«Επειδή εγώ γίνοµαι καµιά φορά ζωγράφος, οι άνθρωποι πιστεύουν ότι είµαι καλλιτέχνης. Το πραγµατικό µου ενδιαφέρον είναι οι Κυβερνοεπιστήµες (Cybernetics),η Κβαντική Φυσική κι η Βιολογία.» Σαλβαντόρ Νταλί
Ο Ισπανός Σαλβαντόρ Νταλί είναι από τους περισσότερο γνωστούς ζωγράφους του 20ου αιώνα και µια πολύ εκκεντρική φυσιογνωµία της σύγχρονης τέχνης.
Στους εκθεσιακούς χώρους του Ελληνικού Κόσµου φιλοξενείται από τον Οκτώβρη η έκθεση DALI CYBERNETICS στον 1ο όροφο του κεντρικού κτίσµατος και αναπτύσσεται σε έκταση 1000 τµ. Η πρωτοποριακή εικαστική έκθεση επιστρατεύει τις νέες τεχνολογίες για να προσφέρει στον κοινό ένα ταξίδι στον στοχασµό της ιδιοφυίας του ΝΤΑΛΙ µε µια συγκλονιστική εµπειρία εµβύθισης Το εικαστικό και επιστηµονικό σύµπαν του σουρεαλιστή ζωγράφου Σαλβαδόρ Νταλί αποκαλύπτεται ευρηµατικά τεκµηριώνοντας την συνεχή έµπνευση του από τις ανακαλύψεις των θετικών επιστηµών.
O Νταλί ήταν παθιασµένος µε το πεδίο της Επιστήµης, την οποία και µελετούσε σε βάθος. Αυτό το αντιλαµβανόµαστε από τις εκατοντάδες βιβλίων που είχε για τη Φυσική, την Κβαντική Μηχανική, τηΒιολογία, την Οπτική και τα Μαθηµατικά. “Η επιστήµη διεγείρει την φαντασία µου µόνο Ολα επιβεβαιώνουν αυτό που είπε ο Πλάτων Ο θεός πάντοτε δρα µε βάση τη γεωµετρία .Η όραση µας στερεοσκοπική”
Το βλέµµα του Νταλί είναι ακούραστο, περίεργο,διορατικό Ενδιαφέρεται για τα πάντα.Θέλει να µάθει τα πάντα, αναζητά µε επιµονή την αλήθεια και την οµορφιά µέσα από την επιστήµη και την έµπνευση του….Η έκθεση είναι µία συναρπαστική περιήγηση στα πιο διάσηµα έργα του Σαλβαδόρ Νταλί από µια εντελώς νέα οπτική. Μια εµπειρία αιχµής που βασίζεται σε παράλληλα σύµπαντα, την κβαντική φυσική, την τέταρτη διάσταση, την οπτική, την ιερή γεωµετρία και την αλληλουχία DNA όπως ερµηνεύονται από τον Νταλί µέσα από τα έργα του.
Στους πίνακες του Νταλί συµφιλιώνονται η πίστη στο Θεό µε την επιστήµη. Η χρυσή τοµή καθιερώνει τη γεωµετρική τελειότητα, το αισθητικό ιδεώδες µε το οποίο ο Θεός έφτιαξε τον κόσµο. Η διπλή έλικα του DNA γοητεύει τον Νταλί. Η σπείρα που µεταφέρει γενετική κληρονοµιά είναι οι καµπύλες µέσω των οποίων ο Θεός µεταφέρει την αθανασία
Ο Νταλί πίστευε ότι για να επιβιώσει η ζωγραφική, θα πρέπει να συνδεθεί µε τη χρήση των υπολογιστών. Θεωρούσε ότι οι υπολογιστές είναι το µέλλον. Πρόβλεψε ένα µέλλον όπου οι µηχανές θα έχουν την ικανότητα να σκέφτονται από µόνες τους, ακόµα και να δηµιουργούν τέχνη.
Πολλά από αυτά που παρουσιάζονται είναι φτιαγµένα µε χρήση της τεχνητής νοηµοσύνης (ΑΙ)
Ο Νταλί υπήρξε ένας οραµατιστής που προέβλεψε την έλευση της ψηφιακής τέχνης. Είχε πάθος µε τις γραφιστικές δυνατότητες του υπολογιστή, που είναι πολύ πιο ακριβείς από αυτές του χεριού του ζωγράφου. ∆είτε τα “στερεοσκοπικά φιλµ” του επιστήµονα Τόµας Μπάνχοφ που ζωντανεύουν τετραδιάστατες φιγούρες, τα οποία εισήγαγαν τον Νταλί στα Cybernetics.
