Β’ ΜΕΡΟΣ
Οι περιγραφές του χορού τον 20ο αιώνα ποικίλουν. Έτσι, στο φύλλο της 7/8/1907 της εφημερίδας «Ίδη» γίνεται ιδιαίτερη μνεία στον «αθάνατο πηδηχτό» του Καλογερίδη στο καφενείο Χατζοπούλου στην Πλατεία Πρίγκηπος. Εδώ πρέπει να διευκρινιστεί ότι ο Στρατής Καλογερίδης, σύμφωνα με τη δισκογραφία των δεκαετιών 1930 και 1950, έπαιζε πηδηχτό με μελωδικά γυρίσματα του στειακού και του καστρινού πηδηχτού, είτε μαζί είτε χωριστά. Το 1909 ο Γεώργιος Χατζηδάκις στο περιοδικό «Κρητική Στοά» του Ιωάννη Μουρέλου παρουσιάζει την μονογραφία «Κρητική μουσική και όρχησις» και αναφέρει τις ονομασίες: «Πηδηχτός», «Καστρινός πηδηχτός», «Καστρινός χορός», «Μαλεβιζιώτικος», «Μαλεβιζιώτικος πηδηχτός» ή «Καστρινή σούστα», αναλύει τον χορευτικό βηματισμό και προσθέτει ότι χορεύεται στην Ανατολική Κρήτη (Νομός Ηρακλείου και Νομός Λασιθίου). Επίσης, αναφέρει ότι η ονομασία «Καστρινή σούστα» προέρχεται από τις Δυτικές Επαρχίες του νησιού (Χανιά, Ρέθυμνο). Είναι η πρώτη φορά που ο πηδηχτός χορός καταγράφεται με έξι διαφορετικές ονομασίες. Επίσης αναφέρει: «Ο Καστρινός πηδηχτός χορεύεται εις όλας τα επαρχίας των Νομών Ηρακλείου και Λασιθίου». Αυτή η επισήμανση φανερώνει ότι πρόκειται για έναν χορό, ο οποίος είναι κοινός στην Ανατολική Κρήτη. Στο βιβλίο του Γ. Χατζηδάκι «Κρητική Μουσική» (Αθήνα 1958) ο συγγραφέας αναφέρει τον πηδηχτό ως Πυρρίχη και περιγράφει μια προσωπική εμπειρία που είχε τη δεκαετία του 1910 όταν ο περιοδεύων θεατρικός θίασος της μεγάλης θεατρίνας εκείνης της εποχής Μαρίκας Κοτοπούλη παραβρέθηκε σε μια χοροεσπερίδα του Μουσικού Συλλόγου «Απόλλων» στο Ηράκλειο. Η Κοτοπούλη εξέφρασε τον θαυμασμό της για τη χορευτική δεινότητα στον πηδηχτό των αδελφών Μαλεβιζιώτη, των αδελφών Περιστενίδη, των αδελφών Παπαδάκη, του περιώνυμου Σαρχιανού και του Ι. Γιατράκη από τις Αρχάνες. Μια ακόμα ενδιαφέρουσα καταγραφή του πηδηχτού με την ονομασία «κρητικός χορός» υπάρχει στις 6/12/1912 στην εφημερίδα «Νέα Εφημερίς», η οποία αναφέρεται στον ετήσιο χορό των εμποροϋπαλλήλων του Χάνδακα. Σε αυτόν τον χορό έπαιξαν ευρωπαϊκή μουσική και κρητική μουσική. Χαρακτηριστικό είναι ότι μόλις ξεκίνησε ο «κρητικός χορός», όπως αναφέρει η εφημερίδα, αμέσως γνωστοί κύριοι και κυρίες της καλής κοινωνίας του Μεγάλου Κάστρου χόρεψαν «όμορφα και με ενθουσιασμό». Εδώ θα πρέπει να επισημανθεί ότι η ονομασία «κρητικός χορός» συναντάται ακόμα και σήμερα στο Λασίθι. Αξιοσημείωτο είναι ότι σε άρθρο του χανιώτικου «Εσπερινού Ταχυδρόμου» (24/5/1937) αναφέρεται ότι σε τελετή αθλητικών αγώνων στα Χανιά χορεύτηκε ο «κρητικός χορός» μαζί με τον «Ροδίτικο», τον «Κερκυραϊκό» και την «Καραγκούνα». Είναι πολύ πιθανόν καθηγητές φυσικής αγωγής να δίδαξαν στα παιδιά τον πηδηχτό χορό προπολεμικά. Από τα παραπάνω συνάγεται ότι η πρώτη ονομασία του χορού ήταν πηδηχτός και αναφερόταν στον πηδηχτό χορό της Ανατολικής Κρήτης γενικότερα έχοντας ανάκατες μελωδίες από Ηράκλειο και Λασίθι. Με την πάροδο του χρόνου οι τοπικές κοινωνίες έδωσαν γεωγραφικούς προσδιορισμούς στον πηδηχτό. (συνεχίζεται) * Ο κ. Αγησίλαος Κ. Αλιγιζάκης είναι ιατρός ορθοπεδικός, πολιτισμολόγος
