Η συμφωνία που επιτεύχθηκε για το σχέδιο ανάκαμψης και το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο της ΕΕ από τους ευρωπαίους αρχηγούς κρατών στις 21 Ιουλίου καθιστά δυνατή την εξασφάλιση του προϋπολογισμού της ΚΓΠ και ιδίως την ενίσχυση του δεύτερου πυλώνα, απαραίτητου μοχλού για τη διασφάλιση των μεταβάσεων , εκτιμούν οι αναλυτές του αγροτικού τομέα και του τομέα διατροφής. Εν τούτοις, η κυβέρνηση πρέπει να έχει αντίβαρα για τα λακτίσματα που θα δεχθεί η οικονομία της ΚΓΠ και τούτο γιατί η γεωργία είναι ο κατ εξοχήν τομέας απορρόφησης πόρων από τα κοινοτικά ταμεία, παρά το παράλογο της εξέλιξης δαπανών.
Οι εξελίξεις μετά τη σύνοδο κορυφής που τελείωσε πριν 10 μέρες περίπου δείχνουν ότι θα διατεθούν 386,7 δισεκατομμύρια ευρώ στην ΚΓΠ για την περίοδο 2021-2027, έναντι 380 δισεκατομμυρίων ευρώ για την περίοδο 2014-2020 (ποσό σε τρέχοντα ευρώ, δηλαδή εξαιρουμένου του πληθωρισμού, και προσαρμοσμένο σε 27 χώρες για να ληφθούν υπόψη αναχώρηση από το Ηνωμένο Βασίλειο)1. Η εξισορρόπηση προέρχεται από επανεκτίμηση του δεύτερου πυλώνα και κεφαλαίων από το σχέδιο ανάκαμψης. Υπενθυμίζουμε ότι, η πρόταση προϋπολογισμού που υπέβαλε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 2018 ήταν 365 δισεκατομμύρια ευρώ, αλλά η τελευταία είχε πρόσφατα αναθεωρήσει τον προϋπολογισμό προς τα πάνω.
Στις σταθερές τιμές του 2018, μια αναφορά στις διαπραγματεύσεις για τον προϋπολογισμό, δείχνει ότι η δομή του πυλώνα 1 που αφορά τις άμεσες ενισχύσεις είναι το 71,2% του συνόλου των δαπανών και το υπόλοιπο 28,8% αφορά δαπάνες για την αγροτική ανάπτυξη (δεύτερος πυλώνας). Οι αναλυτές δέχονται ότι η κοινή γεωργική πολιτική αυτή είναι φιλόδοξη πολιτική, και η χορήγηση περισσότερων πόρων θα είναι επωφελής τόσο για τους αγρότες όσο και για τους καταναλωτές διότι θα καταστήσει δυνατή την επένδυση σε μεταβάσεις, θα επιτρέψει τη συντήρηση αγροκτημάτων, και την αντιμετώπιση προκλήσεων. Εδώ είναι και το πρώτο σημείο που προτείνουμε στην κυβέρνηση, ώστε οι μεταβάσεις – αγροοικολογικές, κλιματικές, να συνοδευτούν και από δημογραφικές, μέσω της ανανέωσης των γενεών – που ασχολούνται με τη γεωργία. Και ας μη λησμονηθεί το ότι ο ενισχυμένος προϋπολογισμός θα επιτρέψει επίσης την περαιτέρω διασφάλιση της επισιτιστικής κυριαρχίας.
Βέβαια, αν δούμε κατάματα την αλήθεια των χρόνων που η αγροτική Ελλάδα εντάχθηκε στην ΕΕ θα μας κατακλύσει μια λύπη για την ανικανότητα των διαδοχικών κυβερνήσεων να διατηρήσουν όχι να μεγιστοποιήσουν το όφελος από την ΚΓΠ. Αντίθετα, όπως έχουμε στηλιτεύσει πολλές φορές, ή άθλια ευρωπαϊκή πολιτική της χωματερής και του εύκολου κέρδους οδήγησε εκατομμύρια στρέμματα σε διαχρονική αναγκαστική αγρανάπαυση, πράγμα εκπληκτικά δύσκολο να ξαναβάλει στην παραγωγή κανείς τις γαίες αυτές. Και τούτο γιατί στο διάγραμμα που ακολουθεί βλέπουμε ότι η ΚΓΠ που έγινε για να καλυφθούν οι ευρωπαϊκές ανάγκες, και να δημιουργηθεί αυτάρκεια, έφτασε σε υπερεπάρκεια τέτοια που έφυγαν δυσθεώρητα ποσά στην παρέμβαση και σε άλλες λύσεις για να μην κατρακυλήσουν στα τάρταρα οι τιμές.
