Λουτρό Σφακίων, Αύγουστος 2024.
Στο µπαλκόνι του ξενοδοχείου BLUE HOUSE των αδελφών Βαγγέλη και Γιώργου Ανδρουλακάκη.
Ε
κεί που πριν 60 χρόνια η γιαγιά τους διατηρούσε το µοναδικό καφενεδάκι όπου µπορούσες να φας καµιά κονσέρβα και ίσως κι ένα αυγό.
Έρηµος τόπος τότε το σηµερινό κοσµοπολίτικο Λουτρό που πέρασε αργά αλλά συνετά στη νέα εποχή και αποτελεί δικαίως το καµάρι των Σφακίων µα και όλης της Κρήτης.
Κατακάθαρα νερά, οµοιόµορφη εµφάνιση των κτηρίων, υποδειγµατική καθαριότητα, άψογη φιλοξενία, µηδενική ηχορύπανση και διάχυτη η καθολική αίσθηση ευθύνης των ανθρώπων που σήµερα συνθέτουν µοναδικό παράδειγµα της σωστής ανάπτυξης.
Τίποτα δεν θυµίζει το Λουτρό της εφηβείας µου, όταν µε τον αείµνηστο φίλο µου, Μάρκο Κουτρουµπά, το επισκεπτόµασταν µε το µικρό φουσκωτό µας.
Μα να, που ένα φάντασµα είναι εκεί µπροστά µου, στο µουράγιο, να µαγνητίζει και να αγκυροβολεί το βλέµµα µου µε τρόπο µαγικό.
Είναι ο “Οδυσσέας”, το παραδοσιακό, ξύλινο, 10µετρο τρεχαντήρι του Βαγγέλη Ανδρουλακάκη, που κουβαλά µε ευλάβεια την παµπάλαια ναυπηγική και ναυτική ιστορία της Ελλάδος.
Το πιο πολυφωτογραφηµένο ίσως σκάφος στην Ελλάδα στέκει περήφανο και λικνίζεται εξαφανίζοντας από τα βλέµµατα των περαστικών τις σύγχρονες πλαστικούρες.
Θέλοντας και µη ο “Οδυσσέας” µε τρέχει πίσω στην αρχαιότητα όπου εδώ ήταν χτισµένη η αρχαία πόλις Φοίνιξ.
Λίγο να κλείσεις τα µάτια σου θα δεις το 1770 γυναίκες και παιδιά σε πανικό να φυγαδεύονται από εδώ µετά την επανάσταση του ∆ασκαλογιάννη.
Μεταγενέστερα το 1821 εδώ ήταν η Καγκελαρία, η επαναστατική δηλαδή επιτροπή που διηυθυνε την επανάσταση και αργότερα, το 1866, αν κοιτάξεις καλά στο µισοσκόταδο, θα δεις να αράζει το ιστορικό ατµόπλοιο “Πανελλήνιο” και να αποβιβάζεται ο Ιωάννης Ζυµβρακάκης µε 272 εθελοντές για τον αγώνα.
∆εν είναι σκοπός µου όµως να αναφερθώ στα πάµπολλα ιστορικά γεγονότα του ιερού αυτού χώρου. Θέλω να επικεντρωθώ στο αίτιο που σήµερα σε παραπέµπει σε αυτά και που δεν είναι άλλο από το ξύλινο αυτό αριστούργηµα της ελληνικής ναυπηγικής, το τρεχαντήρι µε το όνοµα “Οδυσσέας” του Β. Ανδρουλακάκη.
Άρρηκτα δεµένοι ιδιοκτήτης και σκάφος σε σχέση ιερή και αλληλοεξαρτώµενη
Από το µπαλκόνι παρακολουθώ τον Βαγγέλη, πριν ακόµα ξηµερώσει καλά, να πλένει µε γλυκό νερό το σκάφος του και είµαι βέβαιος πως του µιλάει κιόλας. Είµαι σίγουρος ότι καταλαβαίνει πόση οµορφιά δίνει στο Λουτρό το µοναδικό αυτό σκαρί και πόσο µεγάλη είναι η ψυχική ευχαρίστηση που προκαλεί ταξιδεύοντας σε στο παρελθόν.
