«Παιδί, το περιβόλι μου που θα κληρονομήσεις,/ όπως το βρεις κι όπως το δεις να μην το παρατήσεις./ Σκάψε το ακόμα πιο βαθειά και φράξε το πιο στέρεα/ και πλούτισε τη χλώρη του και πλάτυνε τη γη του,/ κι ακλάδευτο όπου μπλέκεται να το βεργολογήσεις/ και να του φέρνεις το νερό το αγνό της βρυσομάνας»… Το ποίημα του Κωστή Παλαμά “Οι πατέρες” (εδώ οι πρώτοι έξι στίχοι του) ήρθε κάποια στιγμη κι έμεινε διαρκώς στον νου μου, ενώ παρακολουθούσα το πρωί της Κυριακής 19 Οκτωβρίου, στο Πνευματικό Κέντρο Χανίων, τις εργασίες της 7ης συνεδρίας του τριήμερου συνεδρίου “Ο Παύλος Βλαστός και το έργο του” που συνδιοργάνωσαν το Κέντρο Κρητικής Λογοτεχνίας, η Ιστορική και Λαογραφική Εταιρεία Ρεθύμνης και τα Γ.Α.Κ. – Ιστορικό Αρχείο Κρήτης. Θα ’θελα, βέβαια να ’χα παρακολουθήσει από την αρχή μέχρι το τέλος το Συνέδριο. Να ’μουν και στο Ρέθυμνο, στο Σπίτι του Πολιτισμού, την Παρασκευή 17 Οκτωβρίου, όπου έγιναν μετά τους καθιερωμένους χαιρετισμούς οι δύο πρώτες συνεδρίες και στο Χρωμοναστήρι, στον Συνεδριακό Χώρο του Στρατιωτικού Μουσείου (φωτ.) που συνεχίστηκε την άλλη μέρα και το απόγευμα της Κυριακής πάλι στο Πνευματικό Κέντρο, που έγινε μετά την 8η και τελευταία συνεδρία ο απολογισμός.
Για να ’χω πλήρη την εικόνα του πολύπλευρου έργου του πατέρα της Κρητικής Λαογραφίας, που φυλάσσεται στο Ιστορικό Αρχείο Κρήτης και διαλαμβάνει 93 τόμους! Κι αν έχει δουλέψει στο ώριο περβόλι της κρητικής λαϊκής παράδοσης ο Παύλος Βλαστός! Κι αν το έσκαψε κι αν το έφραξε κι αν αναμάζωξε τις πεζούλες του κι αν κανάλιασε το ζείδωρο νερό της βρυσομάνας του για να ’χουμε να πίνουμε! Κι αν υπάρχουν, όμως άξιοι συνεχιστές του έργου του! Πάλι καλά… “Τα κρητικά τραγούδια στο Αρχείο του Βλαστού”, “Η συμβολή του Παύλου Βλαστού στη Συλλογή Ασμάτων Κρητών περί των Εξωτικών ή Διαβολικών Πνευμάτων”, “Ο κόσμος της Κρήτης, όπως παρουσιάζεται στα δίστιχα και τις μαντινάδες της συλλογής του Παύλου Βλαστού” και “Το κοινό αίσθημα δικαίου και ο λαϊκός λόγος στη μαρτυρική κατάθεση του Παύλου Βλαστού μέσα από τα Πρακτικά της δίκης των φονέων του Λιάπη”. Οι τίτλοι των εισηγήσεων που έγιναν (από τον Σταμάτη Αποστολάκη, την Ελπινίκη Νικολουδάκη – Σουρή, τον Κώστα Μουτζούρη και τη Βούλα Επιτροπάκη αντίστοιχα) στη συνεδρία που παρακολούθησα. Εξ ονύχων ο λέων κι από κάποιες πεζούλες του το περβόλι!
