Θέλω εκ προοιμίου να δηλώσω ότι οι δημοσιευόμενες δύο φωτογραφίες προέρχονται από το αρχείο του αείμνηστου γιατρού Γεωργ. Τσουρή και μου τις παραχώρησε ευγενικά, τόσο αυτές όσο και πολλές άλλες, ο γιος του Βαρδής και τον ευχαριστώ θερμά γι’ αυτό. Και είναι ευχής έργο που διασώθηκαν πολλές τέτοιες φωτογραφίες από τον γιατρό Γ. Τσουρή και φυλάσσονται από τον γιο του Βαρδή γιατί αποτελούν ανοιχτό βιβλίο της ιστορίας και της ανθρωπογεωγραφίας του Λιβαδά.
Και επειδή, όπως είναι γνωστό, «μια εικόνα ίσον χίλιες λέξεις», θα επιχειρήσω, κάνοντας ένα νοσταλγικό ταξίδι προς τα πίσω, στη δεκαετία του 1930, να «διαβάσω» τις δημοσιευόμενες δύο φωτογραφίες και να καταγράψω εδώ τις σκέψεις και τα συναισθήματα που γεννά η θέασή τους.
Η μία φωτογραφία απεικονίζει μια ομάδα γυναικών και η άλλη μια ομάδα αντρών του Λιβαδά, κατά τη δεκαετία του 1930 και συγκεκριμένα, όπως αναγράφεται, στις 15–9-1938.
Σημειωτέο ότι η δεκαετία του 1930 ήταν μια περίοδος που ο Λιβαδάς ανθούσε και έσφυζε από ζωή και κίνηση. Είχε τότε 175 κατοίκους, είχε πολλά παιδιά στο σχολείο του, είχε πολλούς νέους άντρες, νοικοκύρηδες και δουλευτάδες και πολλές γυναίκες, παντρεμένες και κοπελιές, νοικοκυρές και ξομπλιάστρες, γνωστές για την ομορφιά, την ηθική και τη νοικοκυροσύνη τους. Είχε ακόμη ανθούσα οικονομία γιατί παρήγαγε πάρα πολύ λάδι, αλλά και σιτηρά και κρασί και κτηνοτροφικά προϊόντα. Απομεινάρια από λιοτριβειά, πατητήρια, αλώνια και μαντριά, βεβαιώνουν του λόγου τούτου το αληθές.
Επισημαίνω εδώ πως η παρατήρηση των φωτογραφιών αυτών, αλλά και πολλών άλλων από το ίδιο αρχείο, ασφαλώς θα γεμίζει την ψυχή του κάθε Λιβαδιανού που θυμάται εκείνη την εποχή, από τη μια μεριά με άφατη χαρά και περηφάνια για τις δόξες και τα μεγαλεία του Λιβαδά κατά τη δεκαετία αυτή, αλλά από την άλλη με ανείπωτη θλίψη και μελαγχολία για τη σημερινή εικόνα της ερήμωσής του.
Βεβαίως βασικός λόγος αυτής της ερήμωσης και της εγκατάλειψης του Λιβαδά υπήρξε η ολοκληρωτική καταστροφή του από τους Γερμανούς στις 29-9-1943. Ακολούθησε όμως μετά και το ρεύμα της μετανάστευσης στο εξωτερικό, αλλά και της αστυφιλίας στο εσωτερικό, που στέρησαν από το χωριό την πλειονότητα των νέων και ακμαίων κατοίκων του, ενώ και άλλοι λόγοι λειτούργησαν αρνητικά και συνέβαλαν, άλλος περισσότερο και άλλος λιγότερο στην ερήμωσή του, όπως π.χ. το κλείσιμο του σχολείου του, η έλλειψη αγροτικής ασφάλειας, ο υποτυπώδης τρόπος ύδρευσης, η ατελής συγκοινωνιακή σύνδεση κ.λπ. Ποιος, αλήθεια, θα απολογηθεί για τούτο το κατάντημα του χωριού; Από ποιον ή ποιους θα ζητήσει ευθύνες η ιστορία;
Παρακάτω θα αναγράψω τα ονόματα των γυναικών, των αντρών και των παιδιών που εικονίζονται στις εν λόγω φωτογραφίες και ελπίζω πως η αναγνώρισή τους είναι η ορθή γιατί πέρασαν από «σαράντα κόσκινα» όπως λέμε. Αν παρ’ ελπίδα διαπιστωθεί κάποιο λάθος στην αναγνώριση, εδώ είμαστε να το διορθώσουμε.
Φωτογραφία 1:
ΓΥΝΑΙΚΕΣ
Πρώτη σειρά όρθιες από αριστερά:
1. Ειρήνη Σειραδάκη (Σειραδοκωστίνα) Κρατά στην αγκαλιά της τον γιο της Βαρδή
2. Ευανθία Ι. Ελληνάκη
3. Ευτυχία Ι. Σαρτζετάκη
4. Ελευθερία Ι. Μυριζάκη
5. Αννίτσα Β. Τσουρή
6. Μαρία Γ. Ελληνάκη
7. Λούλα Χ. Σειραδάκη
8. Μαίρη Χ. Σειραδάκη και
9. Αφροδίτη Κ. Παπαδερού.