Η έκθεση δίνει πολλές δυνατότητες εµβύθισης , οικειοποίησης και διάδρασης στον χρήστη του χώρου και το κοινό έχει µια σηµαντική πληροφόρηση για τις άγνωστες πτυχές και τα ενδιαφέροντα του (ζωγράφου ή επιστήµονα?) Σαλβαδόρ Νταλί. ∆ιαδραστικό πάτωµα στοιχεία των χαρακτηριστικών οπτικών του µορφών στις εικαστικές του αναπαραστάσεις .Εικονική πραγµατικότητα 360 Το πλοίο των ονείρων. Προβολές σε 3D σε οθόνες µεγάλης επιφάνειας όπου Τέχνη και Τεχνολογία υποστηρίζει η µια την άλλη.
Το εκθεσιακό αφήγηµα ισορροπεί ιδεατά στη διαδικασία της πρόσληψης από τους επισκέπτες, την αισθητική του ταξιδιού στο ΣΥΜΠΑΝ & ΜΕΤΑΣΥΜΠΑΝ του ΝΤΑΛΙ µε την εύληπτη πληροφορία στις οπτικές δηλώσεις και συνδηλώσεις των αναπαραστάσεων, σε κάθε ενότητα της έκθεσης που αναπτύσσεται σε ενότητες: Η τεχνολογία συναντά την τέχνη. Η τέχνη συναντά την επιστήµη.Η επιστήµη συναντά την πίστη.Η τρισδιάστατη πραγµατικότητα στον δισδιάστατο καµβά.
Η έννοια της εµβύθισης (immersion) προϋποθέτει τη διαθεσιµότητα κατάλληλου υλικού χάρη στο οποίο, οι αισθήσεις και η προσοχή ενός θεατή επικεντρώνονται στο θέαµα που προβάλλεται εµπρός του. Εντούτοιςτα ερεθίσµατα (οπτικά, ακουστικά.απτικά κλπ.) από το φυσικό περιβάλλον, περιορίζονται στο µεγαλύτερο δυνατό βαθµό και αντικαθίστανται από αντίστοιχα ερεθίσµατα τα οποία δηµιουργεί το θέαµα αυτό (Τσέτσος , 2013).Η εµβύθιση επιτυγχάνεται όταν ελαχιστοποιείται ολικά η απόσταση µεταξύ του καταναλωτή και της κατάστασης που προσφέρει το εµπειρικό πλαίσιο. Πιο συγκεκριµένα όταν ο καταναλωτής βρεθεί σε ένα περιβάλλον όπου αναµένεται να βιώσει µια εµπειρία τότε, είτε αµέσως, είτε σε αργό ρυθµό, εµβυθίζεται καθώς η διαδικασία αυτή είναι απαραίτητη για τη δηµιουργία µιας εµπειρίας. Επιπρόσθετα, για να µπορέσει ο καταναλωτής να µειώσει την απόσταση µεταξύ της περιρρέουσας κατάστασης και του ίδιου του εαυτού του, τίθενται σε ισχύ οι λειτουργίες της διαδικασίας οικειοποίησης (Σταυράκη, 2016)
∆ιανοητική πρόκληση και διάδραση, αλλά και προσωπική έκφραση µε έµπνευση και την προστιθέµενη αξία των νέων τεχνολογιών ιπόσχεται και προσφέρεται στους επισκέπτες από το περιβάλλον της έκθεσης.
Ο σχετικός ιστότοπος της έκθεσης περιγράφει περιεκτικά και εύληπτα τις δυνατότητες των χρηστών του εκθεσιακού αφηγήµατος, ώστε µέσω QRCODE να µπορείς να ανατρέξεις σε όσα επιχείρησες:
Βγάλτε τον καλλιτέχνη από µέσα σας, ζωγραφίζοντας αυθόρµητα πάνω στο έργο τέχνης «Η Γαλάτεια των Σφαιρών» όπου παρουσιάζεται το πρόσωπό της συντρόφου του Νταλί, Γκαλά, και προβάλλετε τις δηµιουργίες σας στους τοίχους της αίθουσας.
