Ο Risk Manager (RM) είναι το πρόσωπο που είναι υπεύθυνο για τον εντοπισµό, την ανάλυση και την αξιολόγηση των πιθανών κινδύνων και απειλών που θα µπορούσε να αντιµετωπίσει η επιχείρησή του ή οι πελάτες της.
∆ρα ταυτόχρονα σε επιχειρησιακό, χρηµατοοικονοµικό και στρατηγικό επίπεδο. Ανάλογα µε κάθε κατάσταση, ενηµερώνει το τοπ µάνατζµεντ για τα µέτρα που πρέπει να λάβει για την προστασία της επιχείρησης από τους κινδύνους που προκύπτουν.
Ο RM διασφαλίζει επίσης τη νοµική ασφάλεια της επιχείρησής του. Έτσι, είναι απαραίτητο να συγκρίνει και στη συνέχεια να επικοινωνήσει µε ασφαλιστικές εταιρείες προκειµένου να διαπραγµατευτεί το καλύτερο δυνατό συµβόλαιο κάλυψης.
Αποστολή
Η πρόληψη κάθε είδους κινδύνων (λειτουργικός, χρηµατοοικονοµικός, κανονιστικός, φυσικός, κ.λπ.) για µια επιχείρηση καθιστά δυνατή:
Τη διατήρηση της καλής συνέχειας των δραστηριοτήτων της.
Την προστασία των περιουσιακών στοιχείων της (χρηµατοοικονοµικούς πόρους, υποδοµές, ευαίσθητα δεδοµένα, πνευµατική ιδιοκτησία, κ.λπ.) και έτσι να διατηρεί µια καλή χρηµατοοικονοµική υγεία.
Τη διατήρηση της φήµης και της καλής εικόνας της επιχείρησης.
Ο RM µπορεί να βοηθήσει στον εντοπισµό σηµαντικών ευκαιριών για το µέλλον της εταιρείας. Παρακάτω αναφέρονται µερικά παραδείγµατα από τη διαχείριση κινδύνου για µια εταιρεία.
Πληροφορική: κλοπή δεδοµένων, αποτυχία συστήµατος, επιθέσεις στον κυβερνοχώρο, ιοί, σφάλµατα, κ.λπ.
Λειτουργικός: ανθρώπινο λάθος, διακοπή στην εφοδιαστική αλυσίδα, κ.λπ.
Χρηµατοοικονοµικός: µικροοικονοµικά και µακροοικονοµικά σενάρια, κρίσεις, διακυµάνσεις της αγοράς, κ.λπ.
Συµµόρφωση: νοµικές ευθύνες, κανονισµοί, κ.λπ.
Φήµη: κάλυψη από τα µέσα ενηµέρωσης, κακές κριτικές, κ.λπ.
Στρατηγικός: απώλεια µεριδίων αγοράς, κλοπή πρωτότυπων ιδεών, κ.λπ.
Φυσικός: Φυσικές ή τεχνολογικές καταστροφές.
Στάδια του RM
Τα διάφορα στάδια του RM για µια βέλτιστη διαχείριση είναι τα ακόλουθα.
Προσδιορισµός των ρίσκων
Το πρώτο βήµα είναι η δηµιουργία του πλαισίου. Αυτό περιλαµβάνει τον καθορισµό των στόχων της επιχείρησης, την κατανόηση του περιβάλλοντός της τόσο εσωτερικά όσο και εξωτερικά και τον προσδιορισµό των εµπλεκόµενων µερών. Αφορά επίσης την κατανόηση των περιορισµών και, κυρίως, των προκλήσεων. Στη συνέχεια, ακολουθεί η συλλογή πληροφοριών (εσωτερικά έγγραφα, κανονισµοί, χρηµατοοικονοµικές εκθέσεις, τεχνικοί έλεγχοι, κ.λπ.).
Εκτίµηση των ρίσκων
Εξετάζονται δύο ενδεχόµενα.
Εκτίµηση της πιθανότητας να συµβεί αυτό ή το άλλο συµβάν, σε µια κλίµακα πιθανοτήτων για την ανάθεση µιας συγκεκριµένης τιµής.
Εκτίµηση του αντίκτυπου του συµβάντος που θα πραγµατοποιηθεί.
Αυτό επιτρέπει στο RM να διαχειριστεί την κρίση όσο το δυνατό γρηγορότερα.
Εφαρµογή των µέτρων
Ο καθορισµός των µέτρων που πρέπει να ληφθούν σε περίπτωση κρίσης απαιτεί προσεκτική και δοµηµένη διαχείριση των ρίσκων. Αυτό απαιτεί:
Καλή συνεργασία και συντονισµό µεταξύ των µελών της διοίκησης, νοµικών τµηµάτων, ανθρώπινου δυναµικού, κ.λπ.
Αποτελεσµατική επικοινωνία των µέτρων µεταξύ των ενδιαφερόµενων ατόµων (ξεκάθαρη γνώση των µέτρων).
