Η γιορτή του προφήτη Ηλία είχε περάσει σχεδόν απαρατήρητη στα Χανιά, όπως και σε όλη την Ελλάδα άλλωστε, εκείνο το καλοκαίρι του ‘74. Ακόμα και τα τζιτζίκια είχαν στήσει λυπητερή χορωδία μέσα στον καυτό ήλιο του Ιούλη με τα γεγονότα της Κύπρου. Μέσα σε αυτό το βαρύ, πένθιμο κλίμα ήρθαν στα Χανιά στα τέλη του μήνα ο επτάχρονος Σάββας με τη μικρή του αδερφή Μαρία από την κατεχόμενη Κύπρο. Η οικογένεια που τους φιλοξενούσε είχε φιλική σχέση με τους γονείς των προσφυγόπουλων, γι’ αυτό είχαν στείλει τα παιδιά στην Κρήτη μέχρι να ησυχάσουν τα πράγματα.
Ο Σάββας είχε τελειώσει την Τρίτη Δημοτικού και γρήγορα βρήκε συνομήλικους φίλους στην πόλη. Έπαιζε ποδόσφαιρο, κυνηγητό, κρυφτό και ήταν ευχαριστημένος. Συχνά οι Χανιώτες φίλοι του τον ρωτούσαν τι έγινε κι αυτός δεν ήξερε να απαντήσει. Τότε θυμήθηκε το σημειωματάριο-ημερολόγιο που του είχε δώσει ο πατέρας του, στο οποίο επιγραμματικά εξιστορούσε τη νεότερη ιστορία του μαρτυρικού νησιού. Έτσι, μια μέρα διάβασε σε μια παρέα φίλων του το περιεχόμενο του ημερολογίου:
«1878. Η οθωμανική αυτοκρατορία παραχωρεί την Κύπρο στους Άγγλους.
1950. Δημοψήφισμα με αίτημα την Ένωση με την Ελλάδα που δεν έγινε αποδεχτό από τους Άγγλους που ήθελαν τη βάση της Κύπρου για τον έλεγχο της Ανατολικής Μεσογείου, καθώς είχαν απολέσει την Παλαιστίνη και αργότερα (1956) το Σουέζ.
1955-1959. Ο απελευθερωτικός αγώνας της ΕΟΚΑ Α (Εθνική Οργάνωση Κυπρίων Αγωνιστών) με αρχηγό τον Κύπριο Γιώργο Γρίβα ή Διγενή απόστρατο συνταγματάρχη του ελληνικού στρατού, ο οποίος είχε δράσει με τη φασιστική οργάνωση των «Χιτών» στην Αθήνα το 1944.
1959. Οι συμφωνίες του Λονδίνου και της Ζυρίχης αναγνωρίζουν την ανεξαρτησία της Κύπρου. Δεν επιτεύχθηκε η Ένωση με την Ελλάδα, ενώ η Αγγλία όρισε τρεις εγγυήτριες δυνάμεις στο νησί (Αγγλία, Ελλάδα, Τουρκία). Το νέο σύνταγμα παραχωρούσε εξαιρετικά προνόμια στην Τουρκοκυπριακή μειονότητα, με αποτέλεσμα ο αρχιεπίσκοπος Μακάριος να μην μπορεί να κυβερνήσει.
1963. Οι διακοινοτικές συγκρούσεις μεταξύ Τουρκοκυπρίων και Ελληνοκυπρίων στη Λευκωσία.
1964. Άρνηση Μακάριου ελέγχου της Κύπρου από το ΝΑΤΟ με πολυεθνική δύναμη. Ο Μακάριος προτίμησε τη συμπαράσταση της Σοβιετικής Ένωσης και των Αδεσμεύτων και χαρακτηρίστηκε ως κομμουνιστής. Επίσης, απόρριψη από Ελλάδα και Κύπρο του αμερικανικού σχεδίου Άτσεσον για «διπλή ένωση», δηλαδή ένα μέρος του νησιού να ενωθεί με την Ελλάδα και το άλλο με την Τουρκία, η γνωστή λύση της διχοτόμησης. Αποστολή στην Κύπρο μιας ελληνικής μεραρχίας από τον πρωθυπουργό Γεώργιο Παπανδρέου και δημιουργία Εθνικής Φρουράς Κύπρου.
1967. Τα γεγονότα της Κοφίνου (σύγκρουση Τουρκοκυπρίων και Ελληνοκυπρίων), η απόσυρση της ελληνικής μεραρχίας και η τοποθέτηση από τη χούντα των Αθηνών Ελλήνων και Κυπρίων φασιστών αξιωματικών στη στρατιωτική διοίκηση των ελληνικών δυνάμεων του νησιού και της κυπριακής εθνοφρουράς.
1971. Η δημιουργία της συνωμοτικής οργάνωσης ΕΟΚΑ Β από τον Γεώργιο Γρίβα με στόχο τη δολοφονία του αρχιεπισκόπου Μακάριου και την Ένωση με την Ελλάδα.
15 Ιουλίου 1974. Το πραξικόπημα των ελληνικών χουντικών δυνάμεων ενάντια στον Μακάριο και η αποτυχία του.
20 Ιουλίου 1974. Η τουρκική αποβίβαση στο νησί με πρόφαση το πραξικόπημα. Γιατί δεν βοήθησε η Ελλάδα;»…
…Σαράντα έξι χρόνια μετά ο μεσήλικας Σάββας ακόμα ρωτά, γιατί δεν τιμωρήθηκε κανείς;
Πηγές
1. 1. Σ. Ριζάς, «Το σχέδιο Άτσεσον για το Κυπριακό», https://www.kathimerini.gr/870314/article/epikairothta/kosmos/to-sxedio-atseson-gia-to-kypriako, 13/6/2020.
2. Α. Χρυσοστόμου, «Διακοινοτικές συγκρούσεις στην Κύπρο», www.kathimerini.gr/862573/article/epikairothta/ kosmos/diakoinotikes-sygkroyseis-sthn-kypro, 13/6/2020.
