Η φυλή, η γλώσσα, η θρησκεία, η γεωγραφική καταγωγή είναι κοινά γνωρίσµατα του κοινωνικού σχηµατισµού που ονοµάζουµε έθνος. Κατά µία άλλη ευρύτερη άποψη, ως έθνος νοείται το σύνολο των ανθρώπων που αυτοπροσδιορίζονται και οικειοθελώς εντάσσουν τους εαυτούς τους σε ένα συγκεκριµένο έθνος, ανεξάρτητα από βιολογική καταγωγή ή γλώσσα κλπ.
Όπως και να έχει όµως το πράγµα, το βασικότερο στοιχείο για την ύπαρξη ενός έθνους είναι η ανάπτυξη της εθνικής συνείδησης και ακόµα περισσότερο η συνειδητοποίηση της ιστορικής του αποστολής.
Κατά τον Gustave Le Bon, το να αποκτήσει το έθνος ένα ιδανικό είναι κορυφαία στιγµή του. Το ιδανικό, η κοινή αίσθηση της ιστορικής του αποστολής, αναβαθµίζει τους ανθρώπους από µάζα σε λαό και διαµορφώνει µια τέλεια ενότητα αισθηµάτων και σκέψεων. Τότε είναι, λέει, που µπορεί να γεννηθεί ένας καινούριος πολιτισµός, µε τους θεσµούς του, τις πεποιθήσεις του και τις τέχνες του. Η ιστορική αποστολή, το ιδανικό, το όνειρο, θα αποτελέσει την ψυχή του έθνους που θα περιορίσει τις ταλαντεύσεις και θα το οδηγήσει σε υψηλά επιτεύγµατα. Ή όπως έγραψε ο δικός µας Χρήστος Γιανναράς: «Κάθε πολιτικό κατόρθωµα έχει άξονα κάποιον Παρθενώνα ή Αγια-Σοφιά: ορατό κέντρο «νοήµατος» της ύπαρξης και του κόσµου».
Όµως, φευ, µετά τη δηµιουργική άνοδο, ο ολετήρας χρόνος αναπόδραστα φέρνει τη στασιµότητα του πολιτισµού του έθνους, την παρακµή και το γήρας. Στη φάση αυτή πάντα διαπιστώνεται ότι το ιδανικό που υποστήριζε την ψυχή του έθνους έχει εξασθενίσει. Αυτό λειτουργεί αρνητικά για τη συνοχή, την ενότητα και τη δύναµη του έθνους. Ο συλλογικός εγωισµός του έθνους αντικαθίσταται τώρα από µια υπερβολική ανάπτυξη του ατοµικού εγωισµού. Και καταλήγει ο Le Bon: «Να περνά από τη
βαρβαρότητα στον πολιτισµό κυνηγώντας ένα όνειρο, µετά να παρακµάζει και να πεθαίνει, όταν τούτο το όνειρο έχει χάσει τη δύναµή του, αυτός είναι ο κύκλος της ζωής ενός λαού».
Το παραπάνω συµπέρασµα του Le Bon µας προκαλεί δικαιολογηµένα να διερωτηθούµε: Άραγε σε ποιο σηµείο του κύκλου της ζωής του βρίσκεται σήµερα ο λαός µας; Υπάρχει αίσθηση ιστορικής αποστολής, ενός ιδανικού, ενός ονείρου; Αν κατά την τουρκοκρατία το όνειρο ήταν «η ελευθερία», µετά την ίδρυση του κράτους «η µεγάλη ιδέα», µετά την µικρασιατική καταστροφή «ο εκσυγχρονισµός», και αφού περάσαµε την αδιανόητη τραγωδία της µεγαλύτερης σπατάλης του καλύτερου ανθρώπινου δυναµικού µας κατά την 35ετία 1940 – 1974, φθάσαµε στην µεταπολίτευση. Πενήντα χρόνια µετά, κοινή διαπίστωση είναι ότι ζούµε σε µια lifestyle δηµοκρατία χωρίς βάθος και σε µια υπερβολή του ατοµικισµού.
Μήπως κάποια πράγµατα όπως: η µεγάλη υπογεννητικότητα, η φυγή των πιο ταλαντούχων νέων στο εξωτερικό, η φτωχοποίηση της γλώσσας µας, η εκποίηση σχεδόν όλων των µεγάλων οικονοµικών µονάδων της χώρας, ο νέος «∆ιεθνής Έλεγχος» που της επιβλήθηκε, η απώλεια παραδοσιακών φίλων όπως οι Ρώσοι και οι Άραβες, η υποχωρητικότητα απέναντι στην Τουρκική αδιαλλαξία, η αδυναµία άρθρωσης εθνικού λόγου για τα τεκταινόµενα στην περιοχή µας και αρκετά άλλα, θα πρέπει να µας προβληµατίσουν και να διερωτηθούµε για το ποιος είναι σήµερα ο στόχος του έθνους µας; Αν υπάρχει τέτοιος!
*Ο Μανώλης Κουφάκης είναι δρ µηχανικός τ. δ/ντής ∆Ε∆∆ΗΕ Α.Ε.
Όλα τα δηµοσιευµένα κείµενα της στήλης µπορείτε να τα βρείτε στο