Προγραµµατισµός πόρων (προϋπολογισµοί, δεξιότητες, εργαλεία για σχεδιασµό και κατανοµή για την αποτελεσµατική εφαρµογή των µέτρων).
Παρακολούθηση
και επαναξιολόγηση των ρίσκων
Η διαχείριση ρίσκων είναι µια συνεχής διαδικασία που απαιτεί τακτική προσοχή για να διασφαλιστεί ότι τα µέτρα που εφαρµόζονται παραµένουν αποτελεσµατικά και προσαρµοσµένα στους εξελισσόµενους κινδύνους. Αυτό περιλαµβάνει τη συλλογή νέων δεδοµένων, τη χρήση βασικών δεικτών απόδοσης, την ανάλυση του εσωτερικού και εξωτερικού περιβάλλοντος, κ.λπ. Αφορά επίσης τη συνεχή αξιολόγηση του πιθανού αντίκτυπου αυτών των αλλαγών στους στόχους της επιχείρησης.
Εξέλιξη
Η εξέλιξη του ρόλου του RM αφορά τις παρακάτω ενέργειες.
Ενίσχυση των δεξιοτήτων και των εργαλείων ανάλυσης
Οι επαγγελµατίες του χώρου θα πρέπει να ενισχύσουν τις δεξιότητες και τα εργαλεία της ανάλυσης δεδοµένων. Για να µπορούν να συζητούν επί ίσοις όροις µε την ασφαλιστική εταιρεία, οι RM θα έχουν συµφέρον να παρέχουν αιτιολογηµένα και ποσοτικοποιηµένα στοιχεία σχετικά µε τους κινδύνους και την εµπειρία τους σε ανάλογα θέµατα. Όσοι γνωρίζουν πώς να συλλέγουν και να επεξεργάζονται πληροφορίες χρησιµοποιώντας αναλύσεις δεδοµένων, θα τα καταφέρουν καλύτερα (data analytics).
Ψηφιακός µετασχηµατισµός
Έχει δειχθεί ότι τα data analytics και η τεχνητή νοηµοσύνη (ΤΝ) δεν είναι το δυνατό σηµείο των RM: µόνο το 6% αυτών δήλωσαν ότι χρησιµοποιούν ΤΝ για τη διεξαγωγή προγνωστικών αναλύσεων και σχεδόν οι µισοί από αυτούς πιστεύουν ότι οι επενδύσεις σε αυτές τις νέες τεχνολογίες είναι πολύ «βαριές» για τη λειτουργία του risk management και δεν προσθέτουν προστιθέµενη αξία στο επάγγελµα (βλ. Βαρόµετρο AMRAE των επαγγελµάτων του risk management). Βέβαια, ο ψηφιακός µετασχηµατισµός οδηγεί τις επιχειρήσεις να ανακαλύψουν ξανά τη διαχείριση κινδύνου. Σε ένα πλαίσιο µετασχηµατισµού, τα εργαλεία της επιχειρηµατικής αναλυτικής αναδεικνύονται χρήσιµα για το µάνατζµεντ των ρίσκων.
Κλιµατική αλλαγή
Το θέµα της κλιµατικής αλλαγής θέτει το ζήτηµα της ανθεκτικότητας πολλών επιχειρηµατικών µοντέλων. Οι RM αναµένονται σήµερα από την ικανότητά τους να παρέχουν σε βάθος αναλύσεις του περιβάλλοντος και να προτείνουν σενάρια για τις επιπτώσεις των στρατηγικών και των επιχειρησιακών αποφάσεων της επιχείρησης σε αυτό το νέο πλαίσιο.
Καθώς οι στρατηγικές γίνονται πιο επικίνδυνες, το θέµα του ρίσκου γίνεται πιο στρατηγικό. Αυτό ωθεί τους RM να πλησιάσουν στο τοπ µάνατζµεντ.
Συµπερασµατικά, το risk management είναι µια θεµελιώδης λειτουργία µέσα στις επιχειρήσεις. Στόχος του είναι η πρόβλεψη, η εκτίµηση και η διαχείριση κινδύνων που µπορεί να αντιµετωπιστεί µια επιχείρηση. Λαµβάνοντας υπόψη τις νέες τάσεις στο risk management και µια προληπτική προσέγγιση στον κίνδυνο, η επιχείρηση µπορεί να πάρει τεκµηριωµένες αποφάσεις και να προστατεύσει τη µακροπρόθεσµη βιωσιµότητά της (βλ. Κ. Ζοπουνίδης, Μ. ∆ούµπος, Νέες τάσεις στο µάνατζµεντ της αβεβαιότητας και του ρίσκου, Εκδόσεις Αλέξανδρος ΙΚΕ, 2024).
Καθηγητής Κωνσταντίνος Ζοπουνίδης, Ακαδηµαϊκός
Πολυτεχνείο Κρήτης
Επίτιµος ∆ρ. ΑΠΘ
Paris School of Business
