Πολλές παλιές συνήθειες και παροιμίες που είχανε φέρει μαζί τους οι Μικρασιάτες από τον τόπο τους έχουν σχεδόν χαθεί. Οι σημερινοί ηλικιωμένοι που τις έχουν μάθει από τους γονείς τους και τις έχουν εφαρμόσει στις οικογένειές τους σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους τις αναζητούν και απορούν γιατί οι σημερινοί νέοι που έχουν ρίζες από την ηρωική πατρίδα των προγόνων τους τις αγνοούν και δεν τις εφαρμόζουν.
Πιστεύουν ότι οι παλιές συνήθειες δεν τους χρειάζονται για το μέλλον τους, όμως οι ηλικιωμένοι τους απαντούν ότι γρήγορα θα το καταλάβουν αλλά θα είναι αργά. Πρέπει να πιστέψουν ότι τα ισχυρά θεμέλια παντού έχουν μπει από αυτές και έχουν φέρει την πρόοδό τους αλλά δεν το παραδέχονται γιατί δεν ζήσανε την παλιά εποχή. Έχουμε την τύχη που γνωρίσαμε έναν 89αρη ηλικιωμένο που ζει και κατοικεί κοντά στην πόλη μας και μας είπε ότι στην εποχή μας όσοι εκτελούσαμε όλες τις συνήθειες και τις παροιμίες με τον σωστό τρόπο είχαμε επιτυχίες ενώ οι άλλοι που δεν τις εκτελούσανε ήτανε ορατοί από μακριά. Αυτές μας ανεβάζανε και μας κατασκευάζανε σε ότι εκτελούσαμε στη ζωή μας γι’ αυτό και είχαμε πρόοδο σε όλα που εκτελούσαμε. Είναι όμως τόσες πολλές που είχαμε αλλά δεν έχω την αντοχή να τις πω όλες.
Επειδή στη σημερινή εποχή βλέπω και μαθαίνω πολλά παράξενα που συμβαίνουν μέσα στις οικογένειες όταν παντρεύουν τα παιδιά τους θέλω να πω μόνο πως ήτανε παλιά η συνήθεια του γάμου που την φέρανε οι Μικρασιάτες και την εκτελούσανε όλοι τους όπου κατοικούσανε.
Συνηθίζανε αυτή την εποχή να αποκτούν πολλά παιδιά αγνοώντας τη μειωμένη διατροφή και την διαβίωση που είχανε. Ενδιαφερότανε οι γονείς να μάθουν λίγα γράμματα μόνο για τις ανάγκες τους και αμέσως βρισκότανε μέσα σε όλες τις αγροτικές και κτηνοτροφικές εργασίες και μόνο λίγα πηγαίνανε στις τέχνες και εφόσον υπήρχε οικονομική ευκαιρία. Εκτός από τις δικές τους εργασίες πηγαίνανε και στο μεροκάματο για καλύτερη οικονομική υποστήριξη της οικογένειάς τους. Κανείς δεν έμενε στο σπίτι να κάθεται και να τρώει από τους άλλους που εργαζότανε.
Υπόψη ότι τα αγόρια πηγαίνανε κοντά στον πατέρα τους για να μάθουν να εκτελούν όλες τις εργασίες στα χωράφια και στα βουνά. Το ίδιο και τα κορίτσια με τη μάνα τους στο σπίτι να μάθουν για ένα καλό νοικοκυριό ακόμα και στο αργαλειό να υφαίνουν την προίκα τους που θα πάρουν κοντά τους όταν θα παντρευτούν και στην συνέχεια παγαίνανε να συμμετάσχουν όλοι μαζί στις αγροτικές και κτηνοτροφικές εργασίες της οικογένειας τους.
Τα αγόρια πηγαίνανε πρώτα να υπηρετήσουν στο στρατό και μετά άρχιζε το ενδιαφέρον από τους γονείς και από τα ίδια για να παντρευτούν. Όταν για κάποιον σοβαρό λόγο δεν υπηρετούσανε δύσκολα παντρευότανε για τον λόγο ότι θα είχανε πρόβλημα υγείας και δεν τους προτιμούσανε να τους κάνουν γαμπρούς. Τώρα είπε θα σας περιγράψω πως γινότανε ο γάμος την παλιά εποχή μας.
Οι γονείς συνήθως από πριν λίγα χρόνια είχανε στη σκέψη τους όταν θα παντρέψουν τα αγόρια τους από ποια οικογένεια θα ζητήσουν την κόρη τους που θα έχει καλό νοικοκυριό και με πολλά αγαθά και μετά το λέγανε στο γιο τους εάν συμφωνεί. Ορισμένες φορές είχε και ο γιος τους την ίδια σκέψη και αμέσως συμφωνούσανε. Όλων τα παιδιά είχανε εμπιστοσύνη στους γονείς τους και γι’ αυτό τα περισσότερα συμφωνούσανε και στέλνανε τον προξενητή που ήτανε συνήθως από το οικογενειακό τους περιβάλλον.
Εάν δεν υπήρχε σύμφωνη γνώμη από την οικογένεια της κόρης, τότε κάνανε την πρόταση σε άλλη οικογένεια που θα είχε τα ίδια προσόντα. Στην εποχή μου είπε είχανε συμβεί δύο περιπτώσεις που οι κοπέλες ήτανε όμορφες και πλούσιες και οι γονείς τους δώσανε αρνητική απάντηση στους προξενητές οπότε οι υποψήφιοι γαμπροί τις πήρανε με απαγωγές και στη συνέχεια υποχωρήσανε και τις παντρευτήκανε. Πρέπει ακόμα να σας πω ότι τα παλιά χρόνια λόγω αυστηρότητας που υπήρχε τα αγόρια και τα κορίτσια δεν κάνανε μεταξύ τους παρέα οπότε δεν μπορούσαμε να αγαπηθούν για να κάνουν γάμο στο μέλλον και γι’ αυτό καταλήγανε στο προξενιό.