Θέλω να επισημάνω εδώ ότι η προτελευταία από τις όρθιες κοπελιές, είναι η 16χρονη τότε Μαίρη Χαρ. Σειραδάκη, που τραυματίστηκε θανάσιμα «στο Τηλέφωνο» κατά την καταστροφή του Λιβαδά, στις 29-9-1943 και την οποία στη συνέχεια εξετέλεσαν οι Γερμανοί, πυροβολώντας την εξ επαφής στην πλατεία της Κείθε Βρύσης.
Δεύτερη σειρά:
1. Τα δυο αγόρια είναι ο Δημήτριος και ο Γεώργιος Κων. Σειραδάκης. Καθήμενες από αριστερά:
2. Χριστινιά Β. Τσουρή
3. Ευαγγελία Τσουρή (Τσουροβαρδίνα)
4. Ελληνάκη (Ελληνογιώργαινα)
Τρίτη σειρά. Καθήμενα κορίτσια από αριστερά:
1. Ευγενία Ι. Σειραδάκη
2. Βέτα Χ. Σειραδάκη
3. Λιλή Χ. Σειραδάκη
4. Αλεξία Γ. Τσουρή και
5. Μαρίκα Γ. Τσουρή
Χρονολογία φωτογραφίας: 14-9-1938.
Φωτογραφία 2:
ΑΝΤΡΕΣ
Όρθιοι από αριστερά:
1. Διάκος Ι. Μπελιβανάκης.
2. Ανδρέας Β. Τσουρής.
3. Γεώργιος Ι. Τσουρής.
4. Γεώργιος Ι. Ελληνάκης.
5. Γεώργιος Ι. Μπελιβανάκης.
Καθήμενοι από αριστερά:
1. Εμμανουήλ Ι. Τσουρής
2. Ιωάννης Μπελιβανάκης (Μπελιβανογιάννης).
3. Νικόλαος Ι. Τσουρής.
4. Διάκος Μπελιβανάκης (Γερο-Διάκος) και
5. Κων/νος Γ. Σειραδάκης.
Δεν αναγνωρίστηκε το μικρό όρθιο αγόρι στη μέση της φωτογραφίας.
Θέλω να τονίσω πως και άλλες φωτογραφίες από το ίδιο πολύτιμο φωτογραφικό αρχείο, είναι εξ ίσου αξιόλογες γιατί εμφανίζουν άλλες όψεις της καθημερινής ζωής και της ανθρωπογεωγραφίας του Λιβαδά π.χ. τους Λιβαδιανούς να χτίζουν σπίτι, να μαζεύουν αλάτι, να θερίζουν, να ποτίζουν τα ζώα τους, αλλά και να ρίχνουν το βόλι ή τις αμάδες, τις γυναίκες να μαγειρεύουν κ.λπ.
Θα κλείσω το σημερινό μου κείμενο κάνοντας για μια ακόμη φορά έκκληση στους νέους που προέρχονται από τον Λιβαδά και κατοικούν όπου γης. Να μην επιτρέψουν τη συνέχιση της ταχύτατης φθοράς του χωριού των γονιών τους. Τους παρακαλώ να σπεύσουν με προθυμία να εγγραφούν μέλη του υπό ίδρυση Πολιτιστικού Συλλόγου Λιβαδά, μέσα από τον οποίο θα μπορούν να δραστηριοποιούνται συλλογικά και να παρεμβαίνουν όπου χρειάζεται για να επιτυγχάνουν πάντα το κατά το δυνατόν επωφελέστερο αποτέλεσμα για τον Λιβαδά. Η αδιαφορία και το «δε βαριέσαι» για την τύχη του χωριού δεν τιμά κανένα. Αρνούμαι να πιστέψω πως οι νέοι του Λιβαδά μπορεί να σκέπτονται έτσι.
Αντιθέτως έχω αποδείξεις πως κάποιοι απ’ αυτούς λειτουργούν ήδη δημιουργικά και πρωτότυπα. Και θέλω να εκφράσω εδώ την έντονη χαρά που ένιωσα, όταν πριν από έναν μήνα που πήγα στον Λιβαδά, ανέβηκα στο «Σελί», τον παλιό αμπελότοπο του Λιβαδά και είδα φυτεμένο ένα καινούργιο αμπέλι! Θερμά συγχαρητήρια στον προοδευτικό ιδιοκτήτη του, ο οποίος και με άλλες παρεμβάσεις του αποδεικνύει την ευαισθησία και την αγάπη του για το χωριό του. Και δεν είναι ο μόνος που σκέπτεται και ενεργεί ευαίσθητα και δημιουργικά. Υπάρχουν και άλλοι νέοι που διακατέχονται από παρόμοιες ευαισθησίες. Συντονισμός μόνο και συλλογική προσπάθεια χρειάζεται. Και αυτά ακριβώς μπορούν να επιτευχθούν μέσα από ένα συλλογικό όργανο, όπως είναι ο Πολιτιστικός Σύλλογος
Με την ελπίδα ότι η έκκλησή μου θα βρει ανταπόκριση, εύχομαι σ’ όλους τους Λιβαδιανούς υγεία και η Χάρη των Αγίων Πάντων να είναι μαζί τους.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ:
Πέρσι οι Λιβαδιανοί φιλοξένησαν στην πλατεία της Κείθε Βρύσης τους προσκυνητές των Αγίων Πάντων. Αυτό προγραμμάτιζαν να κάμουν και φέτος. Όμως λόγω του θανάτου αγαπητών στους Λιβαδιανούς προσώπων, η φιλοξενία αυτή δεν θα πραγματοποιηθεί.
