Κυριακή, 5 Ιανουαρίου, 2025

Ο λογοτέχνης Γιάννης Θ. Πολυράκης

Πριν λίγες ήµερες αποχαιρετίσαµε µε πόνο το αγαπηµένο µας φίλο, τον ∆όκτορα Γιάννη Θ. Πολυράκη για δεκαετίες τακτικό συνεργάτη των ‘‘Χανιώτικων νέων’’, που πέρα απ’ τα επιστηµονικά  επιτεύγµατα  και το ενδιαφέρον του για τα κοινά, άφησε πίσω του ένα αξιόλογο πνευµατικό έργο µε πρώτο  το φιλοσοφικό βιβλίο, του 1999, «Μια µέρα και µια νύχτα στη γη».

Α

κολουθούν το σύγγραµµα «Περιβαλλοντική Γεωργία» των εκδόσεων Ψύχαλος το 2003, η ποιητική συλλογή «∆άνειο  Χωµάτων» των εκδόσεων ΕΡΙΦΥΛΗ το 2007, το συλλογικό «Predicting Modeling and Risk Assessment, Springer, Ed., Portugal» του 2008. Το 2009 θα παρουσιάσει  το σύγγραµµα «Ρύπανση του Περιβάλλοντος  από Αγροχηµικά» της Press Line. Θα συνεχίζει µε την ποιητική συλλογή του 2013 «Ωδή στη Μάνα»,  το αυτοβιογραφικό «Πέτρινα Χρόνια σε πέτρινο τόπο» το 2016,  το  «Ζητείται άνθρωπος» το 2017, «Τα δένδρα της βροχής» του 2020,  το µυθιστόρηµα «Στη µατιά της Ανδροµέδας» των εκδόσεων  Λιβάνη του 2022, και   «Ο αέναος κύκλος της ύπαρξης» του 2023 των εκδόσεων Ροδάµανθυς.

Είχα τη τύχη να τον γνωρίσω καλά, όπως και το λογοτεχνικό του έργο, για το οποίο σας καταθέτω δυο λόγια. Και ξεκινώ µε το «ΜΙΑ ΜΕΡΑ ΚΑΙ ΜΙΑ ΝΥΧΤΑ ΣΤΗ ΓΗ» ένα στοχαστικό, πνευµατικό δηµιούργηµα που αναλύει την ανθρώπινη φύση  στο σύντοµο πέρασµά της απ’ τον επίγειο, φθαρτό  κόσµο µας. Στα µικρά  κεφάλαιά του, µιλώντας άλλοτε µε παραβολές,  άλλοτε θυµίζοντάς µας και καυτηριάζοντας ανθρώπινες αδυναµίες και πρακτικές, ο συγγραφέας µας προτρέπει -µια που είµαστε περαστικοί απ΄ τον  κόσµο ετούτο- να τον βλέπουµε µε µάτι αγνό και πρόθεση αγαθή προς το καθετί που τον απαρτίζει. Για µια πρώτη γνωριµία µε το ξεχωριστό αυτό έργο θα δώσουµε  ένα σύντοµο δείγµα γραφής από το κεφάλαιο «Ο ΑΜΦΙΣΒΗΤΙΑΣ» της σελίδας 43. Λέει ο γέρο-Χρόνος στον «νιόφερτο» στον άλλο κόσµο «κοσµικό διαβάτη»: «…Γιατί παραξενεύεσαι αλήθεια; ∆εν το κατάλαβες πόσο γοργά κυλούσε ο τροχός, µήτε και πρόσεξες πως η κλεψύδρα άλλαξε όψεις χίλιες δυο φορές; Μα ξέρεις τάχα το γιατί; Ποτέ δε σκέφτηκες πως είσαι ταξιδιώτης. Ποτέ δεν πρόσεξες τους ωροδείκτες που γυρνάνε µόνο µπρος και ροκανίζουν τα λεπτά, τις ώρες και τα χρόνια, µα πισωγύριζες το νου και ψηλαφούσες µνήµες θαµµένες για αιώνες, ήθη, φιλοσοφίες, παραδόσεις, µε µόνο  θα ΄λεγα  σκοπό  ν’ αµφισβητήσεις, κι αρνιόσουν και ξεχνούσες να κυλάς στη σύγχρονη τροχιά µου. Βλέπεις ο χρόνος δεν µπορεί να περιµένει όσους πεισµατικά κοιτάνε πίσω…»

