Ο παπα-Τζιρίτης

«Γεια σου παπα- Ευάρεστε,
γεια σου παπα-Τζιρίτη
εις την Αθήνα πάτησες
και τίμησες την Κρήτη».

Αυτή ήταν η κραυγή των Αθηναίων στις 12 Νοεμβρίου 1912 όταν τερμάτισε στο Παναθηναϊκό στάδιο ο ιερέας μαραθωνοδρόμος παπα- Τζιρίτης, κάνοντας την κλασική διαδρομή του μαραθωνίου σε χρόνο ρεκόρ 2 ώρες και 5 λεπτά! Το μέγεθος του επιτεύγματος γίνεται καλύτερα κατανοητό αν συγκριθεί με τον χρόνο του ολυμπιονίκη του 1896 Σπύρου Λούη, ο οποίος τερμάτισε σε χρόνο 2 ώρες 58 λεπτά και 50 δευτερόλεπτα, καθώς και τον χρόνο του καλύτερου μαραθωνοδρόμου της εποχής Λ. Ορτέγκ (2 ώρες και 52 λεπτά).

Ο Γεώργιος Ταμιωλάκης γεννήθηκε το 1852 στο χωριό Άγιος Γεώργιος του Οροπεδίου Λασιθίου. Από παιδί ήταν ταχύτατος και ως νέος διακρινόταν για την ταχύτητα και την αντοχή του. Στις κρητικές επαναστάσεις ήταν ο αγγελιοφόρος των καπεταναίων, εκτελώντας τεράστιες αποστάσεις στην Ανατολική Κρήτη. Το 1886 χειροτονήθηκε ιερέας με το όνομα Ευάρεστος, αλλά ο κόσμος αντί να τον φωνάζει παπα-Ευάρεστο, τον ονόμασε παπα-Τζιρίτη, διότι έτρεχε ασταμάτητα. Το πάθος του για το τρέξιμο του στοίχησε επταετή αργία από τον επίσκοπο το 1889 όταν ήταν ιερέας στους Κασάνους Πεδιάδος. Η ενδυμασία τρεξίματος και η τεχνική του ήταν απλή: «[…] έμπηχνε τη φουφούλα της βράκας του στη ζώνη, έσφιγγε από μια πέτρα στην κάθε χούφτα των χεριών του κι αμολούσε σα γεράκι. Φτάνοντας στον προορισμό του, στο τέρμα δηλαδή, δε σταματούσε απότομα[…] επιβράδυνε την ταχύτητα κόβοντας γύρους στα γύρω οικόπεδα και ταυτόχρονα κτυπούσε με το απλωμένο χέρι του τους κορμούς των δέντρων[…]». Με τον τρόπο αυτό έπεφταν σταδιακά οι παλμοί της καρδιάς και η αυξημένη πίεση. Επίσης, είναι αυτονόητο ότι έτρεχε με τα κρητικά στιβάνια. Το 1897 έτρεξε από το πρωί ως το βράδυ την απόσταση Πισκοκέφαλο Σητείας-Μέλαμπες Ρεθύμνου, δηλαδή 250 χιλιόμετρα!

Το 1912 ο Χανιώτης ευπατρίδης Στέφανος Μάνος έβαλε σε μια πολύ σκληρή δοκιμασία τον παπα-Τζιρίτη για να βεβαιωθεί ότι θα μπορούσε να ανταγωνιστή τον διάσημο Γάλλο μαραθωνοδρόμο Ορτέγκ, ο οποίος προκαλούσε τους Έλληνες να τον ανταγωνιστούν στην κλασική διαδρομή του μαραθωνίου. Ο Μάνος πρότεινε στον μαραθωνοδρόμο ιερέα να ανταγωνιστεί στο τρέξιμο τα δυο ταχύτατα ουγγαρέζικα άλογά του στη διαδρομή Χανιά-Σούδα και Σούδα-Χανιά, δηλαδή 11 χιλιόμετρα. Ο αγώνας έγινε και ο ιερέας έσκασε και τα δύο άλογα (στο ένα επέβαινε ο Μάνος), τερματίζοντας πρώτος με διαφορά σε 28 λεπτά, αφού στο μέσον της διαδρομής αναγκάστηκε να σταματήσει σε έλεγχο των χωροφυλάκων που τον πέρασαν για ληστή χάνοντας τουλάχιστον 7-8 οκτώ λεπτά. Αξιοσημείωτο είναι ότι παπά-Τζιρίτης ήταν τότε 48 ετών. Ο Μάνος του έδωσε ένα γενναίο δώρο και του κάλυψε τα έξοδα για τη μετάβαση και διαμονή στην Αθήνα, όπου έκανε το προαναφερόμενο ρεκόρ.

Το 1904 πήγε στην Αμερική για συμμετάσχει στην ολυμπιάδα του Σαιντ Λούις, αλλά ο Άγγλος διοικητής τον συνέλαβε και τον φυλάκισε, διότι προσπάθησε να τον δωροδοκήσει για να μην τρέξει, αλλά ο ιερέας αρνήθηκε. Αξιοσημείωτο είναι ότι ο παπα-Τζιρίτης έτρεξε επίσης στην Κύπρο, τη Μικρά Ασία, τη Μυτιλήνη και στην Αίγυπτο εκπλήσσοντας τους πάντες με τους χρόνους του ακόμα και σε ηλικία 65 ετών! Απεβίωσε το 1937 στην Κρήτη.

Πηγή:
Κατσαράκης Δ., «Ο παπά- Τζιρίτης ή παπά-Ευάρεστος Ταμιωλάκης. Ο μαραθωνοδρόμος θρύλος», Ηράκλειο 1997.