Στο σχήμα λοιπόν αυτό φαίνεται ότι παρά τις διαρκείς μελετημένες ή όχι διευρύνσεις της ΕΕ με νέα μέλη, οι δαπάνες σε ποσοστό μειωνόταν διαρκώς, και δεν πρέπει να παραβλεφθεί ότι οι ανάγκες ήταν πολλαπλάσιες και για τις πιο φτωχές χώρες όπως η χώρα μας, και για τις νεοεισερχόμενες χώρες.
Έτσι, από 78% που ήταν οι γεωργικές δαπάνες το 1985 σήμερα βρίσκονται κάτω από το 40% του συνολικού συστήματος δαπανών της ΕΕ. Αυτό δε διευκολύνει τους κυβερνητικούς χειρισμούς, αλλά δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι ο μονόδρομος είναι μονόδρομος.
Με την ευκαιρία δυο λόγια και για το Συμβούλιο Γεωργίας και Αλιείας, 20 Ιουλίου 2020 με φυσική παρουσία από τον Ιανουάριο 20202, για την προσπάθεια που έχει πλέον πάρει την κομβική ονομασία «από το αγρόκτημα στο πιάτο» (Farm to Fork), και αφορά τη στρατηγική για την πράσινη αρχιτεκτονική του πακέτου μεταρρύθμισης της κοινής γεωργικής πολιτικής (ΚΓΠ) και την κατάσταση της αγοράς στο πλαίσιο της πανδημίας COVID-19.
Η γερμανική Προεδρία παρουσίασε το πρόγραμμα εργασίας και τις προτεραιότητές της στον τομέα της γεωργίας και της αλιείας: όπου δεν παρατηρήσαμε τάσεις για διαφοροποίηση του λάθους σημερινού μοντέλου. Έτσι, θα εξακολουθήσει η ίδια τακτική για την υποτιθέμενη ανάκαμψη της Ευρώπης. Οι υπουργοί αντάλλαξαν απόψεις σχετικά με τη στρατηγική για το αγρόκτημα στο πιάτο, εστιάζοντας στο πώς να αυξήσουν τη βιωσιμότητα στα συστήματα τροφίμων. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επανέλαβε τη σημασία της συμπερίληψης των στόχων και των στόχων της στρατηγικής «farm to fork» στα μελλοντικά εθνικά στρατηγικά σχέδια της ΚΓΠ μέσω συγκεκριμένων συστάσεων ανά χώρα, όπου όμως τονίσθηκε ότι αυτές οι συστάσεις δεν είναι νομικά δεσμευτικές.
Πάντως μια πρώτη ένδειξη είναι τα οικολογικά συστήματα που αποτελούν ένα νέο προτεινόμενο στοιχείο της πρότασης της ΚΓΠ που στοχεύει στην παροχή κινήτρων στους γεωργούς να υιοθετήσουν πρακτικές φιλικές προς το κλίμα και το περιβάλλον μέσω των άμεσων πληρωμών. Εκεί πρέπει να στοχεύσει η ηγεσία του υπουργείου για να μη χαθεί ακόμη μια ευκαιρία. Και προσωπικά δεν είμαι καθόλου πεπεισμένος ότι ο γεωργικός τομέας επέδειξε ανθεκτικότητα στην εξασφάλιση της προμήθειας τροφίμων στην Ευρώπη χάρη στην ΚΓΠ. Σε λίγους μήνες θα ξέρουμε καλύτερα προς τα πού τα πάει η πανδημία και θα είμαστε σε θέση να εκτιμήσουμε και τον πραγματικό ρόλο της γεωργίας.
1. https://www.agri-mutuel.com/poli6que-economie/le-budget-pac-sort-renforce/
2. https://www.consilium.europa.eu/en/mee6ngs/agrifish/2020/07/20/?utm_source=dsms- auto&utm_medium=email&utm_campaign=Agriculture+and+Fisheries+Council
