“Από τη μια οι Ιταλοί κι οι Γερμανοί/ για να σε βρουν αναστατώνουν την Αθήνα/ κι από την άλλη του πατέρα μου η φωνή“Νομίζω πως τον κρύβεις στην κουζίνα” / Εσύ να παίζεις με τον θάνατο κρυφτό / κι αυτοί να σκίζουνε τα τεύχη τα κρυμμένα /μη σε τρομάζει το διπλό κυνηγητό / εσύ τους Γερμανούς κι αυτοί εμένα”.
Με αυτούς τους στίχους αρχίζει ένα τραγούδι του ο Λουκιανός Κηλαηδόνης. Αναφέρεται φυσικά στο περιοδικό του “Μικρού Ήρωα”, το οποίο μεγάλωσε τις γενιές των παιδιών του 1950-1960 αλλά και πολλές ακόμα.
Ο “Μικρός Ήρωας” κυκλοφόρησε πρώτη φορά στις 24 Φεβρουαρίου του 1953, στο σκηνικό μιας μεταπολεμική Ελλάδα. Ο τίτλος της πρώτης ιστορίας ήταν “Ελεύθερος σκλάβος”. Τα κείμενα του περιοδικού τα έγραφε ο Στέλιος Ανεμοδούρας, ενώ τα σχέδια είχε αναλάβει κατά κύριο λόγο ο Βύρων Απτόσογλου. Μέσα στα επόμενα δεκαπέντε χρόνια θα κυκλοφορήσουν συνολικά 798 τεύχη του περιοδικού, μέχρι που τον Ιούνιο του 1968 που θα κοπεί κατά κύριο λόγο από τη Χούντα. Θα ξανακυκλοφορήσει το 1976, ενώ το 1995 θα δημοσιευθούν άλλες δύο ανέκδοτες ιστορίες στο περιοδικό “Αντί”, φτάνοντας έτσι τα 800 τεύχη. Στην πρώτη του έκδοση το περιοδικό ήταν κυρίως κείμενο με διάσπαρτα σκίτσα, ενώ στις επόμενες εκδόσεις που κυκλοφόρησαν υπήρξε πληρης εικονογράφηση.
Οι ιστορίες αφορούν τρία παιδιά, τον Γιώργο Θαλάσση, την Κατερίνα και τον Σπίθα, και τον αγώνα τους ενάντια στον φασισμό. Ο Γιώργος Θαλάσσης, που είναι και ο πρωταγωνιστής, είναι γεννημένος το 1930 στον Πειραιά, παιδί μιας αστικής και εύπορης οικογένειας. Θα χάσει τους γονείς του στον βομβαρδισμό του λιμανιού του Πειραιά το 1941. Ο ίδιος επιζεί και αγωνίζεται να επιβιώσει πουλώντας χαρούπια. Λίγα χρόνια αργότερα, αποφασίζει να δώσει αγώνα για να απελευθερώσει την Ελλάδα από Βούλγαρους, Ιταλούς και Γερμανούς κατακτητές. Η Κατερίνα (ή αλλιώς γνωστή και ως Νίκη ή το Κορίτσι-Φάντασμα) είναι το κορίτσι της παρέας. Δυναμική αγωνίστρια, γνώστρια πολεμικών τεχνών.
Σε όλο το έργο υπονοείται μια ιδιαίτερη συμπάθεια μεταξύ του Γιώργου και της Κατερίνας, χωρίς όμως να προχωράει σε κάτι περισσότερο. Η παρουσία της οδήγησε το περιοδικό να είναι αρεστό και στο γυναικείο κοινό. Την παρέα ολοκληρώνει ο Σπίθας, ένα σωματώδες παιδί, με μικρή διανοητική καθυστέρηση, ο οποίος απεικονίζεται με πιο αστείο σκίτσο. Αποτελεί αντανάκλαση των παιδιών της κατοχής που έζησαν τη μεγάλη πείνα. Είναι μια πιο χαλαρή και χιουμοριστική φυσιογνωμία, η οποία καταφέρνει να δώσει έναν πιο ανάλαφρο τόνο στις ιστορίες.