Κάπως έτσι µπαίνουµε στο πνεύµα του συγγραφέα και περνάµε στο «∆ΑΝΕΙΟ ΧΩΜΑΤΩΝ», την πρώτη Ποιητική του Συλλογή. Χωρισµένη σε τέσσερεις  ενότητες, τα «Καθηµερινά-Ανθρώπινα», τα «Οικολογικά», τις «Νοσταλγίες» και τα σχετικά µε την «Υπαρξιακή Αναζήτηση», καθηλώνει  µε τη ποικιλία θεµάτων και  τη δυνατή, µεστή γραφή του! Θα παραθέσουµε ένα σύντοµο ποίηµα της σελίδας 48 µε θέµα τη Μοναξιά: «Κόλλησες στα  µεσόψυχα το φάλι σου,/ κ’ άδειασες της ψυχής τ’ απόθεµα./ Μάγκωσες το κορµί µου µ΄ αγκαθόσυρµα/ καταµεσής του πλήθους, στη λεωφόρο./  Μ’ έκανες ταίρι σου και σύντροφό σου/ γίναµε ένα εσύ κι εγώ./ Και τι παράξενο! Να νοιώθω µόνος,/ µεσ’ στο πολυάνθρωπο το πρωινό./ Ποιος τάχα σ΄ έστειλε να µ’ ανταµώσεις/ να µε ξεκόψεις από τον κόσµο;/ «Κανείς δεν µ΄ έστειλε άγνωστε ξένε./ Σεις   µε καλέσατε  στη συντροφιά σας/ σαν βάλατε αφέντη το ρολόι, σαν κάνατ’ αποπαίδι τη βεγγέρα,/ σαν βγάλατ’ απ’ το σπίτι την αυλή./ Τώρα που σταµατήσατε να χαιρετιέστε, θα χαιρετάτε µόνο εµένα…» Εµείς κι η µοναξιά µας λοιπόν! Μέσα απ’ τον αναγνωρίσιµο πλέον, βαθυστόχαστο λόγο του δηµιουργού…

Ακολουθεί η «Ω∆Η ΣΤΗ ΜΑΝΑ» η δεύτερη ποιητική  του συλλογή, η αφιερωµένη στη «µάνα», όπου µοιράζεται µαζί µας µύρια συναισθήµατα που αγγίζουν  ευαίσθητες χορδές. Και βέβαια δεν αφήνει  καµιά µητέρα να µην τη τιµήσει! Απ’ τη µάνα  του στρατιώτη, του ναυτικού, του ναρκοµανή που αγωνιά,  του φυλακισµένου, του αρρώστου που πονά, του ξενιτεµένου που τον αποζητά. Την κάθε µάνα που δεν θα ξεχάσουµε ποτέ, ακόµα κι όταν δεν θα βρίσκεται πια κοντά µας, µέχρι και τη παρηγοριά όλων µας, την µητέρα  Παναγία. Μεταξύ άλλων θα καταθέσει τον σεβασµό και την αγάπη του στη δική του µητέρα µε λόγια τρυφερά: ∆ιαβάζουµε στο «Σ’ ευχαριστώ Μάνα»: «Μ’ έφερες απ’ το χάος εις το φως,/ από τ’ ανύπαρκτο στο υπαρκτό, / µ΄ έκανες άνθρωπο./ Μου’ δωσες σάρκα και οστά απ’ τα δικά σου,/ εφύσηξες στην ύπαρξή µου/ την πνοή σου./ Στέριωσες το σκαρί µου/ στην αγκάλη σου,/ λιµάνι, απάγκιο και παρηγοριά/ στο πρώτο ζάλο µου…»