Παρακολουθήστε, σε κινηµατογραφική αίθουσα, το ντοκιµαντέρ του Τζακ Μποντ και γνωρίστε τον Σαλβαντόρ Νταλί στην καθηµερινότητά του, το 1965 στη Νέα Υόρκη, όπου αλληλεπιδρά µε τους ανθρώπους γύρω του και έρχεται σε επαφή µε τα µέσα µαζικής ενηµέρωσης, τα οποία ο Νταλί απασχολούσε συχνά για την προβολή του.
Περιηγηθείτε στους διαδρόµους της έκθεσης και δείτε γνωστά έργα του Νταλί, µε επεξηγήσεις σε πίνακες πληροφοριών, µε χρονική σειρά, παράλληλα µε τις φάσεις της ζωής του Καταλανού καλλιτέχνη.
Θα έχετε τη δυνατότητα να καθίσετε στο διάσηµο αυθεντικό καναπέ του καλλιτέχνη, Dalilips της εταιρίας Barcelona Design, και να τραβήξετε αναµνηστικές φωτογραφίες σε ένα ειδικά φωτισµένο Photo booth.
Ο Νταλί της επιστήµης προσπαθεί να κατανοήσει τα µαθηµατικά µέσα από την
γλώσσα των υπολογιστών Η “Βιβλιοθήκη του Dali” που σε περιµένει να την εξερευνήσεις, σε κάνουν να επιστρέψεις στην πραγµατικότητα και στον χώρο που βρίσκεσαι. Η βιβλιοθήκη του είναι γεµάτη κυρίως µε βιβλία για τη Φυσική, τη Βιολογία, την Κβαντική Μηχανική, την Οπτική και τα Μαθηµατικά. ∆εν λείπουν, όµως, και τα συγγράµµατα τέχνης για την Αναγέννηση και τη Χρυσή Εποχή της Ισπανίας, καθώς και βιβλία που είχε γράψει ο ίδιος.
“Η εµµονή της µνήµης” είναι το ζωγραφικό έργο του DALI που υποδέχεται τους επισκέπτες . Είναι η γνωστή ελαιογραφία σε καµβά (1931) του Νταλί όπου προφανώς καλωσορίζει για να µεταγγίσει και την αίσθηση της οικείας ατµόσφαιρας στο διαδραστικό περιβάλλον της έκθεσης. Η σκηνή που απεικονίζεται είναι η πραγµατική έρηµος κοντά στην Καταλονία της Ισπανίας, όπου έµενε ο Νταλί. Τα ρολόγια που λιώνουν αντιπροσωπεύουν το χάσιµο της σηµασίας του χρόνου που θέλει να δείξει ο Νταλί. Τα µυρµήγκια που περπατούν πάνω στο ρολόι αντιπροσωπεύουν τη φθορά του χρόνου. Ο τίτλος του έργου αφορά την ικανότητα της µνήµης να συγκρατείται στον χρόνο, καθώς αυτός φθείρεται γύρω της.Σε όλα τα έργα του, η µεγαλύτερη συνεισφορά του Νταλί στις υπερρεαλιστικές ζωγραφιές ήταν η «παρανοϊκή-κριτική µέθοδός» του, που του επέτρεψε να ζωγραφίζει και να βλέπει δύο διαφορετικά πράγµατα στην ίδια στιγµή, στην περίπτωση αυτή ο χρόνος και η φύση. Αυτή η παράξενη έννοια έκανε τις ζωγραφιές του ασυνήθιστες, φανταστικές και µερικές φορές κάπως ανησυχητικές. Αυτά τα τρία χαρακτηριστικά φαίνονται στην “Εµµονή της Μνήµης”.
