Cyrille J.-D. Javary
εκπαιδευτής και σύμβουλος Κινέζικου Πολιτισμού και Alain Wang Σινολόγος και εκπαιδευτής, διδάσκει στην Ecole centrale de Paris και αλλούEκδόσεις LAROUSSE και Γνώσης του 20ου αιώνα
Μετάφραση:
Ελένη Τσερεζόλε(β΄ συνέχεια)
H περίοδος του μεγάλου εκσυγχρονισμού και των μεγάλων κρίσεων
Aυτά όλα ξεκίνησαν μετά το θάνατο του Μάο. Μια νέα περίοδος που προωθεί την ανάκαμψη της οικονομίας στη βάση της αποδοχής της αγοράς. Χωρίς ωστόσο να εγκαταλειφθεί ο κυρίαρχος ρόλος του κομμουνιστικού κόμματος, γιατί θα ήταν παρακινδυνευμένο στοίχημα που θα προκαλούσε αιματηρές ταραχές… τις οποίες όμως με γενικευμένη οικονομική ανάπτυξη κατάφερε να τις υπερβεί… με ταχείς ρυθμούς.
Ο πρώτος τολμηρός μεταρρυθμιστής Τένγκ-Σιαο Πινγκ, μόλις επέστρεψε στην κορυφή της εξουσίας (1978), αντιμετώπισε ένα κρίσιμο πρόβλημα, αναστήλωσης της Κίνας και πολιτική νομιμοποίηση ΚΚΚ. Ήδη οι υπερβολές της πολιτικής επανάστασης κατέστρεψαν (όπως ήδη έχουμε αναφέρει στο προηγούμενο άρθρο) τις ελπίδες του λαού για καλύτερη ζωή από τη δικτατορία του προλεταριάτου. Ο Τενγκ τότε αποφασίζει να ξεκινήσει μια τολμηρή πολιτική με στήριξη τεσσάρων εκσυγχρονισμών. Γεωργία, Βιομηχανία, Εθνική άμυνα, επιστήμη και τεχνολογία.
Η ιδέα του είναι να χρησιμοποιήσει το σύστημα της οικονομίας της αγοράς για να ενδυναμώσει την Κίνα. Διέκρινε την απελευθέρωση των οικονομικών κινήτρων, ως το καλύτερο φάρμακο κατά του πνεύματος της κολεβικτοποίησης. Για να ξεκινήσει μια τολμηρή εκστρατεία χειραφέτησης σκέψης πρεσβεύοντας την πρακτική ως μοναδικό κριτήριο αλήθειας…..
Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΣΤΟΧΟΣ
Στόχος του ήταν η στερέωση της εξουσίας με παράλληλη χαλάρωση του πνευματικού κελύφους στο οποίο είχε εγκλωβιστεί η χώρα. Για να τεθούν οι βάσεις των μεταρρυθμίσεων και να διασφαλιστεί ο μη αναστρέψιμος χαρακτήρας τους. Από τότε η Κίνα μπήκε σε μια περίοδο πνευματικών συζητήσεων επανεκτίμησης του παρελθόντος, με κριτική αναφορά για τα εκατομμύρια θύματα του Μαοϊσμού.
Βέβαια, η εισαγωγή νέων ιδεών και σύγχρονων τεχνών από τη Δύση προκάλεσαν την ανησυχία των συντηρητικών. Για να καθησυχάσει αυτή την πτέρυγα του κόμματος ο Γενγκ Σιάο Πινγκ ξεκίνησε το 1983 και το 1987 πολλές πολιτικές εκστρατείες κατά της πνευματικής μόλυνσης. Τότε, στα μέσα δεκαπενταετίας του ’80 ο Γενγκ Σιάο Πινγκ πρότεινε στον κινεζικό λαό να οικοδομήσει το Σοσιαλισμό Κινεζικού τύπου σε τρεις φάσεις για το διπλασιασμό του ΑΕΠ πριν το τέλος της δεκαετίας του 1980, ώστε ο κάθε κινέζος να μπορεί να τρέφεται σωστά, να ντύνεται καλά και να λειτουργεί ποιο ανθρώπινα με τετραπλασιασμό εκ νέου του ΑΕΠ για την δημιουργία μιας μικρής ευημερίας.