∆εν είναι καθόλου εύκολο να συντηρείς ένα σκάφος όπως ο “Οδυσσέας” και από άποψη κόστους (10.000€ ετησίως) αλλά και της ετήσιας φροντίδας που δεν µπορεί να επιτευχθεί στο απονωµένο Λουτρό.
Στο τέλος κάθε Οκτώβρη ο Βαγγέλης θα περιπλεύσει, σε ένα µοναχικό ταξίδι, όλη τη δυτική Κρήτη διανύοντας µια απόσταση 120 µιλίων για το λιµάνι της Σούδας, όπου το σκάφος θα βγει έξω µε γερανό για να συντηρηθεί.
Και ενώ πολλοί κίνδυνοι ελλοχεύουν στο ταξίδι αυτό ο Βαγγέλης κάθε χρόνο το περιµένει µε χαρά και αδηµονεί να το ξεκινήσει. Θα είναι οι δυο τους µόνο σε µια οδύσσεια που θα συναντήσει και τρεις και τέσσερεις διαφορετικούς καιρούς µέχρι το τέρµα.
Το κράτος σοφά για να διατηρηθεί όσο το δυνατόν η πολιτιστική αυτή κληρονοµιά έχει απαλλάξει τα σκάφη αυτά από κάθε είδους φορολογία, όµως αυτό από µόνο του δεν αρκεί.
Ο χρόνος παραµονής στον ειδικό χώρο του Λιµενικού Ταµείου είναι περιορισµένος και τα σκάφη που συντηρούνται είναι πολλά.
Το συγκεκριµένο µε επιφάνεια συνολική άνω των 50 τ.µ. χρειάζεται παραµονή εκτός θαλάσσης 20 τουλάχιστον ηµερών και ανάλογα καιρικών συνθηκών για να στεγνώσει και µετά να αφαιρεθούν φύκια και στρυδώνα, να επισκευαστούν αρµοί, να γίνει συντήρηση της µηχανής, να βαφτεί το σκάφος, να ποτιστεί το ξύλο µε συντηρητικά και τέλος να µπει η µοράβια λίγο πριν ξαναπέσει στη θάλασσα.
Είµαι σίγουρος ότι το Λιµενικό Ταµείο κατανοεί τις ιδιαίτερες ανάγκες ενός ξύλινου σκαριού έναντι ενός πολυεστερικού και ότι συµβάλλοντας µε τον τρόπο του στη διατήρηση της παράδοσης πρόθυµα θα παραχωρεί κάθε παράταση χρόνου που χρειάζεται στη στεριά για τη συντήρηση του.
∆εν ξέρω ποιο θα είναι το τέλος για τέτοια σκάφη και πόσο θα αντέξουν ακόµα στο χρόνο χωρίς να ληφθούν κάποια επιπλέον µέτρα από το κράτος αλλά πολύ µε συγκίνησε µια κουβέντα του φίλου µου Βαγγέλη για το µέλλον του δικού του σκάφους:
«Όταν δεν θα µπορώ πια, θα το βγάλω έξω από το νερό, µπροστά στο σπίτι µου, να κάνουµε παρέα και να το βλέπω συνέχεια».
Φίλε Βαγγέλη, προσωπικά σε ευχαριστώ για την προσφορά σου αυτή και εύχοµαι για πολλά-πολλά ακόµα χρόνια ο “Οδυσσέας” να χαρίζει την οµορφιά του στο Λουτρό, σ’ εσένα την ευτυχία που σε κάνει να νοιώθεις και σ΄ όλους εµάς την αφορµή να ταξιδεύουµε µε τη φαντασία µας σε άλλους χρόνους, σε τέχνες που ξεχάστηκαν και σε ιστορικά γεγονότα που ξεθωριάζει ο χρόνος.