Αφού ο προξενητής έφερνε στην οικογένεια το καλό μαντάτο από το προξενιό οι οικογένειες πραγματοποιούσανε συνάντηση συνήθως στο σπίτι του γαμπρού παρουσία του προξενητή για να μιλήσουν για την προίκα που θα δώσει η οικογένεια της νύφης στο γαμπρό που θα κατοικήσουν και πότε θα κάνουν τον αρραβώνα και το γάμο τους.
Μόλις ορίζανε την ημέρα του αρραβώνα οι οικογένειες κάνανε τις προετοιμασίες τους σύμφωνα με τα έθιμα που φέρανε από την πατρίδα τους την Μ. Ασία. Η οικογένεια του γαμπρού ετοίμαζε τα δώρα για την νύφη και τις βέρες και όλα μαζί τα βάζανε μέσα στο κόσκινο «αφού δεν είχε τότε πανέρια» ντυμένο με την ωραιότερη πετσέτα από το αργαλειό τους χωρίς να παραλείψουν ένα ρόγδι για το γούρι στο ζευγάρι. Το ίδιο και η οικογένεια της νύφης ετοίμαζε τα δώρα για τον γαμπρό.
Καλεσμένοι ήτανε οι στενοί συγγενείς των δύο οικογενειών οι νονοί των παιδιών και ο προξενητής. Οι καλεσμένοι του γαμπρού ξεκινούσανε από το σπίτι του κρατώντας το κόσκινο με τα δώρα ένα αγόρι. Φθάνοντας στο σπίτι της νύφης πρώτος ο γαμπρός προσφέρει ένα μπουκέτο λουλούδια στην κοπελιά του και μετά μπαίνανε στο σπίτι να καθίσουν στον καναπέ και στις καρέκλες αν ήτανε χειμώνας αλλιώς το καλοκαίρι στην αυλή.
Στο μέσον του τραπεζιού τοποθετούσανε το κόσκινο και σηκωνότανε ο πατέρας του γαμπρού και καλούσε κοντά του το ζευγάρι. Έπαιρνε τις βέρες τις σταυρώνει στο εικόνισμα και τις έβαζε στο αριστερό τους χέρι δίνοντας τις ευχές του και ακολουθούσανε μετά οι συμπεθέροι και όλοι κι άλλοι. Αν ο γαμπρός δεν είχε πατέρα, τότε τις βέρες τις έβαζε ο νονός του. Μετά κερνούσε η νύφη τα κουφέτα και το ποτό σε όλους και ακολουθούσε το φαγητό, το κρασί, τα τραγούδια και οι χοροί κυρίως Μικρασιάτικα μέχρι το πρωί.
Μετά οι συμπέθεροι κάνανε συχνά τις συναντήσεις τους για παρέα και συγχρόνως ετοιμαζότανε το σπίτι που θα κατοικήσουν τα παιδιά τους αλλά συνηθίζανε να μην είναι το σπίτι τους στις ίδιες αυλές των γονέων τους για τυχόν παρεξηγήσεις μεταξύ των.
Αφού όλα ήτανε έτοιμα εκτελούσανε τον γάμο στην Εκκλησία του χωριού τους. Το ζευγάρι μετά πήγαινε στο σπίτι του και πριν μπει μέσα η μάνα του γαμπρού έσπαγε ένα ρόγδι έξω και δεξιά της πόρτας και με το δεξί τους πόδι μπαίνανε μέσα.
Στη συνέχεια και στα δύο σπίτια των γονέων τους τρώγανε, πίνανε, τραγουδούσανε και χορεύανε μέχρι την άλλη μέρα. Μετά το ζευγάρι μόνο του άρχιζε να δημιουργείται με τα χωράφια και με τα ζώα που τους είχανε παραχωρήσει οι γονείς τους. Με τις ευχές, τις συμβουλές και με τις συνήθειες των γονέων τους φτιάχνανε καλή οικογένεια και χαιρότανε για όλες τις επιτυχίες τους και δεν υπήρχε καμία περίπτωση να χωρίσουν για να στενοχωρήσουν τους γονείς τους ενώ σήμερα το διαζύγιο έχει γίνει μόδα για τους νέους μας.
Τελειώνοντας πρόσθεσε: σήμερα ο αρραβώνας και ο γάμος των νέων δεν έχει καμία ομοιότητα όπως ήτανε στην εποχή μας. Σπάνια τώρα παίρνουν θέση οι γονείς και ο προξενητής για την ανεύρεση της νύφης για τον γιο τους. Επίσης εκτελούνται στα κέντρα διασκέδασης αντί στα σπίτια των γονέων τους επειδή έχουν την οικονομική άνεσή τους. Εμείς θέλαμε ορισμένα από τα έθιμα και από τις συνήθειες μας να διατηρηθούν μαζί και ο σεβασμός που σήμερα έχουν μειωθεί. Συμφωνούμε όμως που φύγαμε από την βασανισμένη ζωή εις την διατροφή και στη διαβίωση εξαιτίας των μέσων της νέας τεχνολογίας που έφερε ο άνθρωπος ύστερα από τόσες θυσίες και με την υπομονή που είχε.
*O Γιάννης Τσακπίνης, είναι συνταγματάρχης (Π.Β.) ε.α.