ΤΟ ΠΑΡΑΚΙΝΔΥΝΕΥΜΕΝΟ ΣΤΟΙΧΗΜΑ
Αυτή η μεταρρύθμιση του Τενγκ ήταν ένα παρακινδυνευμένο στοίχημα. Όμως, ο Τενγκ, ως άριστος γνώστης της στρατηγικής, στηρίχθηκε στην κομφουκιανή παράδοση της εξουσίας, ενώ αποδέχτηκε τον μηχανισμό της καπιταλιστικής αγοράς. Μια πολιτική–στρατηγική που ήταν σε αντίθεση με εκείνη του Γκορμπατσόφ στην ΕΣΣΔ.
Όμως, αυτή η τόσο φιλόδοξη μεταρρύθμιση παραλίγο να αποτύχει καθώς βρέθηκε αντιμέτωπη στο τέλος του 80 με 4 προβλήματα που πήραν δυσάρεστες διαστάσεις:
1) τον καλπάζοντα πληθωρισμό
2) τη αύξηση των ανισοτήτων
3) τη διαφθορά και την κατάπτωση
4) την κατάπτωση της κοινωνικής ηθικής για να έχουμε όμως την άνοιξη του 98 την έκρηξη ενός κινήματος που ξεκίνησε ύστερα από το θάνατο του πρωθυπουργού Χιου Τανγκ Μπανγκ γνωστού για την εντιμότητά του.
ΣΚΛΗΡΗ ΕΠΙΛΟΓΗ
ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗΣ ΤΑΞΗΣ
Τότε είχαν αρχίσει απεργία πείνας οι φοιτητες. Στο Πεκίνο μισό εκατομμύριο άτομα άρχισαν να συρρέουν στην πλατεία Τιέν Αν Mεν να παρελαύνουν, να συζητούν και να τους ενθαρρύνουν. Οι διαδηλωτές δεν ζητούσαν αλλαγή καθεστώτος αλλά ηθική αλλαγή ανάτασης έναντι εκείνων που διέφθειραν τον πολιτικό εκδημοκρατισμό. Σε αυτή την εξέγερση η Κινεζική εξουσία χάνει την αξιοπιστία σε διεθνές επίπεδο, ο Τενγκ χάνει τον έλεγχο έναντι της αριστερής πτέρυγας, με αποτέλεσμα να πραγματοποιηθεί ένα δράμα στην πλατεία που είχε εξαγγείλει το Νέο καθεστώς ο Τενγκ-Σιαο-Πιγκ.
Σ’ αυτή την εξαιρετικά κρίσιμη περίοδο ο Τενγκ πήρε τη σκληρή απόφαση να επιβάλλει στρατιωτικά την τάξη ανεξαρτήτως τιμήματος. Η βαρβαρότητα της στρατιωτικής επίθεσης αιματοκύλησε το Πεκίνο το βράδυ του 1989, τότε έγινε σάλος σε διεθνές επίπεδο και ο Τενγκ-Σιαο-Πιγκ διακινδύνευε τη μείωση των ξένων επενδύσεων που ήταν ήδη απαραίτητες για τη συνέχιση της κινεζικής ανάπτυξης.
Ο ΑΝΑΠΟΤΡΕΠΤΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΠΡΟΣ
ΤΟΝ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟ
Όμως, τα τμήματα των επενδύσεων επιστρέψανε στην Κίνα, μαζί με την ηρεμία και την κοινωνική σταθερότητα. Οι Ιάπωνες, Αμερικανοί και Ευρωπαίοι επενδυτές θα αναμείνουν ως το 1992, όταν Τενγκ-Σιάο-Πινγκ επιβεβαίωσε τον αναπότρεπτο προσανατολισμό της Κίνας προς τον «ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟ της αγοράς». Τότε, η γηραιά αλεπού του Σετσουάν, της επαρχίας όπου γεννήθηκε ο Τενγκ-Σιάο-Πινγκ μπόρεσε να αποσυρθεί ήσυχος-ήσυχος. Κέρδισε το στοίχημά του.
