…για τα συμφέροντα των λίγων
«Με τους κάθε λογής εγκλεισμούς που βιώνουμε αυτόν τον καιρό, θυμήθηκα τη συγκλονιστική ταινία του Βιτόριο Ντε Σίκα “Οι έγκλειστοι της Αλτόνα” (1962), διασκευή του θεατρικού έργου του Ζαν Πολ Σαρτρ.
…Ο Φραντς φον Γκέρλαχ, αξιωματικός των ναζί, καταζητούμενος για βασανισμούς, ζει έγκλειστος στη σοφίτα της πατρικής έπαυλης. Ζει στο σκοτάδι, πιστεύοντας πως η Γερμανία είναι κατεστραμμένη, κι ο πόλεμος δεν τέλειωσε…
Oμως ο πόλεμος έχει τελειώσει από χρόνια, βρισκόμαστε πια στο 1959, κι ο Φραντς, μπορεί να ξαναβγεί στον κόσμο χωρίς συνέπειες…
…Αντικρίζει λοιπόν βγαίνοντας, μια Γερμανία ελεύθερη από το παρελθόν! Πού πήγαν τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και οι χιλιάδες βασανισμένοι; Πού είναι τα εκατομμύρια οι νεκροί;
«Αν δεν είχαμε καταστραφεί τότε, δεν θα ξαναγεννιόμασταν τώρα! Οι ναζί ζήτησαν τις εκτάσεις μου, για στρατόπεδα συγκέντρωσης. Αλλά οι Αμερικανοί ήταν πολύ πιο καλοί μαζί μου. Μου πρότειναν την επέκταση των ναυπηγείων μου!».
Μ’ αυτή την απίστευτα κυνική δήλωση, ο μεγιστάνας Γκέρλαχ υπογραμμίζει δυο πολύ απλές αλήθειες, που πολλές φορές έχουμε την τάση να ξεχνούμε…
«Για τους εκμεταλλευτές αυτού του κόσμου, ο πόλεμος είναι αναγκαίος. Και το χρήμα ευπρόσδεκτο, απ’ όπου κι αν προέρχεται…
…Η Γερμανία είναι ζωντανή κι εσύ γιε μου, ο διάδοχός μου… Όλοι θα δουλεύουν για μας»!! λέει αλαζονικά ο πατέρας Γκέρλαχ στον Φραντς…
Και ο γιος απαντά, συγκλονισμένος, αποφασισμένος, πριν βουτήξει στο κενό.
«Δικαστήριο της Νύχτας… εγώ, ο Φραντς φον Γκέρλαχ, δηλώνω ότι σήκωσα το βάρος όλου του αιώνα στους ώμους μου, και μόνος μου θα πληρώσω γι’ αυτό – τώρα και για πάντα!». Κι αυτοκτονεί!
… Ο πόλεμος είναι ο αφανισμός των πολλών για τα συμφέροντα των λίγων. (*)
Ακόμα όμως και μέσα σ’ αυτές τις ακραίες συνθήκες, μας λέει ο Σαρτρ, το θέμα της ευθύνης, ατομικής και συλλογικής, παραμένει. Επιτιθέμενος ή αμυνόμενος, βασανιστής ή βασανιζόμενος, στρατηγός ή απλός στρατιώτης, λιποτάκτης, προδότης ή ήρωας, ο άνθρωπος καλείται πάντα να επιλέξει.
«Ο Υπαρξισμός του Σαρτρ, είναι στην ουσία Ανθρωπισμός, γιατί θα μπορούσε να αλλάξει τις τύχες του κόσμου».
Υ.Γ.: Είναι αποσπάσματα με παραφράσεις, του Δημήτρη Παναγιωτάκου, σκηνοθέτη, συγγραφέα και καθηγητή κινηματογράφου, από τους “Εγκλειστους της Αλτόνα”.