Το περιοδικό απέκτησε άμεσα μεγάλη απήχηση, ενώ έφτασε να πουλάει περισσότερα από 12.000 αντίτυπα κάθε εβδομάδα. Οι ήρωες έγιναν τόσο αγαπητοί στο κοινό, που πολλοί πίστευαν πως είναι πραγματικοί, στέλνοντάς τους επιστολές μέσω του περιοδικού, και ζητώντας πληροφορίες για το πού μπορούν να τους βρουν. Αξίζει να σημειωθεί πως τη μεγαλύτερη απήχηση δεν την είχε ο πρωταγωνιστής Γιώργος Θαλάσσης αλλά ο χαρακτήρας του Σπίθα, τον οποίον είχαν αποδέκτη και οι περισσότερες επιστολές. Δεν είναι τυχαίο ότι το όνομά του αναφέρεται στους υπότιτλους των εξώφυλλων των τευχών πολύ περισσότερες φορές απ’ ότι του ίδιου του πρωταγωνιστή ή της Κατερίνας.
Στο περιοδικό ο συγγραφέας προσπάθησε να μην αναφέρει ονομαστικά τις αντιστασιακές ομάδες που έδρασαν στην Ελλάδα, για να αποφύγει έτσι και την αναφορά στις μεταξύ τους συγκρούσεις. Το γεγονός αυτό οδήγησε την αριστερά να κριτικάρει αρνητικά το περιοδικό. Μεταξύ άλλων ήταν ένα από τα πρώτα αστυνομικά ουσιαστικά αναγνώσματα τα οποία εμπεριείχαν στοιχεία βίας, και μάλιστα αφορούσε το νεαρό κοινό. Την ίδια αρχικά αρνητική στάση είχαν και οι γονείς και δάσκαλοι της εποχής.
Και μάλιστα (κάτι που συμβαίνει ακόμα), χωρίς να έχουν καν οι ίδιοι διαβάσει το περιοδικό. Όπως χαρακτηριστικά είχε δημοσιευθεί σε εφημερίδα της εποχής: «Τα έντυπα που διαφθείρουν τους νέους κυκλοφορούν όχι μόνον ελεύθερα αλλά και σε αδασμολόγητο χαρτί, προς ευχερεστέραν κυκλοφορίαν της εντύπου αθλιότητος». Για ένα χρονικό διάστημα απαγορεύτηκε η κυκλοφορία του περιοδικού και στην Κύπρο, λόγω της αναφοράς που γινόταν στην ένωση του νησιού με την Ελλάδα.
Το τραγούδι του Λουκιανού Κηλαηδόνη ακούστηκε πρώτη φορά το 1976, στην παράσταση “Το τραμ το τελευταίο”, του Ελεύθερου Θεάτρου. Πρόκειται για μια επιθεωρησιακή παράσταση, που στήθηκε μετά την πτώση της δικτατορίας, όπου ζωντανεύουν οι παιδικές μνήμες των πρωταγωνιστών. Το τραγούδι θα δισκογραφηθεί 8 χρόνια αργότερα. Ύστερα, το 1995 θα μεταφερθεί στο θέατρο για ακόμα μία φορά με τίτλο “Ο Μικρός Ήρωας, το σκετσάκι”, ενώ το 2001 παρουσιάστηκε η παράσταση στην οποία τον θρυλικό ρόλο του Σπίθα υποδύθηκε ο Δημήτρης Πιατάς.
Φέτος, με αφορμή τα 70 χρόνια που συμπληρώνονται από την πρώτη έκδοση, κυκλοφόρησε ένα ιδιαίτερο λεύκωμα 223 σελίδων αφιερωμένο στον “Μικρό Ήρωα”. Αυτό αποτελεί μια ολοκληρωμένη μελέτη γύρω από το περιοδικό του “Μικρού Ήρωα”, ενώ περιλαμβάνονται 45 νέες εικονογραφήσεις, από 45 διακεκριμένους Έλληνες καλλιτέχνες. Στο φετινό Chaniartoon – International Comic & Animation Festival, θα έχουμε τη χαρά να δούμε στο εκθεσιακό κομμάτι και τα 45 αυτά σχέδια, αλλά να παρακολουθήσουμε και την παρουσίαση του συγκεκριμένου λευκώματος.
Γραμμοσκιάσεις … Zgur