Η Κίνα μπήκε στο σωστό δρόμο, αυτός πέθανε το 1997, λίγους μήνες πριν να δει να υλοποιείται μια άλλη μεγάλη από τις επιτυχίες του: Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΟΥ ΧΟΝΓΚ-ΚΟΝΓΚ.
Ακολούθησαν πολλές διαταράξεις και δυσκολίες, αλλά και επιτυχίες μετά το θάνατό του.
Η τρίτη και τέταρτη γενεά των ηγετών αγωνίστηκαν για επίτευξη των στόχων κοινωνικής αρμονίας που το 2004 οι διάδοχοι Ζινγκ Ζεμήν πρότεινε μια πολιτική υποστήριξης των πιο φτωχών σε όλα τα επίπεδα.
ΚΙΝΕΖΙΚΟΣ ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΣ
Αλλά ποιες ήταν οι βασικές αρχές της Κινεζικής πολιτικής σ’ αυτή τη σημαντική περίοδο;
Βασικά ο ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΣ ή τουλάχιστον η αναζωπυρωμένη περηφάνεια – που στηρίζει και την οικονομική επιτυχία, για να συνιστά ένα πολύ ισχυρό συνεκτικό στοιχείο για την ενότητα για το επανερχόμενο όμως θέμα των δημοσίων και ατομικών ελευθεριών. Θέμα που αποτέλεσε, μια αυξανόμενη πρόκληση για τις κινεζικές αρχές και για το στρατό που τότε (πιστεύουμε και σήμερα) παραμένει υπό τις διαταγές της πολιτική εξουσίας…. Σ’ αυτά τα πλαίσια αντιμετωπίστηκαν τα ανθρώπινα δικαιώματα, τα Μ.Μ.Ε. και η λογοκρισία, οι θρησκείες στην Κίνα αλλά και ο στρατός…. όπου αναφέρθηκε ότι η Κινεζικός στρατός με 2,5 εκατομμύρια άνδρες και γυναίκες, τότε, θεωρείτο υποεξοπλισμένος για να συγχρονίζεται επενδύοντας σε σύγχρονο οπλισμό. Τότε (Ιούνης 2005) η Κινεζική Κυβέρνηση αποφάσισε ένα μεγάλο άλμα στη βιομηχανία άμυνας.
ΠΛΟΥΤΟΣ ΔΟΞΑΣ ΜΕ ΝΕΑ ΜΟΡΦΗ ΑΝΑΣΦΑΛΕΙΑΣ
Αυτό το άνοιγμα συμπεριέλαβε συμμετοχές προς ιδιώτες με επένδυση κεφαλαίων τους για την παραγωγή και την ανάπτυξη εξοπλιστικών υλικών. Παράλληλα με αυτές τις νέες πολιτικές άμυνας αναφέρθηκε ότι το 2010 η Κίνα θα είχε 2000 βαλλιστικούς πυραύλους, που τώρα θα έχουν αυξηθεί…
Πέρα όμως από την αμυντική ανάπτυξη της Κίνας και την οικονομική, η περίοδος της ξεκίνησε με την αναγέννηση του Τενγκ-Σιάο-Πινγκ μια βαθιά αλλαγή στην καθημερινή ζωή της Κίνας. Δημιουργήθηκε μια ανερχόμενη μεσαία τάξη που θέλει επίμονα να κάνει πράξη το σύνθημα: «Ο ΠΛΟΥΤΟΣ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΔΟΞΑ».
Όμως, παρά αυτή την ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΗ για τη ΔΟΞΑ του πλούτου εμμονή, κυρίως της νέας μεσαίας κοινωνικής τάξης της Κίνας, ένα σημαντικό κομμάτι του πληθυσμού, κυρίως γυναίκες βιώνουν με αγωνία μια ΝΕΑ μορφή ανασφάλειας η οποία συνεχίζεται, προς Δόξα και αποδοξασμό του Καπιταλισμού. Με την Κίνα να λογαριάζει πως το 2030-2050 θα είναι η μεγάλη δύναμη του κόσμου.
