλούνται καθόλου από το πλήθος των κροκοδείλων που έκαναν την ηλιοθεραπεία τους στην όχθη! Ο ρυθμός ανάπτυξης των κροκοδείλων επιβραδύνεται μετά το έβδομο έτος της ηλικίας τους και στην πλήρη ενηλικίωσή τους ζυγίζουν περισσότερο από 1.000 κιλά. Δεν γνωρίζουμε ακριβώς πόσα χρόνια τελικά ζουν στην ελεύθερη ζωή τους, αλλά στα μοναστήρια του Πακιστάν ξεπερνούν τα 50 έτη. Ο Alistair Graham ισχυρίζεται ότι μερικοί κροκόδειλοι του Νείλου ζουν 70 – 80 έτη και, το καταπληκτικό, είναι ικανοί να ζευγαρώνουν και να δίνουν απογόνους, ως το τέλος της ζωής τους!
Από πολλές απόψεις, η ανατομία του κροκόδειλου του Νείλου έχει μείνει όμοια με την ανατομία του μακρινού προγόνου του, του φοβόσακου μήκους 15 μέτρων. Το μήκος του όμως δεν ξεπερνά τα 5 μ. Παλαιότερα πιστεύετο, πως ο κροκόδειλος, όταν δεν βρίσκει τροφή, βγαίνει στην όχθη, κρύβεται στα καλάμια και κλαίει σαν βρέφος. Όποιος άνθρωπος πέσει στην παγίδα και πλησιάσει, συλλαμβάνεται ύπουλα και κομματιάζεται. Από εδώ βγήκε και η φράση “κροκοδείλια δάκρυα” που λέγεται για όσους κλαίνε ψεύτικα και υποκριτικά! (κρόκος – δειλός). Γνωρίζουμε ότι τα σύγχρονα ερπετά διακρίνονται σε 4 τάξεις. Μια από αυτές είναι τα Κροκοδείλια (Crokodilia) που κατάγονται από έναν πολυάριθμο και με μεγάλη γεωγραφική κατανομή πληθυσμό, ο οποίος χρονολογείται από τη Δευτερογενή περίοδο. Η τάξη Κροκοδείλια διαιρείται σε τρεις οικογένειες: 1. Ο κροκόδειλος του Νείλου και ο μικρός κροκόδειλος ανήκουν στην οικογένεια Κροκοδειλίδες (Crocodylidae) 2. Ο αμερικανικός αλιγάτορας και ο κάιμαν ο διοπτροφόρος ανήκουν στην οικογένεια Αλλιγατορίδες (Alligatoridae) 3. Ο γνήσιος γαβιάλης (Ινδία) αντιπροσωπεύει τους Γαβιαλίδες (Gabialidae). Όταν συλληφθεί ο κροκόδειλος του Ρεθύμνου θα μάθουμε σε τι οικογένεια ανήκει!