Ο Παύλος Βλαστός και το έργο του (2)
«Καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι: Η πλουσιότατη και πολύτιμη συλλογή Παύλου Βλαστού, που εναπόκειται στο Ι.Α.Κ. (Χανιά), πρέπει το συντομότερο να εκδοθεί, προκειμένου να καταστεί κτήμα κάθε ερευνητή και φιλίστορα και επίδοξου συλλογέα – εκδότη ανάλογου έργου, διότι ανοίγει ορίζοντες, διαφοροποιεί κατεστημένα και διορθώνει παραδομένα και στους χώρους του Ιστορικού Δημοτικού μας Τραγουδιού και του Ριζίτικου πολύπαθου πλούτου μας». Τα που είπε κλείνοντας την εισήγησή του στο περί ου ο λόγος στις σημερινές εύφημες μνείες Συνέδριο, ο και συνεργάτης της εφημερίδας μας δάσκαλος – λαογράφος (αυτό έλειπε να έλειπε!) Σταμάτης Απ. Αποστολάκης. Ενα – ένα και με τη σειρά…
Ηδη, όπως διαβάζω στο Δελτίο Τύπου, που εστάλη και σ’ εμένα απ’ τον και κυρίως κινήσαντα τα νήματα, για τη διεξαγωγή του Συνεδρίου, που είχε βασικό στόχο να γίνει γνωστό το έργο του Παύλου Βλαστού και να τιμηθεί η μνήμη του, πρόεδρο του Κέντρου Κρητικής Λογοτεχνίας Κώστα Μουτζούρη, «βρίσκεται σε εξέλιξη μια τιτάνια προσπάθεια ψηφιοποίησης όλου του πολύτιμου αρχείου του ΓΑΚ – Ιστορικού Αρχείου Κρήτης σε συνεργασία με Πανεπιστημιακά Ιδρύματα και λοιπούς Φορείς του τόπου. Συν το ότι έχει προγραμματιστεί να κυκλοφορήσει ο τόμος των Πεπραγμένων του Συνεδρίου σε τέσσερις πέντε μήνες…». «Θέλουμε να πιστεύουμε ότι κάποιοι στόχοι επιτεύχθηκαν και οι υπόλοιποι θα δρομολογηθούν», διαβάζω στο προαναφερθέν Δελτίο Τύπου. Εχουν γνώση οι φύλακες! Και για την έκδοση, σταδιακά, όλου του Αρχείου Βλαστού και για την ίδρυση στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης έδρας με το όνομά του και για το στήσιμο της προτομής του στο Ρέθυμνο και το Αμάρι…
Ο πατέρας της κρητικής λαογραφίας Παύλος Βλαστός γεννήθηκε στο Βιζάρι της επαρχίας Αμαρίου του Νομού Ρεθύμνης το 1832. Δημοδιδάσκαλος και ιεροψάλτης, αφιερώθηκε στην καταγραφή του πλούσιου λαογραφικού υλικού το οποίο επεξεργάσθηκε με πραγματικό μόχθο, αλλά και πραγματική αγάπη προς τα ήθη και τις παραδόσεις της Κρήτης, της νήσου του Μίνωος, όπως ο ίδιος έγραφε. Απ’ το όντως απέραντο υλικό του το οποίο βρίσκεται στο Ιστορικό Αρχείο Κρήτης (Χανιά), υλικό το οποίο διαλαμβάνει 93 τόμους και είναι διαθέσιμο σε ερευνητές και ενδιαφερομένους, ο ακαταπόνητος λαογράφος δημοσίευσε το έργο “Ο Γάμος εν Κρήτη” το 1893. Ο αναγνώστης του μόνου εκδοθέντος βιβλίου του αείμνηστου λαογράφου, μπορεί να διαπιστώσει άνετα την αγάπη του όχι μόνο προς τη λαϊκή παράδοση, αλλά και στην ιστορία και τα έπη του κρητικού λαού. Γι’ αυτό, στην προσπάθεια του Π. Βλαστού ιστορία και λαϊκή παράδοση συμπορεύονται δημιουργικά. Παρά την αρχαιότητά του, το έργο παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον όχι μόνο για τους κατοίκους της Κρήτης, αλλά και για το ευρύτερο κοινό το οποίο είναι ευαίσθητο απέναντι σε μακραίωνες παραδόσεις οι οποίες φωτίζουν και την ιστορία των λαών. Ο Παύλος Βλαστός απεβίωσε το 1926.