Ώρα τώρα να ταξιδέψουµε στα «ΠΕΤΡΙΝΑ ΧΡΟΝΙΑ ΣΕ ΠΕΤΡΙΝΟ ΤΟΠΟ» παρέα µε τον µικρό Γιάννη στον γενέθλιο τόπο του,  στα  Σφακιά του άλλοτε και να τον δούµε να περπατά ώρες κάτω απ’ τη βροχή, να περνά σπήλαια «στοιχειωµένα» για να πάει στο σχολείο, να γίνεται «παπί», να φτάνει κατάκοπος στον προορισµό του, αλλά να µη τον νοιάζει, γιατί χτίζει το µέλλον του και µαζί το µέλλον της γενιάς του όλης. Μεταπολεµικά «πέτρινα χρόνια σε πέτρινο τόπο»! ∆εν του έλλειπε ωστόσο η στοργή των γονιών, η φροντίδα και η χαρά του παιχνιδιού στη φύση! Εξάλλου στο καιρό του τα παιδιά έπαιζαν τρέχοντας, πηδώντας, κυνηγώντας το ένα το άλλο, σπάζοντας κεφάλια και γόνατα, ανηφορίζοντας στο κακοτράχαλο τοπίο µε πληγιασµένα πόδια! Και βεβαίως απασχολούµενα µε  το να φτιάχνουν µε φαντασία και κέφι τα δικά τους παιχνίδια από απλά υλικά της γης. Νοσταλγική η κατάθεση του δηµιουργού σ΄ ετούτο εδώ το πνευµατικό του παιδί, µοίρασµα ψυχής,  µα και µια ανεκτίµητη καταγραφή του τρόπου ζωής και των εθίµων των καιρών εκείνων. ‘Όπως πάντα θα κάνει κι εδώ συγκρίσεις, θα θέσει ερωτήµατα, θα εκφράσει άποψη. Γράφει στη σελίδα 47: «…Ο ασπροµάλλης σήµερα Γιάννης τα αναστοράται όλα τούτα και θλίβεται σαν βλέπει τα παιδόπουλα της εποχής να µεγαλώνουν παθητικά, µε γεµάτα τα παιδικά τους  δωµάτια µε παιχνίδια επίζηλα της σύγχρονης τεχνολογίας, χωρίς όµως να παίζουν µε κανένα, καθώς έχουν βαρεθεί τα έτοιµα…∆εν δηµιουργούν, δεν πρωτοτυπούν! Με το i-phone στο χέρι, το tablet ή µπροστά στην οθόνη του υπολογιστή αποχαυνώνονται στα έτοιµα! Αλήθεια τι προσωπικότητες θα γίνουν; Τι χαρακτήρες θα δοµήσουν; Τι άνθρωποι θα διαµορφωθούν; Απορίες!…»

Στο επόµενο  πόνηµά του το «ΖΗΤΕΙΤΑΙ ΑΝΘΡΩΠΟΣ» δεν µπορείς παρά να θαυµάσεις την αγάπη του για την αρχαία φιλοσοφία, τη µυθολογία, την τάση του να εµβαθύνει στο καθετί, τις ευαισθησίες του ως προς τον άνθρωπο και την κοινωνία. Πειστικός, άµεσος ο λόγος του θα συγκινήσει, καθώς θα µας ταξιδεύσει  σε διαφορετικούς χρόνους, τόπους και χώρους,  σε µια συνεχή αναζήτηση της ανθρωπιάς, αλλά και  για να µοιραστεί την πείρα του της ζωής,  να εκφράσει άποψη, ενίοτε να νουθετήσει. Μέσα απ’ τα σύντοµα κεφάλαια  του βιβλίου θ’ αναζητήσει αυτόν που δεν θα  καταστρέψει τη γη που τον φιλοξενεί, θα µας θυµίσει τον υποκριτή,  τον αγνώµονα, τον υπέρ φιλόδοξο, εκείνον τον αφελή που επιτρέπει να σβήσουν οι πυρσοί  της Ειρήνης, της Αγάπης, της Φιλίας και της Ελπίδας. Θα πει δυο λόγια για τον εκµεταλλευτή του αδύναµου, για τον άνθρωπο «φερέφωνο» που υπάκουα διαδίδει τα θέλω και το άδικο «δίκαιο» των ισχυρών, τον ανόητο εκείνο που νοµίζει πως  η γη κι όλα της τα αξιώµατα της ανήκουν. ∆εν θα παραλείψει να σταθεί στην αγωνία των µοναχικών και των απελπισµένων, να µας εξιστορήσει εξαίρετες πράξεις απλών ανθρώπων, να µας θυµίσει την πίστη µας στην Ορθοδοξία και τα σωτήρια ευεργετήµατά της.

