Ο Σφακιανός Μανούσος Κούνδουρος (1860-1933), ηγετική φυσιογνωμία στην Επανάσταση της Μεταπολίτευσης (1895-1897) και Σύμβουλος (υπουργός) Εσωτερικών κατά την περίοδο της Κρητικής Πολιτείας, στις 31/12/1899 εγκρίνει την ίδρυση του πρώτου ποδηλατικού συλλόγου στη Κρήτη. Συγκεκριμένα, στο φύλλο της 31/12/1899 στην εφημερίδα «Επίσημος Εφημερίς της Κρητικής Πολιτείας» δημοσιεύεται το «Καταστατικόν του Ποδηλατικού Συλλόγου Χανίων»: «Συνιστάται εν Χανίοις Ποδηλατικός Σύλλογος με την επωνυμίαν Ποδηλατικός Σύλλογος Χανίων έδραν έχων τα Χανία και σκοπόν την διάδοσιν της Ποδηλασίας εν Κρήτη και την εν γένει ανάπτυξιν ποδηλατικών εκδομών και αγώνων. Μέσα προς επίτευξιν του σκοπού ορίζονται τα εξής: α. η ίδρυσις ποδηλατοδρομίου εν Χανίοις, β. η διοργάνωσις έκδρομών, γ. η διοργάνωσις αγώνων, δ. η μελέτη των ζητημάτων των αναγομένων εις τον σκοπόν του και η υπέρ αυτού ενέργεια παρά ταις δημοσίαις αρχαίς, ε. η εις τα μέλη προμήθεια των αναγκαίων ποδηλάτων και εξαρτημάτων εις ειδικάς τιμάς[…]». Στη συνέχεια, ορίζει τα μέλη του, τακτικά, έκτακτα, επίτιμα και αντεπιστέλλοντα και τις ετήσιες συνδρομές (24 χρυσές δραχμές για τους άνδρες, 18 για τις γυναίκες και 10 για τους εφήβους). Οι έφηβοι, βέβαια, έπρεπε να έχουν την άδεια των γονιών τους, ενώ η κακή διαγωγή τιμωρούταν με διαγραφή από τον σύλλογο. Επίσης, το δωδεκαμελές διοικητικό συμβούλιο θα εκλεγόταν κάθε 2 χρόνια.
Το καταστατικό κατατέθηκε στις 3/10/1899 και το υπέγραψαν οι εξής: Γ. Παπαδόπετρος (πρόεδρος), Χριστ. Φουρναράκης (Ταμίας), Εμμ. Παπαδερός (αντιπρόεδρος) και Κυρ. Μητσοτάκης (γενικός γραμματέας). Όσον αφορά στο διοικητικό συμβούλιο συμμετείχαν: Γιώργος Σκουλούδης, Ιωάννης Αντωνακάκης, Νίκος Μοσχούτης, Κωνσταντίνος Τορναζάκης, Αριστοτέλης Δεσίπρης και Γιώργος Μοσχονάς. Εδώ φαίνεται ότι η ποδηλασία ευθύς εξ αρχής εμπλέκει την άρχουσα αστική τάξη της πόλης.
Ενδιαφέρουσα είναι και η είδηση της άφιξης του πρώτου ποδηλάτου στα Χανιά. Το πρώτο ποδήλατο ήρθε περίπου στα 1890, όπως αναφέρεται σε άρθρο του “Κήρυκα” (“Το πρώτο ποδήλατο εις τα Χανιά” 24/12/1931): «[…]Το πρώτον λοιπόν ποδήλατον το οποίον παρέλασε εις τα Χανιά επί του λιθοστρώτου της παλαιάς πόλεως ήτο του κ. Αιμιλίου Σγαμπέλλα προ 40 και επέκεινα ετών, όταν ούτως διετέλει υπάλληλος του Αγγλικού Τηλεγραφείου». Αξιοσημείωτο ήταν ότι το μοναδικό ποδήλατο ενόχλησε τους πολλούς περιπατητές στο λιμάνι, οι οποίοι διαμαρτυρήθηκαν για την παρουσία του, προτείνοντάς του να κάνει βόλτα στα…Λειβάδια!