Ο ίδιος ο Νταλί λέει: “Ο χρόνος είναι η κατεξοχήν παραληρηµατική και σουρεαλιστική διάσταση.” Παρατηρώντας και άλλα έργα του βλέπουµε ότι ζωγραφίζει µυρµήγκια σε διάφορα αντικείµενα ακόµα και σε ζωντανούς οργανισµούς. Τα µυρµήγκια που περπατούν πάνω στο ρολόι δείχνουν τη φθορά του χρόνου. Όλα τελειώνουν κάποια στιγµή και η ζωή σταµατά να υπάρχει.Από την άλλη όµως, τα εύκαµπτα ρολόγια, τα ρολόγια που λιώνουν, αντιπροσωπεύουν το χάσιµο της σηµασίας του χρόνου. Αν σκεφτούµε καλά τον τίτλο του έργου θα καταλάβουµε ότι η µνήµη έχει µια ικανότητα, µια εµµονή να µένει ατόφια και ανθεκτική στον χρόνο, ενώ εκείνος φθείρεται …
“Εµµένω” , σηµαίνει ότι επιµένω σε µια επιλεκτική εικόνα του παρελθόντος µου φέρνοντας στη θύµησή µου µια εµπειρία, µια ανάµνηση από το παρελθόν.Πολλοί άνθρωποι λειτουργούν ως δεσµώτες του παρελθόντος τους και γυρνάνε πολλές φορές, ξανά και ξανά σε µνήµες που µπορεί άλλοτε να τους πονάνε κι άλλοτε να τους µπερδεύουν. Εµµένουν όµως σε αυτές τις στιγµές λες και σταµάτησε ο χρόνος σε εκείνα τα καταραµένα ή ευλογηµένα λεπτά της ώρας. Το ερηµωµένο τοπίο φαίνεται απόκοσµο. Ένα γυµνό δέντρο ξεπροβάλλει µέσα από ένα µυστηριώδες κιβώτιο, στο έδαφος µία σωριασµένη φιγούρα θυµίζει ετοιµοθάνατο άλογο, αλλά το βλέµµα αιχµαλωτίζουν τρία λιωµένα ρολόγια, παρατηµένα στο χώµα σαν υγρά χαρτοµάντηλα. Όλα αυτά στην ελαιογραφία «Η Εµµονή της Μνήµης» (1931), µε την οποία ο Σαλβαντόρ Νταλί δηµιούργησε ένα ονειρικό τοπίο, πλούσιο σε συµβολισµούς. Είναι το πιο διάσηµο έργο του Ισπανού ζωγράφου και θεωρείται, µέχρι σήµερα, εµβληµατικό έργο του Υπερρεαλισµού.
“ Ζω σε πλήρη διαύγεια µε τα µάτια ορθάνοιχτα, χωρίς ντροπή,χωρίς να µετανιώνω για τίποτα και ατενίζω την ίδια µου την ύπαρξη …”Παράνοια ή ιδιοφυία Καλλιτέχνης ή επιστήµονας
Ταξίδι στο όνειρο? Ταξίδι στο µυαλό µιας ιδιοφυΐας?
Ο αιώνας του Υπερρεαλισµού σηµατοδοτείται από το εικαστικό του αποτύπωµα. Το σίγουρο είναι ότι η απαράµιλλη διορατικότητα και η συµβολική περιπλοκότητα στο έργο του το καθιστά για πάντα ένα σταθµό για την τέχνη του 20ου αιώνα.
*Οι πληροφορίες και ο λόγος του καλλιτέχνης στο εκθεσιακό αφήγηµα προέρχονται από τον ιστότοπο της έκθεσης
http://www.dali-immersive.gr που αντλήθηκαν από τον QRCODE εντός του εκθεσιακού χώρου.
*Οι φωτογραφίες είναι ερασιτεχνικές λήψεις της γράφουσας από κινητό.
ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΤΕΡΑ ΣΤΙΣ ∆ΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
chrome extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/http://www.teiath.gr/userfiles/eadsa_web_admin/lessons/st_semester/Surealism.pdf
https://www.dw.com/el/%CF%84%CE%B1%CE%BE%CE%AF%CE%B4%CE%B9-%CF%83%CF%84%CE%BF-%CF%8C%CE%BD%CE%B5%CE%B9%CF%81%CE%BF-%CE%BF-%CE%B1%CE%B9%CF%8E%CE%BD%CE%B1%CF%82-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CF%85%CF%80%CE%B5%CF%81%CF%81%CE%B5%CE%B1%CE%BB%CE%B9%CF%83%CE%BC%CE%BF%CF%8D/a-70517477
https://www.monopoli.gr/2024/10/31/istories/art-culture-sub/829812/sto-dali-cybernetics-ston-elliniko-kosmo-mesa-sto-myalo-mias-idiofyias-me-ti-voitheia-tou-ai/
Βιβλιογραφία
Τσέτσος Μ. ( 2013)Το µουσικό αγαθό, Θεωρίες καλλιτεχνικής αξίας, Ίδρυµα Σάκη Καράγιωργα , Σειρά Επιστηµονική Βιβλιοθήκη, Αθήνα
Stavraki, G. (2016). Understanding consumers’ relationships with contemporary artworks through identity narratives. Journal of Service Theory and Practice 26 (6), 811-836 (ABS 1*) https://doi.org/10.1108/JSTP-02-2015-0024