‘Ανοίγουµε τώρα «ΤΑ ∆ΕΝ∆ΡΑ ΤΗΣ ΒΡΟΧΗΣ» κι αναρωτιόµαστε: «Έχουµε µπροστά µας ένα οικολογικό παραµύθι για µικρούς και µεγάλους; Ή το καταστάλαγµα σοφίας ενός καλού λογοτέχνη, αλλά και ανθρώπου που σπούδασε τη γη και τις ανάγκες της, δίδαξε σε Πανεπιστήµια πως να την τιµούµε, και ζει µε τον µόνιµο προβληµατισµό της επιβίωσης, αλλά και της βελτίωσης του ανθρώπινου είδους κι όλων όσων το περιβάλλουν, πανίδας και χλωρίδας;» Και τα δυο θα έλεγα! Καθώς οι πρωταγωνιστές του -φυτά και ζώα-  µιλούν και συµπεριφέρονται ανθρώπινα, χωρίς να χάνουν τις ιδιαιτερότητες της φύσης τους. Στο επίκεντρο της µεγάλης τους παρέας δυο ιτιές που επιθυµούν εναγωνίως να βρίσκονται δίπλα-δίπλα, πράγµα για το οποίο θ’ αγωνισθούν όλοι οι καλοί τους φίλοι ενάντια στους κακούς του περίγυρου. Εδώ η αγάπη και το µίσος, το φως και το σκοτάδι, η αθωότητα και η σκληρότητα, βρίσκονται σε µια συνεχή αντιπαράθεση, που θα µας οδηγήσει στη τελική νίκη του καλού! Πλούσιος, περιεκτικός ο λόγος του, παρούσα κι η έµπνευση που κινεί τα πάντα, θα συνταιριάσουν και θα συνενώσουν µ’ επιτυχία όλα όσα επέλεξε  να µας καταθέσει ο συγγραφέας στην εκλεκτή αυτή µυθοπλασία  απ’ την οποία παραθέτουµε δυο λόγια, από τη σελίδα 112: «…Ο Εφιάλτης, καβάλησε το άλογο στα καπούλια και µε οδηγό τη Νυκτώ που κρατούσε τα γκέµια του, το φτερωτό άτι απογειώθηκε και πήρε κατεύθυνση προς τη ∆ύση…Κάποια στιγµή κατάλαβε ότι το άλογο έκοβε ταχύτητα και ταυτόχρονα, χαµήλωνε. Οδηγηµένο από το έµπειρο χέρι της νεράιδας προσγειώθηκε δίπλα στη Νοέλ. Η Νυκτώ είπε στον γίγαντα: “Κατέβα γρήγορα, ξερίζωσέ την και ανεβείτε µαζί στο άλογο…Γρήγορα!”, “Μάλιστα, κυρούλα…” Ο Εφιάλτης ξεπέζεψε, πλησίασε τη µικρή ιτιά, την αγκάλιασε σφιχτά από τη µέση του κορµού και τον τράβηξε δυνατά προς τα πάνω. Το φρεσκοσκαµµένο χώµα υποχώρησε και η ιτιά έµεινε στην αγκαλιά του…»

Το µυθιστόρηµα «ΣΤΗ ΜΑΤΙΑ ΤΗΣ ΑΝ∆ΡΟΜΕ∆ΑΣ» είναι τοποθετηµένο σε χρόνους δίσεκτους, µερικές δεκαετίες πριν. Πρωταγωνιστής του, ο γέροντας Ησαύ, αφού θαλασσοδάρθηκε για χρόνια κατέληξε να ζει παρέα µε το σκύλο του σε µια ερηµική ακτή. Με τον καιρό τον προσέγγισε µια παρέα νέων,  τον έχρισαν µέντορά τους κι έτσι ξεκινά µια µεγάλη ιστορία φιλίας, συντροφικότητας, αντίστασης, καταδίωξης, σπαραγµού, µετάνοιας, ψυχικού δεσίµατος. Θα δώσω δείγµα γραφής απ’ τη πρώτη σελίδα του µυθιστορήµατος για να πάρουµε µια ιδέα  για τον κεντρικό ήρωα της ιστορίας µας: «… Σηκώθηκε, στυλώθηκε στα γέρικα ποδάρια κι άφησε τη µατιά του, γοργοτάξιδη, να πλανηθεί στ’ απέραντο θαλασσινό ατλάζι,  που απλωνόταν νωχελικά ως πέρα στο στρογγύλεµα τ’ ορίζοντα…Στράφηκε κατά την  Ανατολή. Στήλωσε την κορµοστασιά σε στάση προσοχής, χαµήλωσε ευλαβικά τη χιονάτη κεφαλή του, σταυροκοπήθηκε. Τρεµουλιαστό βγήκε µουρµουρητό από τα χείλη του, που τάραξε ανάλαφρα την πρωινή τη σιγαλιά. “Σ’ ευχαριστώ, Θεέ, που  ξύπνησα και σήµερα…”  Κι άλλο ένα δείγµα από την σελίδα 132: «… Από τα µάτια του Ησαύ έτρεχαν δάκρυα που τα άφηνε να τρέχουν ανεµπόδιστα. “Κλαις καπετάνιε;” ρώτησε ανήσυχα µα και µε απορία ο Λουκής. “Ναι, παλικάρι µου, κλαίω. Και δεν είναι ντροπή τα δάκρυα. Όταν σου έλθουν, µην τα κρατάς. Άφησέ τα να τρέξουν, γιατί τα δάκρυα είναι λόγια της ψυχής. Και η δική µου η ψυχή τώρα µου λέει πώς αν πάθει κάτι ο γέρος µου, ο  Μπάτης, δε θα το αντέξω. Ήταν ο πιο πιστός µου φίλος…ο µοναδικός µου συγγενής! ∆εν θα αντέξω να τον αποχωριστώ…” “Τόση αγάπη για ένα σκυλί;”, διερωτήθηκε ο Λουκής…»

