Σε μια δύσκολη γεωπολιτική συγκυρία, η νέα αμερικανική κυβέρνηση όχι μόνον αναγνωρίζει τον ρόλο της ναυτικής βάσης της Σούδας για τις στρατιωτικές επιχειρήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή, αλλά θέλει επίσης να τον επεκτείνει. Υποδεχόμενος τον Ελληνα υπουργό Αμυνας στο Πεντάγωνο, ο Αμερικανός ομόλογός του Τζέιμς Μάτις εξέφρασε την ευγνωμοσύνη του για τη φιλοξενία των αμερικανικών δυνάμεων στη Σούδα, το μεγαλύτερο βαθύ λιμάνι της Μεσογείου, όπως είπε, και προσέθεσε ότι «μπορεί να υπάρξει η ανάγκη να το επεκτείνουμε λίγο». Αυτή η ανάγκη συνδέεται βέβαια και με τις εξελίξεις στην Τουρκία, και ειδικότερα την πρόσφατη απειλή του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ότι θα κλείσει την αεροπορική βάση του Ιντσιρλίκ στην Τουρκία.
Την ίδια στιγμή, βέβαια, η αμερικανική διπλωματία επιδίδεται σε μια δύσκολη άσκηση ισορροπίας με στόχο να κρατήσει την Τουρκία στον άξονα της συμμαχίας κατά του ISIS, καθώς αναζητεί εναλλακτικές στην ευρύτερη περιοχή. Μάλιστα, ο κ. Μάτις εξέφρασε δημοσίως στον κ. Καμμένο το ενδιαφέρον των ΗΠΑ για επιπλέον εγκαταστάσεις λειτουργίας, για την τοποθεσία των οποίων, όπως είπε, «είμαστε ανοικτοί». Αναφέρθηκε δε ιδιαίτερα στους αυξημένους κινδύνους που αντιμετωπίζει η Νότια Πτέρυγα του ΝΑΤΟ, κάτι που, όπως εκτίμησε, καθιστά την Ελλάδα προπύργιο στην αντιμετώπιση της τρομοκρατίας.
Η επίσκεψη του υπουργού Εξωτερικών Ρεξ Τίλερσον στην Αγκυρα επικεντρώθηκε στα ζητήματα της Συρίας και της καταπολέμησης του ISIS. Αλλά η συγκυρία, λίγο πριν από το δημοψήφισμα στη χώρα, θεωρείται ότι ενισχύει τη θέση του κ. Ερντογάν. Στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ δεν κρύβουν την ανησυχία τους για την επόμενη ημέρα, ιδιαίτερα αν η πρόταση του Τούρκου προέδρου για αλλαγή του συντάγματος απορριφθεί ή και αν επικρατήσει με μικρή διαφορά.
Και δεν είναι οι μόνοι. Οπως έλεγε Ευρωπαίος διπλωμάτης, σε μια τέτοια περίπτωση ο κ. Ερντογάν θα γίνει ακόμη πιο απρόβλεπτος, ενώ η προοπτική μιας διχασμένης χώρας πιθανώς να οδηγήσει σε περαιτέρω αποσταθεροποίηση με επικίνδυνες συνέπειες τόσο για την ίδια όσο και για τους γείτονές της.
Νέες διόδους
Στις κοινές τους δηλώσεις με τον Τούρκο ομόλογό του Μεχμέτ Τσαβούσογλου δεν ετέθη το ζήτημα της βάσης του Ιντσιρλίκ. Ωστόσο, ο κ. Τίλερσον έκανε έμμεση αναφορά, σημειώνοντας ότι τους τελευταίους 18 μήνες οι αμερικανικές στρατιωτικές δυνάμεις έχουν αυξήσει κατά 25% τις αποστολές τους από τις τουρκικές βάσεις χωρίς να χρησιμοποιήσουν περαιτέρω αεροσκάφη. Αυτού του είδους η αξιοποίηση, όμως, έχει τα όριά της. Με τον πρόεδρο Τραμπ να θέτει ως υπ’ αριθμόν ένα προτεραιότητα την εξάλειψη του ISIS, οι Αμερικανοί αναζητούν νέες διόδους στην περιοχή.
Το ζήτημα των τουρκικών προκλήσεων στο Αιγαίο δεν αναμενόταν να τεθεί σε μια τέτοια συνάντηση, παρά το γεγονός ότι το ζήτησε το American Hellenic Initiative με επιστολή του στον Αμερικανό υπουργό Εξωτερικών πριν από το ταξίδι του στην Τουρκία, με το επιχείρημα ότι δημιουργούν αστάθεια στην Ανατολική Μεσόγειο που δεν είναι προς το συμφέρον των ΗΠΑ. Στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ παρακολουθούν το θέμα, αλλά, όπως δήλωσε ο βοηθός υφυπουργός Εξωτερικών για την Ευρώπη Τζόναθαν Κόεν σε εκδήλωση του Hellenic American Leadership Council, «υπάρχουν συγκεκριμένοι διπλωματικοί δίαυλοι που χρησιμοποιούνται παραδοσιακά για την αποκλιμάκωση της έντασης όταν υφίσταται θέμα έντασης στην περιοχή», προσθέτοντας πως αυτοί οι δίαυλοι έχουν προφανώς χρησιμοποιηθεί και γι’ αυτό καταγράφηκε σχετική αποκλιμάκωση.
Οι ΗΠΑ θεωρούν πάντα την Τουρκία σημαντικό σύμμαχο στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ και της συμμαχίας κατά του ISIS, αν και φοβούνται περαιτέρω επιδείνωση των σχέσεων με αφορμή το αίτημα έκδοσης του Φετουλάχ Γκιουλέν ή τη συνεργασία τους με την οργάνωση των Κούρδων της Συρίας YPG. Οπως λέει χαρακτηριστικά Αμερικανός διπλωμάτης, «πρόκειται για μια δύσκολη και πολύπλοκη σχέση αλλά λόγω της στρατηγικής θέσης της Τουρκίας είναι προς το αμερικανικό συμφέρον μια καλή σχέση με την Αγκυρα». Σε αυτό το κλίμα, ο κ. Τίλερσον μετέφερε στην Τουρκία «τη δέσμευση του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ για την ενίσχυση της σχέσης των δύο χωρών». Οι Αμερικανοί εξακολουθούν να ελπίζουν σε αυτή, αλλά προετοιμάζονται για την επόμενη ημέρα.
ΠΗΓΗ: kathimerini.gr