Και φτάνουµε στο τελευταίο του βιβλίο το «Ο ΑΕΝΑΟΣ ΚΥΚΛΟΣ ΤΗΣ ΥΠΑΡΞΗΣ-Φιλοσοφική προσέγγιση στο επέκεινα» που είναι µια µελέτη επί του θέµατος της «ζωής µετά θάνατον»,  βασισµένη σε 170 πηγές πληροφοριών. Μια επίπονη και χρονοβόρα αναζήτηση  σε θρησκείες, δόγµατα, απόψεις και πιστεύω διαφόρων λαών κι εποχών, που ξεκινά απ’ τις φιλοσοφικές αναζητήσεις του συγγραφέα. Με παράθεση µυριάδων θεωριών και απόψεων, σ’ ένα πνευµατικό δηµιούργηµα -ή καλύτερα σύγγραµµα- που κάλλιστα θα µπορούσε να διδάσκεται σε σχετικές, Πανεπιστηµιακές Σχολές. Μελετώντας τες καταλήγουµε στο συµπέρασµα πως οι περισσότερες θεωρίες στοχεύουν στο να παρηγορήσουν τον άνθρωπο. Με κύριο µέληµά τους να τον νουθετήσουν να ζήσει τίµια και σωστά όσο είναι εν ζωή, για ν’ ανταµειφθεί ανάλογα στην επόµενη, που θα τον περιµένει  στα Τάρταρα, στα Ηλύσια Παιδεία των αρχαίων µας,  στη Κόλαση ή τον Παράδεισο των κατοπινών χρόνων. Ένα ταξίδι στην  αναζήτηση της αιωνίας ζωής απ’ την απαρχή της  ανθρώπινης ύπαρξης και µέχρι σήµερα, είναι ετούτο εδώ το βιβλίο που ηρεµεί και καταλαγιάζει προβληµατισµούς κι ανησυχίες. Φροντίστε να το βρείτε  και να το διαβάσετε!

Σας το συνιστώ ανεπιφύλακτα, όπως και τα υπόλοιπα πνευµατικά παιδιά του αγαπητού µας Γιάννη Θ. Πολυράκη, ενός φωτεινού αστεριού της πόλης µας, µε πρωτιές στην  επιστήµη, στη κοινωνία και στην λογοτεχνία! Θα σε θυµόµαστε Γιάννη! Θα µας λείψεις στη «Λογοτεχνική Παρέα Χανίων» όπου ήσουν σεβαστό µέλος. Καλό σου ταξίδι καλέ µας φίλε, στο ατελεύτητο φως του απείρου. Είµαι σίγουρη πως κι εκεί θα ξεχωρίζεις µε τη λάµψη σου!


Ακολουθήστε τα Χανιώτικα Νέα στο Google News στο Facebook και στο Twitter.

Δημοφιλή άρθρα

Αφήστε ένα σχόλιο

Please enter your comment!
Please enter your name here

Εντός εκτός και επί τα αυτά

Μικρές αγγελίες

aggelies

Βήμα στον αναγνώστη

Στείλτε μας φωτό και video ή κάντε μία καταγγελία

Συμπληρώστε τη φόρμα

Ειδήσεις

Χρήσιμα